Μνημόνιο και αναδιάρθρωση

Toυ Σταύρου Λυγερού, Καθημερινή, 2.11.10  Για μία ακόμα φορά, ο Θόδωρος Πάγκαλος προκάλεσε με δήλωσή του θύελλα. Αυτή τη φορά, όμως, δεν εξόργισε την κοινή γνώμη, όπως με προηγούμενες ατάκες του. Επανέφερε στο προσκήνιο το σενάριο της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους, προκαλώντας σύγχυση στο οικονομικό επιτελείο και αμήχανες διαψεύσεις. Το ενδεχόμενο να επιμηκυνθεί χρονικά η αποπληρωμή αιωρείται σχεδόν εξ αρχής. Είναι απαγορευμένη αυστηρά, όμως, οποιαδήποτε αναφορά σ’ αυτήν την προοπτική, με το επιχείρημα ότι θα αντιδράσουν άσχημα οι αγορές. Ακόμα και η σχετική αναφορά του επικεφαλής του ΔΝΤ πνίγηκε. Στην πραγματικότητα, η τρόικα έχει αυτοεγκλωβισθεί στον δογματισμό της. Αυτό ισχύει ειδικότερα για τη γερμανική κυβέρνηση και τους ιθύνοντες της Ευρωζώνης. Το Μνημόνιο μπορεί να περιέχει μέτρα που έπρεπε να είχαν προ πολλού ληφθεί, αλλά συνολικά είναι ένα στοίχημα, το οποίο ήταν εξ αρχής προφανές πως δεν μπορούσε να κερδηθεί. Μόνο εάν η ελληνική οικονομία ορθοποδήσει, η Ελλάδα θα μπορέσει να αποπληρώσει τα χρέη της. Τα γεγονότα αποδεικνύουν, όμως, ότι η εφαρμοζόμενη πολιτική, αντί να ανατάξει την οικονομία, την βυθίζει στην ανατροφοδοτούμενη ύφεση. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις παραλείψεις και τα σφάλματα της κυβέρνησης Παπανδρέου στο επίπεδο της διαχείρισης, έχει ως αποτέλεσμα τη μεγάλη απόκλιση από τους δημοσιονομικούς στόχους. Και αυτό, παρά τα πρωτοφανή μέτρα συρρίκνωσης κυρίως των κατώτερων και μεσαίων εισοδημάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι και πριν από την αναζωπύρωση της εκλογολογίας τα περιβόητα σπρεντ παρέμεναν σε απαγορευτικά επίπεδα, παρά τις συνεχείς και κατηγορηματικά καθησυχαστικές δηλώσεις αξιωματούχων της Ευρωζώνης και του ΔΝΤ. Η ερμηνεία που συχνά προβάλλεται είναι ότι οι αγορές αμφιβάλλουν για την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης Παπανδρέου να εφαρμόσει το Μνημόνιο. Στην πραγματικότητα, οι αγορές αμφιβάλλουν για την ικανότητα της εφαρμοζόμενης θεραπείας να αποτρέψει κάποια μορφή χρεοκοπίας. Αντιδρούν αρνητικά, επειδή το τοπίο είναι πράγματι θολό και αβέβαιο. Η κατάσταση θα ήταν σαφώς καλύτερη εάν το τοπίο ήταν καθαρό, εάν η τρόικα είχε δώσει στην ελληνική οικονομία τον αναγκαίο χρόνο και τις προϋποθέσεις για να ορθοποδήσει. Αυτό δεν σημαίνει καθόλου χαλαρότερη επιτήρηση. Σημαίνει απλώς ότι αντί για τη συνταγή των γραμμικών περικοπών, η δέσμευση έπρεπε να αφορά αφενός το ριζικό νοικοκύρεμα των δημοσιονομικών με στοχευμένες παρεμβάσεις και αφετέρου την αξιοποίηση των λιμναζουσών αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώρας. Σημαίνει, επίσης, τουλάχιστον χρονική μετάθεση της αποπληρωμής του χρέους. Ο τρόπος με τον οποίο η Ευρωζώνη χειρίστηκε την ελληνική κρίση δανεισμού δεν υπαγορεύθηκε κυρίως από την ανάγκη σωτηρίας της χώρας-μέλους. Στην πραγματικότητα, γύρω από αυτό το ζήτημα παίζεται ένα παιχνίδι, το διακύβευμα του οποίου δεν είναι τόσο η Ελλάδα όσο η σταθερότητα του ευρώ. Στην αρχή, η χώρα μας αντιμετωπίστηκε σαν το «μαύρο πρόβατο» της «ενάρετης» Ευρώπης, αλλά σύντομα αποδείχθηκε ότι είναι ο «αδύνατος κρίκος» μιας όχι και τόσο ανθεκτικής αλυσίδας.