Μέσα σε δύο αγωνίες

 Της Ελίζας Παπαδάκη, ΝΕΑ, 5.5.11

Πρώτη αγωνία στη χώρα µας αυτήν τη «στο - χείλος - της - χρεοκοπίας» εποχή είναι: Πώς τα πάµε µε το δηµόσιο έλλειµµα; Μειώνεται σύµφωνα µε τη δέσµευση που έχουµε αναλάβει; Εφόσον υπάρχει απόκλιση, θα καταφέρουµε έγκαιρα να την καλύψουµε; Και µε ποιο πάλι κόστος; Αγωνία κατ’ αρχάς της κυβέρνησης, η οποία διεξάγει τις διαπραγµατεύσεις, διαχειρίζεται τα δηµόσια οικονοµικά και φέρει την ευθύνη, εν τέλει όµως και της κοινωνίας όλης. ∆ιότι έναν χρόνο αφότου το δάνειο των 110 δισ. µας έθεσε σε καθεστώς κηδεµονίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, έχουµε καταλάβει πια ότι αδυναµία ανταπόκρισης στους συµφωνηµένους στόχους ενέχει τον κίνδυνο της αδυναµίας πληρωµών από το κράτος. Οχι όπως το ζούµε ήδη, µε καθυστερήσεις π.χ. στις οφειλές ασφαλιστικών ταµείων προς φαρµακεία ή νοσοκοµείων προς προµηθευτές που τόσο ταλαιπωρούν ασθενείς και ασφαλισµένους, αλλά µια πολύ πιο εκτεταµένη αδυναµία, µέχρι να µην µπορούν να καταβάλλονται τακτικά µισθοί και συντάξεις. Σε τέτοιες συνθήκες ανθούν οι φήµες, µε πιο πρόσφατη µια πρόσφατη, που ακούστηκε µάλιστα από σοβαρά δελτία ειδήσεων, ότι η τρόικα, δυσαρεστηµένη υποτίθεται, απειλεί τον Ιούνιο να µην εκταµιεύσει ολόκληρη την προβλεπόµενη δόση του δανείου (12 δισ. ευρώ), αλλά µόνο το τµήµα που αντιστοιχεί σε χρεολύσια και τόκους προς το εξωτερικό γενικά, εσωτερικά προς τις τράπεζες, αφήνοντας την κυβέρνηση να καλύψει τις υπόλοιπες εγχώριες δαπάνες µε τα όποια έσοδα κατορθώσει να συγκεντρώσει από φόρους… ∆εν είναι όµως διόλου παραγωγική αυτή η εθνική αγωνία. Λίγους πολίτες, όχι αρκετούς πάντως, φαίνεται να έχει κινητοποιήσει µέχρι σήµερα ώστε να εκπληρώνουν µε µεγαλύτερη συνέπεια τις φορολογικές τους υποχρεώσεις, να αποδίδουν τον ΦΠΑ που εισπράττουν, να δηλώνουν τα πραγµατικά τους εισοδήµατα και περιουσιακά στοιχεία και να καταβάλλουν όσους φόρους αναλογούν. Ούτε τις υπηρεσίες έχει καταστήσει άλλωστε πιο αποτελεσµατικές. Θα αποδώσει άραγε το επιχειρησιακό πρόγραµµα για την καταπολέµηση της φοροδιαφυγής που ανακοίνωσε τη ∆ευτέρα η κυβέρνηση; Μην πούµε µοιρολατρικά «µένει να φανεί» γιατί θα εξαρτηθεί και από τον καθένα µε τους συγγενείς, τους γνωστούς και τους φίλους του, τους επαγγελµατίες και τις επιχειρήσεις που συναλλάσσεται.

∆εύτερη, γιατί δεν αφορά όλους εξίσου, είναι πολύ πιο άνισα κατανεµηµένη στην κοινωνία, έρχεται η αγωνία της δουλειάς και της οικονοµικής επιβίωσης. Οπωσδήποτε χρειάζεται να γίνουν περισσότερα για την απασχόληση, καθώς η ανεργία ανεβαίνει ολοένα, άρα και για να στηριχθεί η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών ώστε να προσφέρει θέσεις εργασίας. Αλλά εδώ συναντάµε διαδεδοµένη την αντίληψη ότι, επειδή έχουµε βαθιά κρίση, είναι σκόπιµο να επιδεικνύεται ανοχή απέναντι στις επιχειρήσεις, τις πάρα πολλές µικρές ιδίως, ως προς τις φορολογικές, ασφαλιστικές, ακόµα και τις νοµοθετηµένες ή συµβατικές εργασιακές τους υποχρεώσεις, ώστε να διευκολυνθούν να κρατήσουν όση απασχόληση έχουν ή και να επιβιώσουν. Είναι βάσιµη;

 

Στην Ισπανία, χώρα που φαινόταν να έχει ξεφύγει από την «περιφέρεια» της ευρωζώνης ως προς την κρίση του χρέους και τη δυσπιστία των αγορών, τα τελευταία στοιχεία για την απασχόληση τρόµαξαν. Μέσα στο πρώτο τρίµηνο φέτος προστέθηκαν άλλοι 213.500 άνεργοι, µε το συνολικό τους αριθµό να ξεπερνά πια τα 4,9 εκατοµµύρια και το ποσοστό της ανεργίας να φτάνει το 21,3% του εργατικού δυναµικού. Περισσότεροι από δύο εκατοµµύρια άνεργοι ψάχνουν δουλειά ήδη πάνω από έναν χρόνο, σε 1,38 εκατοµµύρια νοικοκυριά δεν δουλεύει ούτε ένα µέλος. Σε αυτές τις δραµατικές συνθήκες, ωστόσο, η κυβέρνηση Θαπατέρο υιοθέτησε ένα σχέδιο που προωθεί τη νόµιµη ένταξη των απασχολουµένων έως τώρα στην παραοικονοµία (η οποία εκτιµάται εκεί στο 20% του ΑΕΠ, στη γεωργία, τις οικοδοµές και τις υπηρεσίες ιδίως), µε πολύ αυστηρά πρόστιµα από τον Αύγουστο για όσες επιχειρήσεις θα εξακολουθούν να εκµεταλλεύονται αδήλωτη, µαύρη εργασία. Κίνητρο θα έχουν και οι εργαζόµενοι, αφού δεν θα ισχύσει αναδροµικότητα, ενώ για την άσκηση ελέγχων αναδιοργανώνονται οι επιθεωρήσεις εργασίας. Από την εφαρµογή των µέτρων ειδικοί αναµένουν κάποια θετική επίπτωση και στην ανεργία, τα συνδικάτα είναι όµως πολύ δύσπιστα, βλέπουν απλώς να υλοποιούνται ευρωπαϊκές επιταγές που δεν θα βοηθήσουν, λένε.

Αλλά από αυτήν την κρίση υπερχρέωσης και απώλειας ανταγωνιστικότητας συνάµα, µε την ύφεση και την ανεργία που φέρνει, είναι δυνατό να βγούµε κρατώντας µε τα δόντια όποιες παραγωγικές δραστηριότητες είχαµε, όσο στρεβλές και αν ήταν; Το ερώτηµα έχει µπει στο τραπέζι και στην Ισπανία και στην Πορτογαλία και σ’ εµάς, που λόγω του πελώριου χρέους βρισκόµαστε στη δυσµενέστερη κατάσταση. Η συζήτηση είναι δύσκολη, πρέπει όµως να γίνει. Προχθές αναφερόταν ο αναπληρωτής υπουργός Απασχόλησης σε µείωση εσόδων του ΙΚΑ λόγω των πολύ χαµηλών ατοµικών – όχι επιχειρησιακών – συµβάσεων που αναγκάζονται να δέχονται όλο και περισσότεροι εργαζόµενοι.

Από αυτή την κρίση υπερχρέωσης και απώλειας ανταγωνιστι-κότητας συνάµα, µε την ύφεση και την ανεργία που φέρνει, είναι δυνατό να βγούµε κρατώντας µε τα δόντια όποιες παραγωγικές δραστηριότητες είχαµε, όσο στρεβλές και αν ήταν;