Ο φερετζές του αντισημιτισμού

Tου Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 24.5.11

Ο αντισημιτισμός δεν είναι έγκλημα, είναι ηλιθιότητα. Οπως είναι κάθε ρατσισμός. Το να τυποποιεί κάποιος τους ανθρώπους σύμφωνα με ένα χαρακτηριστικό δείχνει το μέγεθος της άγνοιας και της ανοησίας του. Είναι, όμως, μια ανοησία που μπορεί να καταλήξει στο έγκλημα. Καλλιεργώντας αρνητικά στερεότυπα για κάποιες ομάδες πληθυσμού, κάποιοι παλαβοί μπορεί να πιστέψουν ότι αυτά τα φανταστικά κοινά χαρακτηριστικά θα εξαλειφθούν εξαλείφοντας τον φορέα τους. Και υπάρχουν πολλοί παλαβοί εκεί έξω που δολοφονούν...Ο αντισιωνισμός είναι άλλο πράγμα. Είναι πολιτική θέση, διότι ο σιωνισμός είναι πολιτική πρόταση. Ο σιωνισμός ήταν ο πατριωτισμός μιας ομάδας Ευρωπαίων Εβραίων που είχε ως πρόταγμα μια «πατρίδα για τους πανταχού διωκόμενους Εβραίους».

Φυσικά και αυτός ο πατριωτισμός εξελίχθηκε και πολλές φορές –όπως γίνεται με όλους τους πατριωτισμούς– απέκτησε και μαύρα χαρακτηριστικά: έγινε εθνικισμός. Αλλά η αντίθεση σε οποιονδήποτε εθνικισμό είναι καθαρά πολιτική θέση. Αρα και ο αντισιωνισμός είναι πολιτική θέση.

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα και κάτι αξιοπερίεργο. Ο σιωνισμός είναι ο πιο αντιδημοφιλής εθνικισμός στον κόσμο. Αντισιωνιστές δηλώνουν όλοι. Δηλαδή, είναι κατανοητό να θάλλει ο αντισιωνισμός στη Μέση Ανατολή (στα εδάφη που διεκδικούν οι Αραβες αποφάσισε ο ΟΗΕ να δημιουργηθεί το Ισραήλ), αλλά είναι ακατανόητο να φουντώνει ο αντισιωνισμός στην Ευρώπη. Και όμως! Αν μετρήσουμε τις δηλώσεις διάφορων «διανοούμενων», πολιτικών και λοιπών, θα διαπιστώσουμε ότι πρέπει να υπάρχουν περισσότεροι αντισιωνιστές στη Δύση, απ’ όσους υπάρχουν στην Παλαιστίνη. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί με τρεις τρόπους. Πρώτον: μπορεί αυτοί που δηλώνουν αντισιωνιστές να είναι πολύ στενοχωρημένοι που οι Εβραίοι απέκτησαν πατρίδα και τους εγκατέλειψαν μόνους τους. Δεύτερον: μπορεί να θεωρούν ότι η δημιουργία του Ισραήλ είναι μέρος μιας παγκόσμιας συνωμοσίας, κάτι σαν τις συνωμοσίες που φαντάστηκαν οι συγγραφείς των «Πρωτοκόλλων». Ή -τρίτον- μπορεί απλώς να μην ξέρουν τι τους γίνεται· έχουν καταπιεί αμάσητα τα στερεότυπα και, δίχως να καταλαβαίνουν, τα αναπαράγουν.

Οι πρώτοι μάλλον δεν υπάρχουν. Οι δεύτεροι είναι αντισημίτες και οι τρίτοι είναι αντισημίτες με τον φερετζέ του αντισιωνιστή. Γιατί, π.χ., δεν δηλώνουν αντιβασκιστές και είναι αντισιωνιστές;

Ο μεγάλος Ελληνας συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης τα έχει δηλώσει όλα. Δήλωσε πρόσφατα και αντισιωνιστής και αντισημίτης. Αγαπά τον εβραϊκό λαό, αλλά πιστεύει ότι «οι Εβραίοι είναι στη ρίζα του κακού». Είπε ότι «πίσω απ’ οτιδήποτε γίνεται σήμερα, είτε είναι ο πόλεμος στο Ιράκ είτε η οικονομική επίθεση στην Αμερική, στην Ευρώπη και στην Ασία και στην Ελλάδα, σήμερα συνδέονται με τον σιωνισμό». Οπότε μάλλον πρέπει να τον κατατάξουμε στην τρίτη κατηγορία, κάτι που πιστοποιείται από τις θέσεις που παίρνει και για μια σειρά από άλλα θέματα (π.χ. ότι Ρώσοι και Κινέζοι ήταν έτοιμοι να μας δώσουν ένα κάρο λεφτά χωρίς ανταλλάγματα).

Πολλοί μπορεί να θεωρήσουν ιεροσυλία την παραπάνω εκτίμηση. Θα αναρωτηθούν «μα είναι δυνατόν ο συνθέτης του “Επιτάφιου” να είναι ασυνείδητα αντισημίτης;» Μπορεί, αν σκεφτούμε την εναλλακτική εκτίμηση: «Μπορεί ο συνθέτης του “Μαουτχάουζεν” να είναι συνειδητά αντισημίτης;».