Το ελληνικό δράμα σε νέες περιπέτειες

 Του Γιάννη Βαρουφάκη, www.protagon.gr, 27.5.11

• Αφού ακόμα και η κα Lagarde ψέλλισε την πιθανή συμφωνία του Παρισιού στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, κόντρα στις μανιώδεις αντιδράσεις του κ. Trichet (τις οποίες ερμηνεύω εδώ), το θέμα έχει προφανώς κλείσει. Ήδη, τις προηγούμενες μέρες δημοσιεύονται μια σειρά από πορίσματα τα οποία, αν και παραδέχονται τους ελλοχεύοντες κινδύνους, υποστηρίζουν ότι η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη και, σε τελική ανάλυση, το μη χείρον. Αυτό λέει, σύμφωνα με το Bloomberg, η Fitch (δείτε ακόμα το άρθρο του Roubini). Αν θέλετε μια πιο σοβαρή και μετρημένη προσέγγιση, προτείνω εκείνη της FTAlphaville. • Το ζητούμενο λοιπόν έπαψε να είναι η αναδιάρθρωση αλλά το πως θα μπορέσουν οι ευρωπαίοι ηγέτες να την σερβίρουν στο εσωτερικό των χωρών τους, μαζί με τα επίπονα μέτρα που πρέπει να παρθούν για να μην συμβεί η συντέλεια του κόσμου.

Έτσι, μας προέκυψαν τα νέα μέτρα, οι ιδιωτικοποιήσεις της τελευταίας στιγμής και οι μεσοπρόθεσμοι οδικοί χάρτες. Αν και όλοι γνωρίζουν ότι τίποτα από αυτά δεν θα βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος, οι Ευρωπαίοι τα απαιτούν για να τα κομίσουν ως λάφυρα στις πρωτεύουσές τους κραδαίνοντάς τα μπροστά στα μάτια των δικών τους λαών ως ηθικά ανταλλάγματα για τα νέα θαλασσοδάνεια που επέλεξαν να μας δώσουν (αντί να κάνουν το μόνο βήμα που θα υπερνικούσε την Κρίση: Να επανασχεδιάσουν την αρχιτεκτονική του ευρώ).
• Η εβδομάδα που μας πέρασε στιγματίστηκε από την χειρότερη στιγμή της ιστορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Την απαίτηση (όπως εκφράστηκε από τον κ. Yuncker) οι ιδιωτικοποιήσεις να γίνουν από τους ίδιους τους δανειστές μας, κι όχι μόνο κατ' εντολή των δανειστών μας. Όπως έγραψα εδώ την Τετάρτη: "...ένας λαός μπορεί, αν το θελήσει, να ιδιωτικοποιήσει ό,τι θέλει όποτε θέλει, ακριβώς όπως μια οικογένεια μπορεί να πουλήσει τα κειμήλιά της. Υπάρχουν δύσκολες στιγμές που όχι μόνο νομιμοποιείται αλλά και που είναι φρόνιμο να το κάνει.  Όμως αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα σήμερα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό: Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, υπό το καθεστώς του πανικού που προκάλεσε η αφροσύνη τους ένα χρόνο τώρα, αποφάσισαν ότι, όχι μόνο θα πουλήσουμε τα ασημικά της οικογένειάς μας αλλά, και εδώ είναι το ζουμί, ότι θα αναλάβουν οι ίδιοι (μέσω δικών τους ατζέντηδων) τόσο την πώληση όσο και την διάθεση των εσόδων." (Βλ. εδώ για την αγγλική έκδοση.)
• Επιμένω ότι τα ψίχουλα που θα αποφέρουν οι ιδιωτικοποιήσεις εν μέσω Κρίσης (και πτώσης όλων των εν Ελλάδι τιμών) δεν ενδιαφέρουν τους ευρωπαίους. Ξέρουν ότι πρόκειται για ψίχουλα. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι το πολιτικό κόστος ενός νέου Μνημονίου. Και θέλουν να ανταλλάξουν την ανοχή των πολιτών του Βορρά προσφέροντάς τους απτές αποδείξεις του εξευτελισμού των ελλήνων και της ουσιαστικής κατάργησης βασικών δημοκρατικών δικαιωμάτων.
• Το γεγονός ότι ένας έλληνας πολιτικός όπως η Μαρία Δαμανάκη πέφτει θύμα αυτού του εκβιασμού δεν χρήζει περαιτέρω σχολιασμού. Το μόνο που αξίζει να σημειωθεί είναι πρόκειται για την πρώτη φορά που ακούγεται η απειλή αποπομπής της Ελλάδας από το ευρώ από χείλη Ευρωπαίου ιθύνοντα (και όχι κάποιων συμβούλων, σχολιαστών, παρατρεχάμενων κλπ). Κι αυτά ήταν ελληνικά χείλη.

2. Η διεθνής διάσταση του ελληνικού χρέους

Την βδομάδα που πέρασε, η διεθνής συνειδητοποίηση της παταγώδους αποτυχίας της ευρωπαϊκής αντιμετώπισης της κρίσης της ευρωζώνης έφερε ξανά στο προσκήνιο το φάσμα της συνεχιζόμενης παγκόσμιας καθίζησης. Η Ελλάδα, για μια ακόμα φορά, αποδείχθηκε το καναρίνι στην γαλαρία.

• (20/5/2011) Η υποβάθμιση του ελληνικού χρέους από την Fitch , αν και καθόλα προβλέψιμη και λογική (καθώς όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου δεν πρόκειται να αποπληρωθούν στην ώρα τους), σήκωσε κύμματα πανικού στις διεθνείς αγορές.
• (22/5/2011) Ο Paul Krugman γράφει πως η νέα αυτή αρνητική τροπή οφείλεται αποκλειστικά στο γεγονός ότι η ευρωπαϊκή ηγεσία ποτέ δεν κατάλαβε την ουσία της Κρίσης και πως οι σημερινές συγκρούσεις της ΕΚΤ με την ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία αντανακλά την αδυναμία τόσο των γραφειοκρατών όσο και των πολιτικών να παραδεχθούν την "αποτυχία των φαντασιώσεών τους". Και καταλήγει: "Αν αυτό ακούγεται ως κατηγορία ότι [οι Ευρωπαίοι] αποδεικνύονται εκπληκτικά ανόητοι, ποιος είπε ότι η σοφία κυβερνά τον κόσμο;"
• Η συντηρητική Βρετανική εφημερίδα Daily Telegraph ισχυρίζεται (σωστά κατά την γνώμη μου) πως αν η Ελλάδα τελικά, χωρίς κάποιον ορθολογικό προγραμματισμό εκ μέρους της ΕΕ, αναγκαστεί να κηρύξει μερική στάση πληρωμών, αναδιάρθρωση/αναμόρφωση χρέους ή όπως αλλιώς ονομάσουμε (κατ' ευφημισμό) την αδυναμία αποπληρωμής του χρέους, τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά για όλη την Ευρώπη.
• Και μιας και μιλάμε για την Βρετανία, δεν είναι λίγοι εκείνοι στην Γηραιά Αλβιόνα που καλοβλέπουν την κρίση του ευρώ ως μια καλή ευκαιρία για να επανέλθει η Ιρλανδία στην σφαίρα επιρροής του Λονδίνου. Διαβάστε για παράδειγμα αυτό το άρθρο αναφορικά με την πρόσφατη επίσκεψη της Βασίλισσας Ελισάβετ. Διακρίνεται κάτι in between the lines (που λένε και οι άγγλοι);
• Πότε θα φτάσει όμως ο κόμπος στο χτένι; Η Γερμανική NZZ.online θεωρεί ότι η Ελλάδα, άνευ νέου δανεισμού (ο οποίος δεν θα έρθει αν η Ευρώπη δεν αποφανθεί για το τι θέλει να κάνει συνολικά για την Κρίση, διαθέτει χρήματα για αποπληρωμές δύο μηνών.
• Ενδιαφέρον άρθρο για τις εμπορικές σχέσεις Ιρλανδίας με την Ρωσία. Εξαιρετικά αφιερωμένο σε όσους θεωρούν ότι οι εξαγωγές και η αποτελεσματικότητα (χαρακτηριστικά της Ιρλανδικής οικονομίας) αρκούν για να βγει μια χώρα της ευρωζώνης από την παρούσα κρίση. Αν δεν αρκούν για την Ιρλανδία, γιατί να αρκούν για την Ελλάδα;
• Στο μεταξύ, η τραπεζική κρίση στην Γερμανία σιγοβράζει. Δείτε εδώ για έναν απόηχο.
• Και οι Κεντρικές Τράπεζες στο στόχαστρο της κριτικής. Που ήταν εκείνα τα χρόνια που θεωρούνταν εκ προοιμίου σοφοί διαχειριστές του παγκόσμιου καπιταλισμού;
• Ο Irwin Stelzer, Wall Street Journal, το λέει ξεκάθαρα: Το ζητούμενο για την στάση πληρωμών της Ελλάδας δεν είναι το εάν αλλά το πότε. Το άρθρο του έχει τίτλο: Waking Up to Greece's Default Position
• Στο μεταξύ, μια ομάδα φοιτητών του ESCP Business School των Βρυξελλών έκατσαν κάτω και υπολόγισαν, με γνώμονα την λογική που λείπει από αλλού, πως το πρόβλημα του χρέους θα μπορούσε αν όχι να λυθεί τουλάχιστον να "συμμαζευτεί" με συμψηφισμό χρεών. Δείτε εδώ πόσο βαθειά στο κόκκαλο του προβλήματος θα έμπαινε η ιδέα αυτή. Βέβαια, κάτι τέτοιο θα απαιτούσε συντονισμό μεταξύ κρατών, ΕΚΤ και τραπεζών... Πράγμα άπιαστο δεδομένης της ριζοσπαστικής ανικανότητας της Ευρωπαϊκής ηγεσίας (διαβάστε πως χαρακτηρίζει η Financial Times την ηγεσία μας: Ως ένα κενό στα κέντρα εξουσίας)
• (23/5/2011) Η Κρίση πάει παντού. Ο συνδυασμός της ευρωπαϊκής φάρσας με νέα υποχώρησης της ανάπτυξης από την Κίνας πανικοβάλουν τις αγορές. Ακόμα και στην Αυστραλία αναλυτές προβλέπουν ότι οι τράπεζές τους κινδυνεύουν από την τροπή που έχει πάρει η Κρίση αρχής δεδομένης από την Ελλάδα. Η Irish Times επεκτείνεται και στην Ιαπωνία οι τράπεζες της οποίας, σύμφωνα με την Ιρλανδική εφημερίδα, τρέμουν το νέο τσουνάμι που ξεκινά από την Αθήνα. Η Financial Times αφιέρωσαν μάλιστα και video σε αυτό το μοτίβο: Πως η ελληνική/ευρωπαϊκή κρίση φέρνει την οικουμένη αντιμέτωπη με μια νέα καθοδική πορεία.
• Μέσα στον πανικό, η επιδημία όχι μόνο έφτασε στην Μαδρίτη αλλά και χτύπησε την Ρώμη. Και πως αντέδρασε η Ρώμη; Με μια πανικόβλητη ανακοίνωση ότι θα εφαρμόσει τα μέτρα που εφάρμοσε πριν τρία χρόνια η Ιρλανδία για να αποφύγει την υπαγωγή της στην επιτήρηση και τα δάνεια της τρόικας! Τόσο καλά.
• Και σαν να μην έφταναν τα κακά μαντάτα από το μέτωπο της Κρίσης Χρέους/Τραπεζών και ήρθε και το νέο ότι η πολυπόθητη ανάπτυξη της ευρωζώνης απεδείχθη ακόμα πιο αναιμική από όσο φοβόμασταν.
• Με αυτές τις σκέψεις κατά νου, άλλαξα τον τίτλο της ομιλίας που παρουσίασα την Πέμπτη στο Sydney (της Αυστραλίας) σε εκπρόσωπους του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας (που είχαν την καλοσύνη/αφροσύνη) να με καλέσουν. Εν συντομία, επιχειρηματολόγησα ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά σε αυτό που ο Samuel Becket ονόμασε ENDGAME (περιληπτικά το επιχείρημά μου βρίσκεται εδώ.) Το πιο ενδιαφέρον; Ότι οι τραπεζίτες και χρηματιστές που παραβρέθηκαν δεν φάνηκε να διαφωνούν με την κεντρική μου ιδέα. Ακόμα κι εγώ ομολογώ ότι ανησύχησα με την μη διαφωνία που αντίκρισα. Μην ξεχνάτε ότι η Αυστραλία (ελέω Κίνας) περνά μια από τις καλύτερες περιόδους της οικονομικής της ιστορίας. Σε αυτό το κλίμα ραγδαίας ανάπτυξης (5% ανάπτυξη, 4,5% ανεργία, 11% χρέος) το ότι με άκουσαν να λέω αυτά τα ζοφερά που είπα για την διεθνή οικονομία και, ουσιαστικά, συμφώνησαν, είναι άκρως ανησυχητικό για την παγκόσμια οικονομία.

3. Διεθνείς εξελίξεις

• Η μάχη για την διαδοχή του Strauss-Kahn στην ηγεσία του ΔΝΤ έχει φουντώσει για τα καλά. Ενδιαφέρον έχει η στάση της Κίνας. Το ίδιο και η αγωνία των ευρωπαίων να κρατήσουν το τιμόνι του ΔΝΤ δεδομένων των ανόητων χειρισμών στις οποίες το ενέπλεξαν στην απέλπιδα προσπάθεια τους διαχείρισης της ευρωπαϊκής κρίσης.
• Παρά το γεγονός ότι η Κρίση παίρνει νέα τροπή παγκοσμίως, κάτι που πολλοί πιστεύουν ότι προδιαγράφει μια συνεχιζόμενη ανοδική πορεία για τον χρυσό, ο George Soros θεωρεί ότι ο χρυσός είναι υπερτιμημένος. Το σκεπτικό του, όπως πάντα, έχει ενδιαφέρον.
• Σπάνιο κείμενο του θεωρητικού της Goldman Sachs Jim O' Neil στο οποίο ο συγγραφέας βλέπει τις μελλοντικές προοπτικές των ΗΠΑ μέσα από το πρίσμα της Ασιατικής/Κινεζικής μεγέθυνσης. Αξίζει να του ρίξετε μια ματιά.
• Θέλετε μια εικόνα της Κρίσης στις ΗΠΑ; Καλύτερη δεν γίνεται από αυτή εδώ.
• Όταν οι λαοί παλεύουν εναντίον του χρέους - και αποτυγχάνουν.