Με το πρόσφατο βιβλίο του «Εurope΄s Ρromise:Why the Εuropean Way is the Βest Ρromise in an Ιnsecure Αge» (εκδ. University of California Ρress) ο κ. Χιλ δίνει μια αισιόδοξη εικόνα για το μέλλον της Ευρώπης, εικόνα που, όπως τονίζει στο «Βήμα της Κυριακής», η κρίση δεν μεταβάλλει. Ο Στίβεν Χιλ θα βρεθεί στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου, προσκεκλημένος
του Ινστιτούτου Περιφερειακού Διαλόγου και Στρατηγικής, όπου θα δώσει διάλεξη με θέμα «Ο ρόλος της Ευρώπης στη διαμόρφωση κοινωνικά υπεύθυνων θεσμών και πρακτικών πράσινης ανάπτυξης» (υπουργείο Εξωτερικών, αμφιθέατρο Κρανιδιώτη, 5.00 μ.μ.).
- Το βιβλίο σας αποτελεί θερμή συνηγορία του ευρωπαϊκού μοντέλου. Αλλαξε κάποια από τις απόψεις σας εξαιτίας της πρόσφατης περιοδείας σας σε μια Ευρώπη υπό κρίση;
«Οχι, δεν θα έλεγα ότι άλλαξα γνώμη σε κάτι. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει μια παράδοση εξέλιξης εξαιτίας κρίσεων. Το ίδιο συμβαίνει, κατά τη γνώμη μου, και σε αυτή που αντιμετωπίζουμε. Για παράδειγμα, η ΕΕ μέχρι πρόσφατα χαρακτηριζόταν από θεσμούς εποπτείας, όχι όμως και από δημοσιονομικούς θεσμούς. Είναι η παρούσα κρίση που απαίτησε τη δημιουργία από την ευρωζώνη ενός είδους ταμείου 1 τρισ. ευρώ, το οποίο μπορούν να χρησιμοποιούν κράτημέλη, αν τυχόν βρεθούν σε ανάγκη. Επιπλέον, η Εurostat απέκτησε τη δυνατότητα να ελέγχει τα “βιβλία” των κρατών-μελών προτού καν υποβληθεί ο προϋπολογισμός στο εκάστοτε εθνικό κοινοβούλιο και πάρθηκαν σκληρότερα μέτρα αναφορικά με hedge funds, παράγωγα, τραπεζικά bonus και γενικότερα τις καταχρήσεις που αποκαλύφθηκαν από την κρίση. Η παρούσα ύφεση, φέρνοντας την Ευρώπη πιο κοντά σε μια δημοσιονομική ένωση, ήταν ίσως το καλύτερο που θα μπορούσε να της συμβεί: ανάγκασε τα μέλη της να αντιμετωπίσουν άμεσα ένα γνωστό ελάττωμα, υπαρκτό ήδη από τις απαρχές της ευρωζώνης».
- Θεωρείτε ότι και σε αυτή την περίπτωση η απάντηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης υπερτερεί μιας αντίστοιχης στάσης των ΗΠΑ έναντι της κρίσης;
«Στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουμε εμπειρία από την αντιμετώπιση παρόμοιων κρίσεων, αλλά και παρόμοια προβλήματα: η πολιτεία όπου μένω, η Καλιφόρνια, έχει τη δική της μορφή χρεωστικού ελλείμματος που μοιάζει με εκείνη της Ελλάδας. ΄Η μάλλον είναι χειρότερη, αν σκεφτεί κανείς ότι η ελληνική οικονομία αποτελεί το 2% της ΕΕ, ενώ η καλιφορνέζικη το 14% των ΗΠΑ. Οταν η Καλιφόρνια ζήτησε διά του κυβερνήτη Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ τη συνδρομή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την επίλυση του προβλήματος, η Ουάσιγκτον λίγο-πολύ απάντησε: “ξεχάστε το!”. Θεωρώ λοιπόν πολύ θετικό το γεγονός ότι, ενώ οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν ήδη θεσμοθετημένες δομές για την καταπολέμηση τέτοιων κρίσεων, δεν τις έθεσαν σε λειτουργία, αντίθετα η Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία δεν είχε, προτίμησε να τις δη μιουργήσει. Είναι μια απόφαση χωρίς προηγούμενο και νομίζω ότι θα αποδειχθεί ιστορικού χαρακτήρα».
του Ινστιτούτου Περιφερειακού Διαλόγου και Στρατηγικής, όπου θα δώσει διάλεξη με θέμα «Ο ρόλος της Ευρώπης στη διαμόρφωση κοινωνικά υπεύθυνων θεσμών και πρακτικών πράσινης ανάπτυξης» (υπουργείο Εξωτερικών, αμφιθέατρο Κρανιδιώτη, 5.00 μ.μ.).
- Το βιβλίο σας αποτελεί θερμή συνηγορία του ευρωπαϊκού μοντέλου. Αλλαξε κάποια από τις απόψεις σας εξαιτίας της πρόσφατης περιοδείας σας σε μια Ευρώπη υπό κρίση;
«Οχι, δεν θα έλεγα ότι άλλαξα γνώμη σε κάτι. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει μια παράδοση εξέλιξης εξαιτίας κρίσεων. Το ίδιο συμβαίνει, κατά τη γνώμη μου, και σε αυτή που αντιμετωπίζουμε. Για παράδειγμα, η ΕΕ μέχρι πρόσφατα χαρακτηριζόταν από θεσμούς εποπτείας, όχι όμως και από δημοσιονομικούς θεσμούς. Είναι η παρούσα κρίση που απαίτησε τη δημιουργία από την ευρωζώνη ενός είδους ταμείου 1 τρισ. ευρώ, το οποίο μπορούν να χρησιμοποιούν κράτημέλη, αν τυχόν βρεθούν σε ανάγκη. Επιπλέον, η Εurostat απέκτησε τη δυνατότητα να ελέγχει τα “βιβλία” των κρατών-μελών προτού καν υποβληθεί ο προϋπολογισμός στο εκάστοτε εθνικό κοινοβούλιο και πάρθηκαν σκληρότερα μέτρα αναφορικά με hedge funds, παράγωγα, τραπεζικά bonus και γενικότερα τις καταχρήσεις που αποκαλύφθηκαν από την κρίση. Η παρούσα ύφεση, φέρνοντας την Ευρώπη πιο κοντά σε μια δημοσιονομική ένωση, ήταν ίσως το καλύτερο που θα μπορούσε να της συμβεί: ανάγκασε τα μέλη της να αντιμετωπίσουν άμεσα ένα γνωστό ελάττωμα, υπαρκτό ήδη από τις απαρχές της ευρωζώνης».
- Θεωρείτε ότι και σε αυτή την περίπτωση η απάντηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης υπερτερεί μιας αντίστοιχης στάσης των ΗΠΑ έναντι της κρίσης;
«Στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουμε εμπειρία από την αντιμετώπιση παρόμοιων κρίσεων, αλλά και παρόμοια προβλήματα: η πολιτεία όπου μένω, η Καλιφόρνια, έχει τη δική της μορφή χρεωστικού ελλείμματος που μοιάζει με εκείνη της Ελλάδας. ΄Η μάλλον είναι χειρότερη, αν σκεφτεί κανείς ότι η ελληνική οικονομία αποτελεί το 2% της ΕΕ, ενώ η καλιφορνέζικη το 14% των ΗΠΑ. Οταν η Καλιφόρνια ζήτησε διά του κυβερνήτη Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ τη συνδρομή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την επίλυση του προβλήματος, η Ουάσιγκτον λίγο-πολύ απάντησε: “ξεχάστε το!”. Θεωρώ λοιπόν πολύ θετικό το γεγονός ότι, ενώ οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν ήδη θεσμοθετημένες δομές για την καταπολέμηση τέτοιων κρίσεων, δεν τις έθεσαν σε λειτουργία, αντίθετα η Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία δεν είχε, προτίμησε να τις δη μιουργήσει. Είναι μια απόφαση χωρίς προηγούμενο και νομίζω ότι θα αποδειχθεί ιστορικού χαρακτήρα».
- Ο «κοινωνικός καπιταλισμός» του ευρωπαϊκού μοντέλου έχει διακριτά μειονεκτήματα; «Τη δυσκαμψία της αγοράς εργασίας, θα έλεγα. Υφίσταται μια αγορά δύο ταχυτήτων, στην οποία οι εργαζόμενοι μιας παλαιότερης γενιάς έχουν περισσότερα οφέλη, ενώ οι νεότεροι δυσκολεύονται να εισέλθουν. Και το εκπαιδευτικό σύστημα επίσης, σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Αυστρία, αποδεικνύεται πολύ άκαμπτο, με αποτέλεσμα οι νέοι να πιέζονται να αποφασίσουν νωρίς μεταξύ τεχνικών επαγγελμάτων και ακαδημαϊκής κατεύθυνσης».
- Εχετε καταφερθεί σε πρόσφατα άρθρα σας κατά της «συντεχνίας των οικονομολόγων» οι οποίοι εξακολουθούν να «χρησμοδοτούν» παρά τις συχνά λανθασμένες προβλέψεις τους. Πού οφείλεται η ορατή στο πλαίσιο της πρόσφατης κρίσης αστοχία των οικονομολόγων;
«Το λάθος των οικονομολόγων είναι ότι χρησιμοποιούν λάθος εργαλεία. Μετρούν την επιτυχία μιας οικονομίας από το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν. Με αυτή τη λογική, η πιο επιτυχημένη χώρα παγκοσμίως είναι η Κίνα. Πόσοι άνθρωποι όμως γύρω μας θα ήθελαν πραγματικά να ζουν στην Κίνα; Ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, για παράδειγμα, ήταν ένας από εκείνους που έκαναν λόγο για τη “χαμένη δεκαετία” της Ιαπωνίας. Θυμάστε ότι στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 μας έλεγαν ότι η Ιαπωνία θα κατακυριεύσει τον κόσμο και οι ΗΠΑ θα είναι δέσμιες στα ελλείμματά τους στον αιώνα τον άπαντα; Ε, λοιπόν το 2000 οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν πλεόνασμα και η οικονομία της Ιαπωνίας είχε βαλτώσει. Και όμως, στην υποτιθέμενη χαμένη αυτή δεκαετία ο δείκτης της ανεργίας στην Ιαπωνία ήταν 3%, μόλις το μισό από εκείνο των ΗΠΑ, και οι Ιάπωνες έχαιραν πλήρους υγειονομικής περίθαλψης και μικρότερων ανισοτήτων. Μακάρι να είχαμε και εμείς τέτοια χαμένη δεκαετία! Ακόμη και σήμερα η ιαπωνική οικονομία χαρακτηρίζεται από ανεργία της τάξης του 5% και ο Πολ Κρούγκμαν και οι συν αυτώ τυρβάζουν περί της χαμηλής ανάπτυξής της. Θα έπρεπε αντίθετα να αναγνωρίζουν ότι το μοντέλο κοινωνικού καπιταλισμού της Ευρώπης και της Ιαπωνίας τιθασεύει τον παραγόμενο πλούτο στην υπηρεσία μιας ευρύτερης ευημερίας».
Ο Κρούγκμαν και η Ιαπωνία
Κάνει ο Κρούγκμαν λάθος. Αυτό υποστηρίζει ο δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής Στίβεν Χιλ (αριστερά), ο οποίος λέει ότι ο αμερικανός οικονομολόγος έκανε λάθος όταν θεωρούσε τη δεκαετία του ΄90 «χαμένη» για την ιαπωνική οικονομία. Σύμφωνα με τον Χιλ, ο Κρούγκμαν και όσοι οικονομολόγοι συμφωνούν μαζί του κάνουν λάθος να υπολογίζουν την επιτυχία μιας οικονομίας με βάση μόνο το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν. Αντιθέτως, θα έπρεπε να αναγνωρίσουν ότι «το μοντέλο κοινωνικού καπιταλισμού της Ευρώπης και της Ιαπωνίας τιθασεύει τον παραγόμενο πλούτο στην υπηρεσία μιας ευρύτερης ευημερίας».
«Η Ελλάδα μοιάζει με καναρίνι σε ορυχείο»
- Εχετε καταφερθεί σε πρόσφατα άρθρα σας κατά της «συντεχνίας των οικονομολόγων» οι οποίοι εξακολουθούν να «χρησμοδοτούν» παρά τις συχνά λανθασμένες προβλέψεις τους. Πού οφείλεται η ορατή στο πλαίσιο της πρόσφατης κρίσης αστοχία των οικονομολόγων;
«Το λάθος των οικονομολόγων είναι ότι χρησιμοποιούν λάθος εργαλεία. Μετρούν την επιτυχία μιας οικονομίας από το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν. Με αυτή τη λογική, η πιο επιτυχημένη χώρα παγκοσμίως είναι η Κίνα. Πόσοι άνθρωποι όμως γύρω μας θα ήθελαν πραγματικά να ζουν στην Κίνα; Ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, για παράδειγμα, ήταν ένας από εκείνους που έκαναν λόγο για τη “χαμένη δεκαετία” της Ιαπωνίας. Θυμάστε ότι στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 μας έλεγαν ότι η Ιαπωνία θα κατακυριεύσει τον κόσμο και οι ΗΠΑ θα είναι δέσμιες στα ελλείμματά τους στον αιώνα τον άπαντα; Ε, λοιπόν το 2000 οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν πλεόνασμα και η οικονομία της Ιαπωνίας είχε βαλτώσει. Και όμως, στην υποτιθέμενη χαμένη αυτή δεκαετία ο δείκτης της ανεργίας στην Ιαπωνία ήταν 3%, μόλις το μισό από εκείνο των ΗΠΑ, και οι Ιάπωνες έχαιραν πλήρους υγειονομικής περίθαλψης και μικρότερων ανισοτήτων. Μακάρι να είχαμε και εμείς τέτοια χαμένη δεκαετία! Ακόμη και σήμερα η ιαπωνική οικονομία χαρακτηρίζεται από ανεργία της τάξης του 5% και ο Πολ Κρούγκμαν και οι συν αυτώ τυρβάζουν περί της χαμηλής ανάπτυξής της. Θα έπρεπε αντίθετα να αναγνωρίζουν ότι το μοντέλο κοινωνικού καπιταλισμού της Ευρώπης και της Ιαπωνίας τιθασεύει τον παραγόμενο πλούτο στην υπηρεσία μιας ευρύτερης ευημερίας».
Ο Κρούγκμαν και η Ιαπωνία
Κάνει ο Κρούγκμαν λάθος. Αυτό υποστηρίζει ο δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής Στίβεν Χιλ (αριστερά), ο οποίος λέει ότι ο αμερικανός οικονομολόγος έκανε λάθος όταν θεωρούσε τη δεκαετία του ΄90 «χαμένη» για την ιαπωνική οικονομία. Σύμφωνα με τον Χιλ, ο Κρούγκμαν και όσοι οικονομολόγοι συμφωνούν μαζί του κάνουν λάθος να υπολογίζουν την επιτυχία μιας οικονομίας με βάση μόνο το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν. Αντιθέτως, θα έπρεπε να αναγνωρίσουν ότι «το μοντέλο κοινωνικού καπιταλισμού της Ευρώπης και της Ιαπωνίας τιθασεύει τον παραγόμενο πλούτο στην υπηρεσία μιας ευρύτερης ευημερίας».
«Η Ελλάδα μοιάζει με καναρίνι σε ορυχείο»
- Θεωρείτε ότι η ευρωπαϊκή οικονομία στη σημερινή συγκυρία βρίσκεται σε καλό δρόμο; «Κατά την άποψή μου, το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, όπως και το αμερικανικό, παραμένουν εύθραυστα. Οι τράπεζες, αν και ανέκτησαν τα κέρδη τους, δεν δανείζουν τα κεφάλαιά τους. Ενα ζήτημα που κατά τη γνώμη μου μένει να ρυθμιστεί τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ είναι το λεγόμενο δόγμα των “too big to fail” οίκων, εκείνων που θεωρούνται εξαιρετικά σημαντικοί για μια οικονομία ώστε να αφεθούν να χρεοκοπήσουν. Στη θεωρία υπάρχουν πλέον ασφαλιστικές δικλίδες για την εκκαθάριση τέτοιων επιχειρήσεων αλλά φυσικά πρόκειται για σχεδόν θεωρητική διαδικασία, κανείς δεν γνωρίζει αν μπορεί να λειτουργήσει στην πραγματικότητα. Για μένα “too big to fail” σημαίνει ότι η συγκεκριμένη τράπεζα είναι απλώς “too big”, υπερβολικά μεγάλη για να υπάρχει, και θα έπρεπε να κατατμηθεί με βάση μια νομοθεσία ανάλογη εκείνης κατά των τραστ».
- Η άποψή σας για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας;
«Νομίζω ότι η σημερινή κυβέρνηση βαδίζει στον σωστό δρόμο, απέχει από την πρακτική της προηγούμενης να κρύβει τα ελλείμματα, επιχειρεί να τα ελέγξει και να πατάξει τη φοροδιαφυγή. Βέβαια, τα ελλείμματα αποτελούν πρόκληση, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για πολλές από τις υπόλοιπες δυτικές κυβερνήσεις, όπως και για την Ιαπωνία. Η Ελλάδα όμως αυτή τη στιγμή μοιάζει με καναρίνι σε ορυχείο, υποχρεωμένη δηλαδή να εισέλθει πρώτη σε ένα πρωτόγνωρο περιβάλλον, και η περίπτωσή της θα δείξει κατά πόσο είναι πράγματι δυνατόν να μειωθούν τα ελλείμματα μιας χώρας χωρίς μείζονα ύφεση της οικονομίας της. Την απάντηση δεν τη γνωρίζουμε ακόμη, αλλά τουλάχιστον βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση γίνονται».
- Η άποψή σας για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας;
«Νομίζω ότι η σημερινή κυβέρνηση βαδίζει στον σωστό δρόμο, απέχει από την πρακτική της προηγούμενης να κρύβει τα ελλείμματα, επιχειρεί να τα ελέγξει και να πατάξει τη φοροδιαφυγή. Βέβαια, τα ελλείμματα αποτελούν πρόκληση, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για πολλές από τις υπόλοιπες δυτικές κυβερνήσεις, όπως και για την Ιαπωνία. Η Ελλάδα όμως αυτή τη στιγμή μοιάζει με καναρίνι σε ορυχείο, υποχρεωμένη δηλαδή να εισέλθει πρώτη σε ένα πρωτόγνωρο περιβάλλον, και η περίπτωσή της θα δείξει κατά πόσο είναι πράγματι δυνατόν να μειωθούν τα ελλείμματα μιας χώρας χωρίς μείζονα ύφεση της οικονομίας της. Την απάντηση δεν τη γνωρίζουμε ακόμη, αλλά τουλάχιστον βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση γίνονται».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου