Αστυνόμευση ελλειμμάτων - κουβέντα για την ανάπτυξη

Της Ελίζας Παπαδάκη, Αυγή, 24.10.10

Ανάμεσα σε δύο κατηγορίες γεράκια, τα κανονικά και τα υπεράγρια, διεξάγεται η κεντρική αντιπαράθεση στην Ευρώπη σήμερα. Την ώρα που - με την εξαίρεση της Γερμανίας - η ανάκαμψη των οικονομιών από τη βαθιά περυσινή ύφεση παραμένει αναιμική και η ανεργία έχει ανέβει απειλητικά, το μέγα θέμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αυτήν την εβδομάδα, 28 και 29 Οκτωβρίου, είναι πόσο αυστηρότεροι κανόνες και ποινές θα αποφασιστούν για την υποχρεωτική, γρήγορη μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων και χρεών. Την Πέμπτη ανακοινώθηκε το πόρισμα της ειδικής ομάδας υπό τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπόι, το οποίο συγκλίνει στις προτάσεις που είχε παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τρεις εβδομάδες νωρίτερα: Κανόνες για μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία με έμφαση όχι μόνο στο έλλειμμα αλλά και στο χρέος και στην ταχύτερη μείωσή του, ποινές στους παραβάτες, όπως υποχρεωτικές έντοκες καταθέσεις
(ή άτοκες αν το κράτος μέλος έχει ενταχθεί στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος), οι οποίες θα επιστρέφονται όταν τερματιστεί η παράβαση, πρόστιμα εφόσον το κράτος μέλος επιμένει. Το κρίσιμο νέο ζήτημα εδώ ήταν ο «αυτοματισμός» στην επιβολή των ποινών: για τις υποχρεωτικές καταθέσεις το πόρισμα προτείνει τον κανόνα της «αντίστροφης πλειοψηφίας», που θα σήμαινε η σχετική εισήγηση της Επιτροπής, που θα έχει διαπιστώσει και την παράβαση, να ισχύει «αυτομάτως» εκτός αν διαμορφωθεί στο Συμβούλιο των υπουργών (το Ecofin) μια πλειοψηφία κατά της επιβολής της ποινής. Για το επόμενο στάδιο του προστίμου, όμως, το πόρισμα προτείνει να λειτουργεί η παλιά διαδικασία, δηλαδή να επιβάλλεται αν συγκεντρώσει πλειοψηφία.

Η συμβιβαστική εισήγηση για μιαν ενμέρει μόνο αυτόματη επιβολή των ποινών εξηγείται από τη σύνθεση της ειδικής ομάδας που είχε συγκροτήσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 25-26 Μαρτίου, τότε που δραματικά ανακοινώθηκε η ανάγκη της Ελλάδας να στηριχθεί από την Ένωση: Εκτός από τον κ. Ρομπάι, τους προέδρους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ και της Ευρωομάδας (των χωρών της Ευρωζώνης) Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, και τον αρμόδιο επίτροπο Όλι Ρεν, συμμετείχαν επίσης οι υπουργοί Οικονομικών των 27 χωρών μελών. Το πόρισμα έπρεπε να εκφράσει τη συνισταμένη των απόψεών τους, και δεν φαίνεται όλες οι κυβερνήσεις να συμμερίζονται την υιοθέτηση των πιο ακραίων πειθαρχικών μέτρων ως απάντηση στην κρίση του ευρώ. Ούτε μπόρεσαν όμως, δυστυχώς, να υπερβούν την αρχική εντολή να επεξεργαστούν μέτρα για ένα βελτιωμένο πλαίσιο επίλυσης κρίσεων και για μια καλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία, εισάγοντας και άλλες, αναπτυξιακές διαστάσεις στην οικονομική διακυβέρνηση, ή καν την ισχυρή πολιτική πίεση το βάρος να δοθεί στην πειθαρχία. Δίπλα στα δημοσιονομικά περιλαμβάνεται και το εξωτερικό ισοζύγιο, η εποπτεία των μακροοικονομικών πολιτικών ώστε να μην προκύπτουν μεγάλες αποκλίσεις στην ανταγωνιστικότητα μεταξύ των χωρών, και πάλι με κυρώσεις για μη συμμόρφωση. Αλλά η ενίσχυση της απασχόλησης εξακολουθεί να απουσιάζει από την πολιτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Καμία νύξη δεν γίνεται για αύξηση των ιδίων πόρων της κοινότητας, σχετικά με τη δημιουργία ενός μόνιμου ισχυρού πλαισίου για την αντιμετώπιση κρίσεων, συγκεκριμένες προτάσεις δεν κατατέθηκαν. Η επεξεργασία τους παραπέμπεται μέσα στην τριετία που θα υφίστανται οι μηχανισμοί για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα όπως θεσπίσθηκαν τον Μάιο και τον Ιούνιο (ο δικός μας των 110 δισ. με το ΔΝΤ και το ανάλογο Ταμείο των 750 δισ., στο οποίο δεν έχει προσφύγει ακόμα καμία χώρα, κατόπιν). Εφόσον θα απαιτηθούν αλλαγές της συνθήκης, θα είναι θέμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο επίσης μπορεί να εξετάσει άλλα ανοικτά ζητήματα σαν την αναστολή των δικαιωμάτων ψήφου, καταλήγει το πόρισμα.

Ωστόσο, όπως διατυπώθηκε τελικά, το πόρισμα δεν ικανοποίησε τους υποστηρικτές της μέγιστης αυστηρότητας: Στο τέλος του αναφέρεται σε αστερίσκο ότι «ο πρόεδρος της ΕΚΤ δεν προσυπογράφει όλα τα στοιχεία αυτής της έκθεσης». Και πριν ακόμα δημοσιευθεί, στον γερμανικό Τύπο μπορούσε κανείς να διαβάσει άρθρα που προεξοφλούσαν «νερωμένο» το πόρισμα, «λαπά» τον Ρομπόι, ενώ επέκριναν την καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ για την «πατάτα» που διέπραξε να του αναθέσει τη δουλειά. Όταν την άνοιξη η κρίση του ευρώ βρισκόταν στην κορύφωσή της, υπενθυμίζεται, και ο γερμανικός Τύπος κατακλυζόταν από εξαιρετικά εχθρικά δημοσιεύματα κατά της Ελλάδας, η κ. Μέρκελ, όπως και ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, είχαν υποστηρίξει την τροποποίηση της Συνθήκης, ώστε χώρες που παραβιάζουν κανόνες και εξαπατούν τις υπόλοιπες με τα στοιχεία τους, να μπορούν να αποκλείονται από το δικαίωμα ψήφου στα κοινοτικά όργανα, εντέλει να είναι δυνατή και η αποβολή τους από τη Νομισματική Ένωση. Το επιθετικό αυτό πνεύμα λίγο έχει αμβλυνθεί στη γερμανική κοινή γνώμη εν τω μεταξύ.

Την περασμένη Δευτέρα η συμφωνία-συμβιβασμός της κ. Μέρκελ με τον Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί κατά τη συνάντησή τους στην Ντοβίλ, στη λογική ακριβώς που εκφράζει το πόρισμα βαν Ρομπόι, προκάλεσε πλήθος νέες αντιδράσεις στη Γερμανία, οξυμένα δημοσιογραφικά σχόλια (μεταξύ άλλων ότι ο άξονας των δύο «υπαγόρευσε» το περιεχόμενο του πορίσματος) και επικρίσεις από επώνυμους οικονομολόγους, με αποκορύφωμα δήλωση του φιλελεύθερου κυβερνητικού εταίρου υπουργού Εξωτερικών Γκουίντο Βεστερβέλε: Ένα σκληρό ευρώ χρειάζεται επιτακτικά και σκληρούς κανόνες για τα ελλείμματα. Γι’ αυτό οι κυρώσεις δεν μπορεί να υπόκεινται σε καιροσκοπικά πολιτικά κριτήρια, είπε. Η Γερμανία δεν μπορεί να συμφωνήσει με ένα Σύμφωνο Σταθερότητας χωρίς ξεκάθαρη εντολή για αλλαγή της συνθήκης, πρόσθεσε. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι σε μια μελλοντική κρίση θα συμπεριλαμβάνονται και οι ιδιώτες πιστωτές και όχι μόνον οι φορολογούμενοι, υποστήριξε, διότι αυτό θα σήμαινε μια Κοινότητα Μεταβιβάσεων που δεν την θέλουμε. Και θα πρέπει να αφαιρεθεί το δικαίωμα ψήφου από «διαβόητους αμαρτωλούς στα ελλείμματα».

Όσο υψηλή θεσμική θέση και αν κατέχει, θα μπορούσαμε ίσως να παρακάμψουμε τον κ. Βεστερβέλε, ο οποίος στα δύο χρόνια της κυβερνητικής του θητείας έχει κάνει άφθονες υπερφίαλες δηλώσεις, για καταργήσεις κεντρικών φόρων π.χ., που δεν είχαν συνέχεια. Άλλωστε η δημοτικότητα των Φιλελευθέρων στη Γερμανία έχει πέσει στο ναδίρ. Ανάλογες θέσεις υποστηρίζουν όμως οι πανίσχυροι Γερμανοί κεντρικοί τραπεζίτες, ο επιχειρηματικός και τραπεζικός κόσμος της χώρας στην πλειονότητά του, ακαδημαϊκοί οικονομολόγοι και ερευνητικά ιδρύματα, μεγάλο μέρος του Τύπου και της κοινής γνώμης.

Στο μεταξύ άλλος υπουργός από το ίδιο κόμμα, ο της Οικονομίας Ράινερ Μπρύντερλε, αντέκρουσε επιθετικά τις επικρίσεις ότι η Γερμανία στηρίζει τη δυναμική της ανάκαμψη στις εξαγωγές, αδιαφορώντας για την εσωτερική ζήτηση που θα βοηθούσε τις άλλες χώρες να εξάγουν. Ο Μπρύντερλε επικαλέστηκε στοιχεία για να υποστηρίξει ότι η φετεινή αύξηση του ΑΕΠ της χώρας κατά 3,5% οφείλεται κατά τα δύο τρίτα στην εσωτερική ζήτηση (αύξηση μισθών 3% περίπου), μιλώντας για μια «μη κεϋνσιανή» μεγέθυνση, όπου η δημοσιονομική πειθαρχία ωθεί τις ιδιωτικές επενδύσεις. Πέρα από την αυταρέσκεια έναντι της υπόλοιπης Ευρωζώνης, όπου η μεγέθυνση περιορίζεται σε ένα 1% μόλις, την απόρριψη της αλληλεγγύης που αποκαλείται τώρα «κοινότητα μεταβιβάσεων», η Γερμανία δεν αποσαφηνίζει τη θέση της για την Ευρώπη στην οποία θα προσέβλεπε. Μια τέτοια συζήτηση δεν έχει ανοίξει στη χώρα.

8% κάτω οι μισθοί φέτος, 17% κάτω στο Δημόσιο!

Κατά 8% θα είναι μειωμένος φέτος ο μέσος πραγματικός μισθός στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας. Για τους εργαζόμενους στο Δημόσιο μάλιστα η μέση πραγματική μείωση θα φτάσει το 17%.

Οι εκτιμήσεις αυτές περιλαμβάνονται στην ενδιάμεση έκθεση για τη νομισματική πολιτική της Τράπεζας της Ελλάδος η οποία θα δοθεί στη δημοσιότητα μεθαύριο 26 Οκτωβρίου.

Πτωτική αναμένεται να συνεχισθεί η πορεία των μισθών και το 2011, σε ποια έκταση όμως δεν μπορεί να προβλεφθεί σήμερα, καθώς δεν είναι γνωστά τα αποτελέσματα της φετινής χρονιάς. Οι τελικές αποκλίσεις από τους στόχους του μνημονίου θα υπαγορεύσουν την έκταση των νέων περικοπών του προϋπολογισμού, που θα πλήξουν και πάλι τους εργαζόμενους στο Δημόσιο. Για να ξεκινήσει μια αντίστροφη πορεία η Τράπεζα Ελλάδος επιμένει στην ανάγκη «ενός συνεκτικού σχεδίου δράσης για την ανάπτυξη το οποίο θα βαδίζει παράλληλα με την δημοσιονομική προσαρμογή».

Εκρηκτικά ελλείμματα εμφανίζουν το 2009 αρκετές χώρες, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε προχθές η Eurostat: 14,4% του ΑΕΠ της έφτασε η Ιρλανδία, 11,4% αντίστοιχα η Βρετανία, 11,1% η Ισπανία, 9,3% η Πορτογαλία κ.ά. Στην Ελλάδα το έλλειμμα ήταν ακόμα υψηλότερο (15,4% σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις). Αλλά η καταγραφή δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί και η δημοσίευση αναβλήθηκε για τα «μέσα Νοεμβρίου», ανακοίνωσε η Eurostat.