Το Μνημόνιο μπορούσε να αποφευχθεί!

Φώτης Κουβέλης, Συνέντευξη στο ΠΑΡΟΝ, 10/10/2010

Η συνεργασία της Δημοκρατικής Αριστεράς με το ΠΑΣΟΚ στους δήμους Αθήνας και Θεσσαλονίκης σηματοδοτεί ευρύτερες μελλοντικές συμπτώσεις με το ΠΑΣΟΚ στην κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας;

- Με την πρότασή μας για τις υπερκομματικές υποψηφιότητες του Γ. Καμίνη και Γ. Μπουτάρη στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αντίστοιχα, αναδείξαμε την ανάγκη να κινηθεί η τοπική αυτοδιοίκηση χειραφετημένη από την κηδεμονία των κομμάτων και να αντιστοιχηθεί με την κοινωνία και τα προβλήματά της.
Ο χώρος της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν είναι πρόσφορο πεδίο για κομματικές καταγραφές. Αντίθετα, είναι κατάλληλος για πλατειές συνθέσεις. Η στήριξη των συγκεκριμένων υποψηφιοτήτων από ευρεία πολιτική και κοινωνική συσπείρωση είναι θετικό στοιχείο. Μπορεί να διαμορφώσει μια νέα δυναμική αντίληψη για τη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Η σύμπτωση για τις συγκεκριμένες υποψηφιότητες δεν αποτελεί προανάκρουσμα άλλων συμπτώσεων και δεν σηματοδοτεί ευρύτερες συμπτώσεις και μάλιστα στο επίπεδο της κεντρικής πολιτικής σκηνής.

Δηλαδή δεν υπάρχει περίπτωση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ, την αποκλείετε όποτε γίνουν εθνικές εκλογές;

Δεν υπάρχει. Οι συγκλίσεις προϋποθέτουν προγραμματικές συμπτώσεις, οι οποίες δεν υφίστανται.

Πώς μετέχει η Δημοκρατική Αριστερά στις εκλογές για την αυτοδιοίκηση;

- Οι αυτοδιοικητικές δυνάμεις μας είναι παρούσες σε όλη τη χώρα. Στους δήμους έχουμε αυτόνομες καθόδους, αλλά και συνεργασίες, με προγράμματα και φερέγγυα πρόσωπα, με δυνάμεις των Οικολόγων-Πράσινων, του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού. Στις περιφερειακές αυτοδιοικήσεις, με δεδομένο τον έντονο πολιτικό χαρακτήρα τους, έχουμε αυτόνομη κάθοδο, με επικεφαλής στελέχη της Δημοκρατικής Αριστεράς.

Γιατί απορρίψατε την πολιτική επιλογή να αποτελέσει η αντίθεση στο «μνημόνιο» το πρόταγμα των αυτοδιοικητικών εκλογών;
- Δεν συμφωνούμε με συσπειρώσεις – και μάλιστα πολιτικά ετερόκλητες – οι οποίες γίνονται στο όνομα της αντίθεσης στο «μνημόνιο» ή διεκδικούν δημοψηφισματικό χαρακτήρα για τις εκλογές. Ποια η κοινή βάση μιας τέτοιας συσπείρωσης; Η καταγγελία του «μνημονίου» και μόνον δεν δικαιολογεί πολιτικά τη συγκρότηση «αντι-μνημονιακού» μετώπου. Όσοι υποστηρίζουν τέτοιες συσπειρώσεις, ακυρώνουν υπαρκτές δυνατότητες αυτόνομων επιλογών της αυτοδιοίκησης απέναντι στο κεντρικό κράτος.

Η θέση μας για το «μνημόνιο» είναι ξεκάθαρη: δεν το θέλουμε και το καταψηφίσαμε.

Η απόκρουσή του όμως προϋποθέτει εναλλακτικές προτάσεις για την έξοδο από τις ασφυκτικές ρυθμίσεις και όχι αφορισμούς και κραυγές. Θεωρούμε επιτακτική ανάγκη τη δίκαιη κατανομή των βαρών, το σεβασμό των εργασιακών δικαιωμάτων, που αποσάρθρωσε η πολιτική της Κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, την μη επιβάρυνση των πλατειών κοινωνικών στρωμάτων με έμμεσους φόρους, που περνάνε στην κατανάλωση, αυξάνοντας κι’ άλλο τα κέρδη της παραοικονομίας και πλήττοντας την κοινωνία, τη μη περικοπή των αποδοχών.

Συνεργασία στην τοπική αυτοδιοίκηση δεν σημαίνει ότι υιοθετείτε, αποδέχεστε την κεντρική πολιτική του κόμματος με το οποίο συνεργάζεστε; Ο πολίτης τι μήνυμα παίρνει όταν διαφωνείς με την κύρια πολιτική που πλήττει τη ζωή του, χάνει τη δουλειά του αλλά συνεργάζεσαι στους δήμους με το κόμμα που την επιβάλλει; Συνταιριάζονται αυτά τα δύο διαφορετικά πρόσωπα; Δεν έχουν επιπτώσεις στη λειτουργία των δήμων οι περικοπές της χρηματοδότησής τους, που επιβάλλει η «τρόικα»; Δεν παραβιάζονται τα εργατικά δικαιώματα των εργαζομένων στην τοπική αυτοδιοίκηση με το Μνημόνιο;
H ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ αναδεικνύει τον αυτοδιοικητικό και πολιτικό χαρακτήρα των εκλογών. Ο κεντρικός της στόχος είναι η νίκη των ιδεών της ουσιαστικής αποκέντρωσης με αυτοδιοίκηση και η επικράτηση των δυνάμεων που σε τοπικό επίπεδο μπορούν να υπερασπιστούν και να προωθήσουν αυτές τις ιδέες.

Οι εκλογές θα στείλουν μηνύματα, αλλά δεν μπορεί να μετατραπούν σε ένα είδος δημοψηφίσματος.

Στις εκλογές του Νοεμβρίου θέτουμε ως γενικό στόχο την ανάδειξη δημοτικών και περιφερειακών διοικήσεων που θα διαχειριστούν με διαφάνεια και δημόσιο έλεγχο τις τοπικές υποθέσεις και τα οικονομικά – και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στις συνθήκες της δημοσιονομικής κρίσης. Δημοτικές και περιφερειακές αρχές που θα λειτουργούν με απόλυτη διαφάνεια και θα αγωνίζονται για τη βελτίωση της ζωής των πολλών, στηρίζοντας πρωταρχικά τους αδύνατους, για την ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος, φυσικού και αστικού. Μακριά από πελατειακές εξυπηρετήσεις, με συνεπή αγώνα για περιφερειακή συγκρότηση. Διαφορετικά, ο μόνος τρόπος, που εμείς αποκρούουμε, είναι να σημάνουμε πλήρη υποταγή στο Μνημόνιο και μοιρολατρική πολιτική ακινησία της τοπικής αυτοδιοίκησης, με μόνη συνοδεία τις απέλπιδες φωνές κατά του Δ.Ν.Τ.

Τι υποστηρίζει η Δημοκρατική Αριστερά σε σχέση με την κρίση;

- Είμαστε η Αριστερά που σταθερά υποστηρίζει ότι υπάρχει και άλλος δρόμος πέρα από το νεοφιλελευθερισμό και το ΔΝΤ.

Η αριστερή αντιμετώπιση της κρίσης.

Η υπεράσπιση του «δημόσιου συμφέροντος» είναι κεντρικό πρόταγμά μας. Επικεντρώνουμε τις δράσεις μας στην «πολιτική της κρίσης».

Παράλληλα με τη δημοσιονομική προσαρμογή της χώρας, τις προτάσεις για την αντιμετώπισή της, η δική μας αριστερά επικεντρώνεται στην ανθρώπινη διάσταση της κρίσης και στο προστατευτικό δίκτυ της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η αναδιανομή, η αλληλεγγύη και ο επανακαθορισμός του προτύπου ανάπτυξης, ανοίγει σήμερα το έδαφος για μια ουσιαστική παρέμβαση στο κράτος, στην αυτοδιοίκηση με αποκέντρωση και στους θεσμούς, αλλά και στην οικονομία, με στόχο την προώθηση δομικών μεταρρυθμίσεων.

Βλέπετε τέτοια πολιτική να εφαρμόζεται από την κυβέρνηση, με το κόμμα το οποίο συνεργάζεστε σε κεντρικούς δήμους, Αθήνας και Θεσσαλονίκης που δίνουν το πολιτικό στίγμα; Ξεχάσατε εκείνο το «ΠΑΣΟΚ και άλλες δημοκρατικές δυνάμεις» στις δημοτικές του 1982 όταν ανακοινώνονταν τα αποτελέσματα;

-Η μνήμη οφείλει να είναι παρούσα, για να διδάσκει πολιτικά και να οδηγεί σε απόκρουση συμπεριφορών του παρελθόντος. Το σήμερα δεν είναι χθές. Η συγκρότηση των συνδυασμών στους δύο αυτούς δήμους έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από εκείνα του παρελθόντος.

Ήταν αναπόφευκτη, κατά τη γνώμη σας, η παρουσία του Δ.Ν.Τ στη χώρα μας;
- Οι χειρισμοί που έγιναν από την κυβέρνηση διαμόρφωσαν ένα πεδίο, το οποίο δημιούργησε τις συνθήκες για την εγκατάσταση του ΔΝΤ στην Ελλάδα. Ήταν η εποχή όπου και οι Ευρωπαίοι, κάτω από άλλες εκτιμήσεις, θεώρησαν ως εύκολη λύση την παρουσία του ΔΝΤ.

Το μνημόνιο δεν είναι η αιτία της δημοσιονομικής κρίσης και της εξάρτησης από τον υπέρογκο δανεισμό. Το ανάποδο ισχύει. Η κρίση έφερε το μνημόνιο.

Το καταψηφίσαμε γιατί οι κυβερνητικές πολιτικές που συμφωνήθηκαν με την ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ είναι άδικες, καθηλώνουν την κοινωνία και την τεμαχίζουν.

Μπορούσε να αποφευχθεί το Μνημόνιο ή όχι; Θα θέλαμε μια ευθεία απάντηση. Και αν πιστεύετε ότι υπάρχει άλλος δρόμος και ποιος συγκεκριμένα;

Το Μνημόνιο δεν ήταν αναπόφευκτο. Η κυβέρνηση ώφειλε αμέσως, χωρίς καθυστέρηση, να λάβει μέτρα. Με δεδομένο το δημόσιο χρέος και το έλλειμμα, στις αρχές του έτους, όπου η δανειοληπτική ικανότητα της χώρας ήταν υπαρκτή, μπορούσε να πάρει δάνειο και μάλιστα με μικρότερο επιτόκιο. Ώφειλε να αξιοποιήσει τη συμμετοχή της χώρας στην ευρωζώνη, να διαπραγματευτεί και να απαιτήσει τη στήριξη της Ε.Ε., χωρίς την παρουσία του ΔΝΤ. Ώφειλε – και μπορούσε - να διαμορφώσει, προς την κατεύθυνση αυτή, συμμαχίες μέσα στην Ε.Ε., αξιοποιώντας ιδιαίτερα τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου που αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν παρόμοια οικονομικά προβλήματα.

Εντάξει, λέτε ότι είναι άδικες οι κυβερνητικές επιλογές και ότι τεμαχίζουν την κοινωνία. Και από κει και πέρα, τι; Πώς τ’ αλλάζουμε αυτά;
- Η δική μας πρόταση είναι η δίκαιη κατανομή βαρών,

η αντιμετώπιση των δομικών προβλημάτων της ελληνικής διοίκησης,

το νέο αναπτυξιακό πρότυπο με διεύρυνση της παραγωγικής βάσης,

η διεύρυνση των εσόδων από δραστηριότητες και από φυσικά πρόσωπα που διαφεύγουν, η ανακατανομή των διαθέσιμων πόρων, η κινητοποίηση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας και η άμβλυνση των ανισοτήτων.

Ένα μέρος των πόρων πλέον να αφαιρείται για να αποπληρωθεί το χρέος που σωρεύθηκε τις περασμένες δεκαετίες.

Ιδιαίτερο βάρος αποκτά η αξιοποίηση των διαθεσίμων από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία, τα επόμενα τρία χρόνια.

Αυτές οι προτάσεις αποσκοπούν, μεταξύ άλλων στη διασφάλιση κοινωνικού κράτους γενικής εφαρμογής, με αναδιανομή του εισοδήματος, με καταπολέμηση της ανεργίας, με ουσιαστική στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με ενίσχυση για απρόσκοπτη ροή της χρηματοδότησής τους, με νομοθετική κατάργηση των καταχρηστικών πρακτικών και χρεώσεων των τραπεζών, με συλλογική συμμετοχή τους στις κρατικές προμήθειες.

Με δεδομένη την οικονομική κρίση, πώς κρίνετε τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού;

- Η δημοσιονομική κρίση της ελληνικής οικονομίας ανέδειξε με δραματικό τρόπο τα αδιέξοδα του κοινωνικοοικονομικού προτύπου που οικοδομήθηκε στη χώρα. Πρότυπο που συστηματικά και μεθοδευμένα εξέθρεψαν τα κόμματα του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. που κυβέρνησαν τη χώρα.

Η χώρα σήμερα παρουσιάζει, πέρα από τη δραματική οικονομική κατάσταση, δυο κεφαλαιώδους σημασίας προβλήματα.

Πρόβληµα διακυβέρνησης. Το γεγονός ότι έναν χρόνο από τις εκλογές ανακυκλώνεται και τροφοδοτείται συνεχώς η συζήτηση περί «δοµικών αλλαγών», «αναδοµήσεων», «συντονισµού» κ.ο.κ. ,δεν είναι παρά το λογικό παρεπόμενο της διαπίστωσης πως η διακυβέρνηση πάσχει. Ακόµη ψάχνουµε τους εισπρακτικούς µηχανισµούς.

Κι ακόµη δεν έχουν διοριστεί όλες οι διοικήσεις των ασφαλιστικών ταµείων!

Πρόβληµα διοίκησης.

Τα μέτρα δεν αρκεί να αποφασίζονται και να ψηφίζονται.

Πρέπει κάποιος να τα εφαρμόζει και να τα υλοποιεί ώστε να αποδίδουν. Υπάρχει στη σηµερινή Ελλάδα τέτοιος διοικητικός µηχανισµός;

Δεν υπάρχει.

Προσπάθησαν να τον δηµιουργήσουν;
Το σημαντικότερο! Λείπει παντελώς το σύστημα ελέγχου σε όλα τα επίπεδα. Χωρίς ένα σαφή, διαφανή, ενιαίο, όχι διεσπαρμένο σε διάφορες υπηρεσίες και Υπουργεία και αποτελεσματικό ελεγκτικό μηχανισμό, οποιαδήποτε πολιτική, ακόμη και καλών προθέσεων, ακυρώνεται.

Με την εμπειρία που έχετε, έστω τη λίγη, από τη συμμετοχή σας στην οικουμενική κυβέρνηση και την κυβέρνηση Τζανετάκη το 1989, έγινε τότε προσπάθεια να βρεθεί κάποια λύση του προβλήματος που επισημαίνετε;
- Τα κυβερνητικά εκείνα σχήματα ήταν βραχύβια, με κυρίαρχο τον μεταβατικό τους χαρακτήρα και με κεντρική στόχευση την αντιμετώπιση συγκεκριμένων και έντονων προβλημάτων. Οι κυβερνήσεις εκείνες δεν προχώρησαν σε δομικές αλλαγές του κράτους.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι διώκει τη φοροδιαφυγή.

- Η πελατειακή ανοχή απέναντι στη φοροδιαφυγή και την παραοικονομία πρέπει να σταματήσει στην πράξη και όχι στα λόγια.

Κύριοι στόχοι πρέπει να είναι η εξασφάλιση πόρων για την τροφοδότηση των προγραμμάτων για τους ανέργους, για τις κοινωνικές πολιτικές που καταρρέουν και η επαναφορά στη ζωή του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων που έχει θυσιαστεί. Οι δημόσιες επενδύσεις είναι σήμερα το μόνο άμεσο και αποτελεσματικό εργαλείο για την ανάπτυξη, που θα συμβάλει αποφασιστικά στη συγκράτηση της ανεργίας.

Προτεραιότητα αποτελεί η δραστική μείωση του πληθωρισμού που καλπάζει, καθώς η επιβάρυνση των έμμεσων φόρων πέρασε ολόκληρη στην κατανάλωση, αυξάνοντας κι άλλο τα κέρδη της παραοικονομίας και πλήττοντας την κοινωνία.

Τριάντα χρόνια τα ίδια ακούμε, αλλά και η φοροδιαφυγή είναι εδώ και η παραοικονομία έχει γιγαντωθεί. Γιατί; Δεν υπάρχει βούληση, ή οι μηχανισμοί είναι ισχυρότεροι της πολιτικής εξουσίας, της κυβέρνησης;
Οι μηχανισμοί, στη διαχρονική πορεία του πελατειακού κράτους, αυτονομήθηκαν. Η αλλαγή τους προϋποθέτει ισχυρή πολιτική βούληση για ρήξεις, βαθειές τομές και ανατροπές.

Και τα δημόσια έσοδα;

- Η κάλυψη της δραματικής υστέρησης των δημοσίων εσόδων και η περαιτέρω αύξησή τους δεν πρέπει να γίνεται με τη λογική της πεπατημένης, που έχει ακόμη άλλη μία φορά αποδειχθεί αναποτελεσματική. Αυτή δηλαδή της μεγαλύτερης περικοπής των δαπανών με την απειλή για το 2011 και νέων μειώσεων μισθών, καθώς και με την επιβολή νέων έμμεσων φόρων και της αύξησης του ΦΠΑ. Οι χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που οδηγούνται σε «λουκέτο» πρέπει να προκαλέσουν συναγερμό για την αποτροπή τέτοιων πολιτικών.

Γίνεται πολλή κουβέντα για κυβέρνηση συνεργασίας, ή και για οικουμενική, γιατί έτσι, λένε, μπορούν να γίνουν οι αλλαγές. Συμφωνείτε; Θα συμμετείχε η Δημοκρατική Αριστερά; Έχουν γίνει συζητήσεις, επαφές;
-Η Δημοκρατική Αριστερά έχει τη δική της πολιτική και ασκεί υπεύθυνη προγραμματική αντιπολίτευση, με τις δικές της θέσεις, το δικό της πρόγραμμα και τις διεκδικήσεις της για το συμφέρον της χώρας και της κοινωνίας. Η Δημοκρατική Αριστερά δεν είναι διατεθειμένη να εκχωρήσει την αυτονομία της πολιτικής της σε κυβερνήσεις συνεργασίας, «οικουμενικής» ή άλλης μορφής. Καμμιά συζήτηση και καμμιά επαφή δεν έγινε για κάτι τέτοιο.

Και κάτι τελευταίο, που αποτελεί απορία πολύ κόσμου. Αυτή τη στιγμή μια ενωμένη Αριστερά θα μπορούσε να είναι η λύση για εναλλακτική ψήφο, για ψήφο διαμαρτυρίας και θα μπορούσε να συγκεντρώσει ένα μεγάλο ποσοστό και θα ταρακούναγε το σύστημα; Τι φταίει και σήμερα η Αριστερά εμφανίζεται πολυδιασπασμένη και χάνει την ευκαιρία της ζωής της; Μια Αριστερά τύπου ΕΔΑ, που έκανε την έκπληξη το 1958, βγαίνοντας από τις κάλπες δεύτερο κόμμα γιατί δεν μπορείτε να τα βρείτε μεταξύ σας και να υπάρξει σήμερα; Είναι τυχαίο ότι και στην Ιταλία και στη Γαλλία η Αριστερά έχει σχεδόν εξαφανιστεί;

- Ο πολυκερματισμός των δυνάμεων της αριστεράς είναι υπαρκτό ζήτημα. Οφείλεται σε υπαρκτές διαφορές και μάλιστα μεγάλες και σημαντικές. Αυτές αφορούν τόσο στο περιεχόμενο της ασκούμενης πολιτικής, όσο και στον στρατηγικό στόχο. Η ενότητα της αριστεράς προϋποθέτει την αντιμετώπιση των πολιτικών ζητημάτων που την τεμαχίζουν. Είναι χαρακτηριστική, όσο και καίρια, η αντίθεση που υπάρχει σε σχέση με τον ευρωπαϊκό ή μη χαρακτήρα της αριστεράς ή και με τον δημοκρατικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό. Αυτά είναι ζητήματα άμεσα συνδεόμενα με την καθημερινά ασκούμενη πολιτική. Κατά συνέπεια, η ενότητα της αριστεράς δεν μπορεί να προωθηθεί ερήμην των ζητημάτων που δημιουργούν τις πολλαπλές εκφράσεις της.