Η γυναίκα του Καίσαρα πρέπει και να το δείχνει

Του Λεωνίδα Καστανά, Μη μαδάς τη μαργαρίτα

Σ’ ένα λίγο παλιότερο άρθρο στο aixmi.gr « αλλαγή πάνω στα ερείπια δε γίνεται» ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου πρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου μας προτρέπει να μην τα μηδενίζουμε όλα. Μας γράφει ότι φαινόμενα αναξιοκρατίας, αδιαφάνειας, διαφθοράς, πελατειακών εξαρτήσεων, πονηρών συναλλαγών και διασυνδέσεων με αθέατα κέντρα εξουσίας……. πρέπει και μπορούν να καταπολεμηθούν με τα εργαλεία της νομιμότητας που διαθέτει το Κράτος Δικαίου.

Ε λοιπόν, κύριε πρύτανη, δεν μπορούν να καταπολεμηθούν γιατί κανένας δεν θέλει να τα χρησιμοποιήσει και τα εργαλεία αυτά είναι λίγο δύσκολο να σηκωθούν από μόνα τους και να καταπολεμήσουν. Συνεπώς είναι τουλάχιστον υποκρισία να ισχυρίζεται κάποιος ότι από δω και μπρος η πανεπιστημιακή κοινότητα από μόνης της θα ενεργοποιήσει τους μηχανισμούς ελέγχου, κάτι το οποίο επιμελώς δεν έκανε τόσα χρόνια. Όσο είναι ιδεοληψία να κατηγορούνται όλοι και να απαξιώνονται τα πάντα γύρω από τα ΑΕΙ, άλλο τόσο ιδεοληψία είναι να πιστεύουμε στη διαδικασία της αυτοκάθαρσης και μάλιστα από δυνάμεις που είναι μέρος του προβλήματος και δεν θα γίνουν ποτέ λύση του.

Γράφει παρακάτω: Η αλήθεια είναι σήμερα ότι καμία αλλαγή στο Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να γίνει βασισμένη σε ερείπια και στην απαξίωση της παράδοσης, των αρχών και των αξιών της πανεπιστημιακής κοινότητας, καμία μεταρρύθμιση δεν υπάρχει χωρίς δημοκρατία στη λειτουργία του, όπως και το Πανεπιστήμιο του αύριο δεν χτίζεται «εν κενώ», χωρίς τη σύμπραξη της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Να δούμε όμως ποια είναι η αλήθεια που κρύβεται πίσω από αυτά που διατείνεται ο πρύτανης;

Αν η παράδοση είναι κακή δεν θα πρέπει να έχουμε καμιά ηθική δέσμευση να την απορρίψουμε. Πάνω σε ερείπια χτίζεις τις καλύτερες νέες πόλεις, αφού πρώτα τα ισοπεδώσεις, αρκεί να φροντίσεις τα θεμέλια να είναι σωστά. Δεν σας κρύβω ότι το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας θέλει ξήλωμα και στήσιμο από την αρχή. Γιατί οι παραδόσεις του γεννούν κυρίως άρρωστες υπερδομές. Γιατί αυτοί που γατζώνονται από το παλιό δεν είναι συνήθως οι καλύτεροι. Γιατί τους ενοχλούν οι αλλαγές στο σύστημα διοίκησης, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, οι εξωτερικοί αξιολογητές κλπ, δηλαδή ότι δίνει δυνατότητα μιας έμπρακτης λογοδοσίας, ότι μπορεί να διαταράξει την αδιαφάνεια.

Το ζήτημα της δημοκρατίας. Εδώ δεν έχουμε κανένα δισταγμό να ισχυριστούμε ότι η δημοκρατία είναι η μόνη απούσα από τη μέχρι σήμερα πολιτεία των ΑΕΙ. Δολοφονήθηκε την ίδια στιγμή που αποθεωνόταν. Η καθολική ψηφοφορία στην εκλογή των πρυτανικών αρχών φάνταζε τόσο δημοκρατική. Όλοι, δάσκαλοι, φοιτητές, διοικητικοί εκλέγουν τον πρύτανη. Μόνο που ο κάθε πρύτανης, λίγο νωρίτερα, έχει «εξαγοράσει» τις ψήφους με υποσχέσεις παροχών, εξυπηρετήσεων, με κομματικές συμφωνίες.

Η σύμπραξη της πανεπιστημιακής κοινότητας είναι απαραίτητη, σε αυτό συμφωνώ. Αυτός είναι και ο λόγος που είμαι απαισιόδοξος για την έκβαση του εγχειρήματος. Υπάρχουν δυο αντίπαλα στρατόπεδα, ανεξάρτητα από τις πολιτικές πεποιθήσεις. Υπάρχουν αυτοί που θέλουν να υποστούν τις συνέπειες των μεταρρυθμίσεων, να δοκιμάσουν αλλαγές, να φάνε τα μούτρα τους, να δουλέψουν σκληρά για κάτι άλλο, νέο ίσως και ατελέσφορο, αλλά που θα στην πράξη, θα αποδειχθούν οι αδυναμίες του. Όπως έγραφε πρόσφατα και ο ακαδημαϊκός δάσκαλος και φίλος, Μ. Μπουντουρίδης:

Δεν γίνεται καμιά μεταρρύθμιση, καμιά αλλαγή που μετασχηματίζει το παλιό, το προβληματικό, το ανυπόφορο, όταν δεν υπάρχει η τόλμη του πειράματος, το θάρρος να βάλουμε τα χέρια μας μέσ’ τη φωτιά, για να βγάλουμε τα κάστανα του νέου, μέσ' από απώλειες, από τραυματισμούς, από θυσίες.

Από την άλλη υπάρχουν και αυτοί που θέλουν να πάμε σαν άλλοτε. Να ξεσκονίσουμε, να ρίξουμε μια φασίνα, αλλά στο ίδιο φθαρμένο υπόστρωμα να ρολάρουμε, αναπαράγοντας τα κακώς κείμενα, με τα οποία έχουμε πλέον συμφιλιωθεί και τα νομίζουμε ως αρχές και παραδόσεις. Και στο στρατόπεδο αυτό οι πιο μαχητικοί πολεμιστές ανήκουν στην αντισυστημική Αριστερά. Δίπλα τους οι πρυτάνεις, οι συγκλητικοί,  η καθεστηκυία  τάξη των ΑΕΙ. Πριν από 30 χρόνια υπερασπίζονταν την έδρα που γκρέμιζε η Αριστερά. Σήμερα υπερασπίζονται μαζί με την «Αριστερά» και τη συνδικαλιστική νομεκλατούρα το καθεστώς των άρρητων συμφωνιών, που δεν προλαμβάνει, δεν ελέγχει, δεν αποδίδει δικαιοσύνη, λέγοντας ότι θα μπορούσε να τα κάνει όλα αυτά. Αλλά δεν τα κάνει.  Κοινά συμφέροντα; Δεν ξέρω, αλλά και δεν με νοιάζει.

Με ενδιαφέρει το ιδεολογικό υπόστρωμα, που είναι η αριστερή ιδεολογία της μεταπολίτευσης της οποίας υπήρξα, στη νεότητα, ένθερμος οπαδός. Μόνο που τέλειωσε.

Είναι αλήθεια ότι κάποτε υπήρξε επαναστατική. Γκρέμισε την έδρα, έθεσε τα δημοκρατικά προτάγματα της εποχής της, έδωσε θέση σε όλους στις διοικήσεις των σχολών, αλλά και άνοιξε το κλειστό επάγγελμα του καθηγητή πανεπιστημίου. Μόνο που οι δομές που εγκατέστησε διαβρώθηκαν, διαπλέχθηκαν, σάπισαν, καταρρέουν και είναι πλέον τροχοπέδη της προόδου. Η ιδεολογία αυτή στήριξε τα επαγγελματικά δικαιώματα των εργαζομένων, και τα δικαιώματα του κινήματος «εύκολο πτυχίο σε όλους». Το παλιό σύνθημα «όχι στην εντατικοποίηση των σπουδών» έγινε το καθεστώς μέσα στο οποίο ανδρώθηκε η λούφα, η αδιαφάνεια, η κομματοκρατία. Δεν είναι κακό να λέμε ότι αυτή ήταν η επιδίωξη της Αριστεράς. «Φτηνό» πτυχίο στα παιδιά του λαού και διορισμός στο δημόσιο, μετά επιδομάτων. Όχι κρίσεις, όχι εξετάσεις, όχι ΑΣΕΠ, όχι αξιολόγηση. Όχι εμπόδια στις μάζες κατά την έφοδό τους στο κρατικό οχυρό. Μετά οι μαθημένοι έτσι, καταλάμβαναν μέσω του συνδικαλισμού τις δημόσιες υπηρεσίες και το σύνθημα γινότανε όχι στην «εντατικοποίηση της εργασίας». Κάποιοι δούλευαν, κάποιοι όχι, κάποιοι έκλεβαν, οι περισσότεροι όχι, αλλά αυτοί που έκαναν λαδιές δεν βρέθηκαν και δεν δικάστηκαν ποτές παρόλο που υπήρχαν τόσοι νόμοι και αστυνόμοι. Άρα το σύστημα δούλευε γι’ αυτούς, χωρίς να είναι όλοι ίδιοι.  Και μετά ήρθε η κρίση και το ΔΝΤ.   

Συνεπώς, η στάση ουδετερότητας του στυλ, «υπάρχουν εισαγγελείς και  περιμένουν τις τεκμηριωμένες καταγγελίες σας» δεν πείθει πια. Όπως δεν πείθει και το ιδεολόγημα περί πανεπιστήμιου των αγορών. Τα τελευταία 30 χρόνια καπιταλισμό έχουμε, νομίζω. Οι αγορές και οι οικονομικές ελίτ συγκρούονται με τις δυνάμεις της εργασίας σε μια αδυσώπητη ταξική πάλη. Το πανεπιστήμιο είναι κατάκτηση της νεωτερικής εποχής ιδρύθηκε και αναπτύχθηκε σε καπιταλιστικό περιβάλλον. Εκπαιδεύει και παράγει επαγγελματίες επιστήμονες για να δουλέψουν στην αγορά, αλλά και για να παίξουν το ρόλο που τους αρμόζει στην κοινωνία. Αν είναι καλά εκπαιδευμένοι θα επιβιώσουν, θα αναπτυχθούν , θα συνεισφέρουν κοινωνικά αν όχι θα ζοριστούν, θα είναι αναπαρκείς, θα μαραζώσουν, θα κάνουν τελικά κακό. 

Αν η Αριστερά θέλει κακά εκπαιδευμένους επαγγελματίες ας το πει ευθαρσώς, ας μας αποκαλύψει τι θέλει.

Το πανεπιστήμιο κάνει και έρευνα παράγει θεωρίες, φόρμουλες, πατέντες, υλικά. Και τα παράγει για να τα δώσει στην κοινωνία ως αγαθά. Θα τα δώσει βέβαια αντί αντιτίμου. Αν το κράτος μπορεί να τα αξιοποιήσει και να τα χρηματοδοτήσει έχει καλώς. Αν δεν μπορεί υπάρχει η κοινωνία, η αγορά, οι χορηγοί. Χρόνια τώρα αυτό γίνεται σε όλο τον κόσμο. Μακάρι να είχαν τα ίδια τα πανεπιστήμια τη δυνατότητα να εκμεταλλεύονται την έρευνά τους. Τώρα η αριστερά ανακάλυψε ότι ζούμε σε καπιταλιστικό περιβάλλον; Και βέβαια τώρα που συζητιούνται αλλαγές που θα ξεβολέψουν πολλούς, άρα και πολλά από τα εξέχοντα μέλη της; Η γυναίκα του Καίσαρα πρέπει και να το δείχνει, αλλιώς δύσκολα πείθει. Ειδικά σε μια μικρή χώρα που όλοι λίγο πολύ γνωρίζονται μεταξύ τους.