Φώτης Κουβέλης: «Γιατί προτείνω σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών»

Ο Φώτης Κουβέλης υπογραμμίζει ότι η Δημοκρατική Αριστερά υπερασπίζεται τις κινητοποιήσεις που υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον κι όχι αυτές που θέλουν να υπερασπιστούν προνόμια

Έθνος, 13.2.11
Eχοντας θητεύσει σε μια Αριστερά που δεν δίσταζε να επικροτεί τα θετικά του αντιπάλου, να καταθέτει προτάσεις και να διεκδικεί συμπλεύσεις, ο Φώτης Κουβέλης αναζητεί και σήμερα διόδους που θα οδηγήσουν το πολιτικό σύστημα σε κοινούς τόπους. «Το απαιτούν οι καιροί», λέει, σπεύδοντας να μου εξηγήσει ότι οι προτάσεις του δεν έχουν σχέση με τα πλαδαρά ρομάντζα συναίνεσης, που γνωρίζουν δόξες στον χώρο των δύο μεγάλων κομμάτων. «Τι ακριβώς ψάχνετε;», τον ερωτώ.

«Ο κόσμος αγωνιά. Αντιμετωπίζει το μέλλον με φόβο. Αυτό που περιμένει από τους πολιτικούς, είναι μια στάση ευθύνης». «Και προτάσεις συγκεκριμένες», τον διακόπτω.

«Σαφώς», συνεχίζει. Αυτό σας λέω. Είναι ώρα να συγκληθεί σύσκεψη όλων των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μακριά από επικοινωνιακές αντιπαραθέσεις.
Να υπάρξει ειλικρινής ενημέρωση εκ μέρους του πρωθυπουργού για όσα διαπραγματεύεται στην Ευρώπη. Και, κυρίως, να δοθεί ένα ενιαίο μήνυμα όλου του πολιτικού κόσμου ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι έρμαιο των όποιων μεθόδων για την αντιμετώπιση της κρίσης. Και προσέξτε: δεν μιλώ για συναίνεση στις ασκούμενες πολιτικές. Μιλώ για ένα μήνυμα όλων των πολιτικών δυνάμεων που αξιώνουν από την Ευρώπη αλλαγή πορείας».

«Ξεκινήσαμε, κύριε πρόεδρε, από τα βαθιά», παρατηρώ. «Ας τα πάρουμε λίγο με τη σειρά. Πώς είναι η ζωή εκτός... ΣΥΡΙΖΑ; Νοσταλγείτε κάτι ή αισθάνεστε επιτέλους απελευθερωμένος;».

Χαμογελά και, επιστρατεύοντας το γνώριμο ύφος του, μου κόβει την όποια ελπίδα είχα για... εξομολογήσεις. «Κοιτάξτε, κύριε Μαχαίρα. Η ίδρυση της Δημοκρατικής Αριστεράς ήταν αναγκαία και επιβεβλημένη ενέργεια. Αποτελεί απάντηση στο διογκούμενο αίτημα της κοινωνίας για τη διατύπωση μιας ολοκληρωμένης εναλλακτικής πρότασης. Αποτελεί επιλογή υπεράσπισης του παρελθόντος και του μέλλοντος της ανανεωτικής, δημοκρατικής και οικολογικής Αριστεράς.

Ο πυρήνας των ανανεωτικών ιδεών, η πολιτική μας για τον δημοκρατικό σοσιαλισμό, τον αριστερό ευρωπαϊσμό, η μεταρρυθμιστική στρατηγική, η οικολογική εγρήγορση είναι τα στοιχεία της πολιτικής ταυτότητάς μας. Ο χώρος της δημοκρατικής και ανανεωτικής Αριστεράς είναι ζωντανό κύτταρο υπεύθυνης στάσης, επίκαιρου λόγου και προγραμματικών θέσεων για το επί της ουσίας προοδευτικό περιεχόμενο της ασκούμενης πολιτικής. Προχωράμε μπροστά. Δεν κοιτάζουμε πίσω...».

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΜΑΧΑΙΡΑ 

Ναι, αλλά σε συνθήκες όπως αυτές που διανύουμε, έχει την πολυτέλεια η Αριστερά να είναι κατακερματισμένη;

Ο κατακερματισμός της Αριστεράς είναι υπαρκτό ζήτημα. Η αντιμετώπισή του όμως δεν μπορεί να γίνεται στο όνομα μιας αόριστης ενότητας. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές, ακόμα και αντίπαλες θέσεις μεταξύ των δυνάμεων που αναφέρονται στην Αριστερά. Εμείς εντάσσουμε τους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες στη στρατηγική του δημοκρατικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό, μέσα σε συνθήκες οικονομικής, πολιτικής κοινωνικής κρίσης. Επιδίωξή μας η αντιπαλότητα στον νεοφιλελευθερισμό, η διεύρυνση της δημοκρατίας, η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών, η δημοκρατική ολοκλήρωση, η προοδευτική ευρωπαϊκή πορεία. Υποστηρίζουμε τη θέση της μη βίας ως αντίληψη, πολιτική πρακτική και δημοκρατική συνείδηση. Με τις θέσεις μας αυτές είναι αντίθετες πολλές δυνάμεις της Αριστεράς.

Τι είναι για σας Αριστερά; Το ερωτώ γιατί πολλοί πρώην σύντροφοί σας θεωρούν ότι ορισμένες παρεμβάσεις σας, όπως για παράδειγμα η στάση σας στην πρόσφατη κατάληψη της Νομικής από μετανάστες, κινούνται εκτός αριστερού τόξου...

Τη δική μας Αριστερά την προσδιορίζουν οι θέσεις που προανέφερα. Αυτές ορίζουν το «τόξο» της. Διαφωνήσαμε με εκείνους που θέλησαν να υποκαταστήσουν τη μεταναστευτική πολιτική που απουσιάζει. Ποιο το αποτέλεσμα των ενεργειών τους; Τελικά ενέπλεξαν και το πανεπιστημιακό άσυλο και προκάλεσαν συντηρητικά αντανακλαστικά, για να τροφοδοτηθούν όλοι εκείνοι που ζητούν την κατάργησή του.

Προέρχεστε πάντως από μια πολιτική παράδοση που δεν είχε και την καλύτερη σχέση με τον ακτιβισμό...

Το ζήτημα είναι για ποιον ακτιβισμό μιλάμε. Ο ακτιβισμός έχει νόημα όταν υπηρετεί την ουσιαστική ανάδειξη των διεκδικήσεων και όχι τον εντυπωσιασμό που δεν παράγει πολιτικά αποτελέσματα. Σ' έναν τέτοιον ακτιβισμό η αλήθεια είναι ότι δεν θητεύω.

Σας ενοχλεί που ο Συνασπισμός πρωταγωνιστεί στα φαινόμενα ανυπακοής; Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν προ ημερών στα διόδια, ενώ κεντρικά στελέχη του υποδέχονται με ενθουσιασμό τη μη καταβολή κομίστρου στις συγκοινωνίες.

Οι αντιδράσεις πρέπει να έχουν συγκεκριμένη στόχευση στο πλαίσιο ενός οργανωμένου δημοκρατικού κινήματος. Μόνον έτσι μπορούν να έχουν πολιτικά αποτελέσματα και να οδηγούν στην αλλαγή της ασκούμενης πολιτικής. Η αποσπασματική έκφραση της κοινωνικής δυσαρέσκειας είναι δυνατόν να οδηγήσει σε διάχυση των διεκδικήσεων, να τροφοδοτήσει τον «κοινωνικό αυτοματισμό» και, εντέλει, να απορροφηθεί από τη συντηρητική πολιτική.

Δεν ευνοείτε, δηλαδή, πρωτοβουλίες τύπου «δεν πληρώνω»...

Πέρα από τους εντυπωσιασμούς διαφόρων, που επιχειρούν την εύκολη επένδυση στο «δεν πληρώνω», υπάρχει η δεινή οικονομική θέση εκείνων που δυσκολεύονται πράγματι να πληρώσουν το απαράδεκτα αυξημένο εισιτήριο, μετά την τρομακτική συμπίεση του εισοδήματός τους. Υπερασπίζομαι εκείνον που βρίσκεται σε πραγματική αδυναμία να πληρώσει και αντιτίθεμαι σε εκείνους που αντιστρατεύονται γενικευμένα το δικαίωμα να πληρώνουμε για τα συλλογικά αγαθά που πρέπει να παραμείνουν στη δημόσια σφαίρα.

[Συζητάμε ώρα για την έκρηξη των απεργιών, για τα κλειστά επαγγέλματα, για το κλίμα των ημερών... Απεργίες, κινητοποιήσεις, καταλήψεις. Είναι, άραγε, όλες δίκαιες; Η γνώμη του προέδρου της Δημοκρατικής Αριστεράς είναι πως οι μεταρρυθμίσεις και οι αναδιαρθρώσεις είναι λογικό να προκαλούν αντιδράσεις και απεργίες. Σπεύδει, ωστόσο, να διακρίνει τα αιτήματα σε δίκαια και συντεχνιακά. «Εμείς», επισημαίνει με έμφαση, «υπερασπιζόμαστε τις κινητοποιήσεις που υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και όχι αυτές που θέλουν να υπερασπισθούν προνόμια σε βάρος της κοινωνίας. Σας θυμίζω -το παράδειγμα είναι πρόσφορο- ότι εμείς καταψηφίσαμε το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας, όχι για να υπερασπισθούμε "κεκτημένα", αλλά γιατί αυτό υποβαθμίζει τον δημόσιο χαρακτήρα του Εθνικού Συστήματος Υγείας».]

Ξέρετε τι λένε ορισμένοι που δεν πιστεύουν στο εγχείρημά σας; «Σε μια εποχή», επισημαίνουν, «που η κρίση ανάβει τις καρδιές, ο Κουβέλης πάει να μιλήσει στο μυαλό...».

Η κοινωνία καταλαβαίνει ότι πρέπει να βρεθεί δίκαιος τρόπος μείωσης των ελλειμμάτων του κράτους μας, της εξάρτησης από την υπερχρέωση και να ανατραπεί το πελατειακό κράτος.

Η κοινωνία δεν συσπειρώνεται ούτε στη δικαίωση της κυβερνητικής πολιτικής ούτε στη δικαίωση των ενόχων της δημοσιονομικής κατάρρευσης. Δεν συσπειρώνεται ούτε στον εύκολο λόγο ούτε στους μάγους της πολιτικής ούτε σ’ εκείνους που θέλουν να «οικοδομήσουν» πάνω στα ερείπια της καταστροφής του τόπου. Η Δημοκρατική Αριστερά καταθέτει και προωθεί αγωνιστικά την υπεύθυνη και ρεαλιστική πρότασή της. Κι αυτή η πρόταση απευθύνεται και στην καρδιά και στο μυαλό της κοινωνίας.

Η κοινωνία πρέπει να βγει από την κρίση όρθια

Κύριε Κουβέλη, το πείραμα που επιχειρήσατε με τον κύριο Καμίνη στην Αθήνα και τον κύριο Μπουτάρη στη Θεσσαλονίκη αποδείχτηκε πετυχημένο. Υπάρχουν περιθώρια για ανάλογες κινήσεις στην κεντρική πολιτική σκηνή;

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αποτελεί πρόσφορο πεδίο κοινωνικών συνθέσεων, με δεδομένη την αυτονομία του αυτοδιοικητικού χώρου.

Οι συνεργασίες που έγιναν στις εκλογές δεν αποτελούν πρόκριμα, ούτε προανάκρουσμα για την κεντρική πολιτική σκηνή.

Να το ερωτήσω διαφορετικά: είναι στη λογική σας να υποστηρίξετε κινήσεις της κυβέρνησης, συμβατές με την πολιτική και ιδεολογική σας αντίληψη, ή θα μετρήσετε το γεγονός ότι θα προσφέρετε επιχειρήματα σε όσους σας θεωρούν δορυφορικό σχήμα του ΠΑΣΟΚ;

Η Δημοκρατική Αριστερά ασκεί προγραμματική αντιπολίτευση και είναι σταθερά αντίθετη στο δικομματικό σύστημα. Στόχος της είναι να διαμορφωθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις σε επίπεδο προγραμματικών θέσεων, πολιτικών προτάσεων, φερεγγυότητας προσώπων, για την υλοποίηση μιας εναλλακτικής προοδευτικής διακυβέρνησης μέσα από τη σύγκλιση ευρύτατων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων.

Και με τα εκλογικά; Τι να περιμένουμε; Είναι δεδομένη η αυτόνομη παρουσία της Δημοκρατικής Αριστεράς ή θα επιδιώξετε εκλογικές συμπράξεις;

Η παρουσία μας θα είναι αυτόνομη στις εκλογές, όποτε κι αν αυτές γίνουν. Με τις δυνάμεις μας, με τις πολιτικές θέσεις και το πρόγραμμά μας.

Οι Οικολόγοι, πάντως, απέρριψαν την ιδέα σας για φόρουμ διαλόγου...

Η πρότασή μας για φόρουμ διαλόγου επανέρχεται. Το φόρουμ θα γίνει με οικολογικές δυνάμεις που είναι υπαρκτές και δεν αθροίζονται σε συγκεκριμένα πολιτικά σχήματα.

Κύριε Κουβέλη, βρισκόμαστε σε μια στιγμή όπου η οικονομική κρίση συμπίπτει με μια βαθιά κρίση εμπιστοσύνης που απειλεί το πολιτικό σύστημα. Δεν σας απασχολεί που όλο αυτό το μείγμα δείχνει να πιέζει το πολιτικό εκκρεμές όλο και πιο δεξιά;

Το πολιτικό σύστημα απαξιωμένο αποσυντίθεται. Η ανασύνθεσή του πρέπει να γίνει με όρους κοινωνίας και όχι με φθαρμένα εργαλεία που το δημιούργησαν. Απάντηση στη συντηρητική εξέλιξή του μπορεί να αποτελεί το περιεχόμενο μιας δημοκρατικής πολιτικής που δίνει λύσεις στα προβλήματα.

[Τον ερωτώ αν όψεις της κυβερνητικής πολιτικής κινούνται σε αυτήν την κατεύθυνση που περιγράφει. Δεν θέλει, όπως λέει, να γίνει ισοπεδωτικός. Το ενδιαφέρον του, ωστόσο, παραμένει στην οικονομία. «Η κυβέρνηση», τονίζει, «αντιμετωπίζει την οικονομία της χώρας μόνο με όρους λογιστικής. Και μάλιστα με την πρακτική να πληρώνουν τον ''λογαριασμό'' οι ίδιοι και οι ίδιοι, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι. Η κοινωνία, κύριε Μαχαίρα, πρέπει να βγει από την κρίση όρθια». Επιμένω: «Είναι δυνατόν να γίνει αυτό που περιγράφετε χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις;». Δεν έχει κανένα πρόβλημα να παραδεχτεί πως είναι απαραίτητο. Συμπληρώνει, ωστόσο, επιλέγοντας μία προς μία τις λέξεις που χρησιμοποιεί, ότι «η προοπτική αυτή δεν πρέπει να οδηγήσει στη διάλυση της κοινωνικής συνοχής, παραγνωρίζοντας τις τεράστιες κοινωνικές ανισότητες».]

Ναι, αλλά κοιτάξτε, η κρίση δεν πιέζει μόνο το ΠΑΣΟΚ. Η ΝΔ εγκαταλείπει τον μεσαίο χώρο για να εγκατασταθεί σε πιο αυθεντικές δεξιές θέσεις και η Αριστερά ανακαλύπτει πάλι τη γοητεία της δραχμής και του απομονωτισμού.

Οι πολιτικές θέσεις για επιστροφή στο «παρελθόν της δραχμής» και στον απομονωτισμό της χώρας είναι πολιτική του αδιεξόδου. Η διέξοδος της χώρας από την κρίση αποτελεί και σημαντική ευρωπαϊκή υπόθεση.

Η συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ είναι όχι μόνο αναγκαία, αλλά και επιτακτική. Τα ζητήματα που σήμερα συνιστούν «ευρωπαϊκό έλλειμμα» δεν δικαιολογούν την αναχώρηση της Ελλάδας από την ΕΕ. Αντίθετα επιβάλλουν την ύπαρξη συγκεκριμένων διεκδικήσεων και επιλογών μέσα στον ευρωπαϊκό χώρο.

Κι εσείς μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό της κρίσης, γιατί αισιοδοξείτε ότι θα επιβιώσετε; Γιατί δεν θα έχετε την τύχη του ΚΚΕ εσωτερικού ή της ΕΑΡ;

Η Δημοκρατική Αριστερά δεν αποτελεί επανάληψη ούτε του ΚΚΕ εσωτερικού ούτε της ΕΑΡ. Αυτά τα πολιτικά σχήματα αντιστοιχούσαν σε άλλη εποχή, με διαφορετικά πολιτικά χαρακτηριστικά, με άλλες πολιτικές και κοινωνικές αναλογίες και συσχετισμούς. Σας το είπα από την αρχή: υπερασπιζόμαστε το παρελθόν μας, αλλά προχωράμε μπροστά. Δεν κοιτάζουμε πίσω