Του Γεράσιμου Γεωργάτου
Ενώ στον αραβικό κόσμο επικρατεί μια πρωτόγνωρη άνοιξη με ζωντανή την ελπίδα ότι θα ακολουθήσει και το καλοκαίρι, στην Ευρώπη μετά από ένα παρατεταμένο φθινόπωρο είναι εμφανής η πιθανότητα επερχόμενου βαρύ χειμώνα. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 4/2/11, η Γερμανία, συνεπικουρούμενη από τη Γαλλία, παρουσίασε ένα σχέδιο αποτελεσματικότερου οικονομικού συντονισμού για την αντιμετώπιση της κρίσης, με τη φιλόδοξη ονομασία «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας» (Σ.Α), όπου προβλέπονται: η αποσύνδεση των μισθών από τον πληθωρισμό και η σύνδεσή τους με την παραγωγικότητα, η προς τα άνω εναρμόνιση της ηλικίας συνταξιοδότησης, η κοινή φορολογία για τις επιχειρήσεις, η κοινή στρατηγική διάσωσης των τραπεζών, η νομοθετική έως συνταγματική ρύθμιση του επιτρεπτού ορίου για το έλλειμμα και το χρέος.
Όμως, αρκεί αυτή η δέσμη μέτρων για να εξέλθει και να ανακάμψει η Ευρώπη από την κρίση; Η πρώτη αντίδραση ήλθε από το εσωτερικό της Γερμανίας.
Όπως αναφέρει η Handelsblatt, ήδη από τις 31/1/11, ο σοσιαλδημοκράτης πρώην υπουργός οικονομικών της Γερμανίας, Πέτερ Στάινμπρικ, επισήμανε ότι «για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα χρειάζονται επενδύσεις, και όχι περικοπές, στην παιδεία, την έρευνα, την τεχνολογική αναβάθμιση και την καινοτομία, τα οποία δεν προβλέπονται από το προωθούμενο Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας». Την ανεπάρκεια του Σ.Α επισημαίνουν στο ίδιο πνεύμα και οι υπεράνω υποψίας για την αφοσίωσή τους στην οικονομική ορθοδοξία Financial Times, ενώ η ισπανική El Pais υπογραμμίζει ότι «απέναντι στον αμερικάνικο πραγματισμό, η Ευρώπη βυθίζεται στην περιοριστική της πολιτική», (7/2/11). Από το ίδιο το κόμμα της Μέρκελ (CDU), ο ευρωβουλευτής Έλμαρ Μπροκ δήλωσε στη Deutche Welle (14/2/11), ότι «με το Σ.Α υποβαθμίζεται η σημασία και ο ρόλος άλλων ευρωπαϊκών θεσμών, και κυρίως της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι παράλογο να δημιουργείς παράλληλες δομές και η μια να εμποδίζει την άλλη. Η ενίσχυση και εμβάθυνση της συνεργασίας εξαρτάται άμεσα από την εμπλοκή όλων των θεσμών. Με τέτοιον ανταγωνισμό καταστρέφεις το συλλογικό χαρακτήρα της Ένωσης».
Αν έτσι έχουν τα πράγματα με το Σ.Α, τόσο αδαείς είναι οι Μέρκελ και Σαρκοζί που το προτείνουν; Ασφαλώς όχι. Πέρα από το γεγονός ότι πρόκειται για δεξιούς-συντηρητικούς πολιτικούς, η πρότασή τους διατυπώνεται με το βλέμμα στραμμένο κατά κύριο λόγο στο εσωτερικό των χωρών τους και τις εκεί εκλογικοπολιτικές εξελίξεις.
Στη Γερμανία, μόλις το ένα τέταρτο του πληθυσμού εξακολουθεί να εμπιστεύεται την Ε.Ε. Η κοινή γνώμη γαλουχήθηκε να θεωρεί βάρος Έλληνες, Ιρλανδούς και άλλους που χρειάζονται διάσωση. Μια μεταρρύθμιση σύμφωνη με τους γερμανικούς κανόνες χαϊδεύει τα αυτιά των γερμανών πολιτών, για να κερδίσει ψήφους η κα Μέρκελ στις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, 2011-2013, στα ομόσπονδα κρατίδια και την Ομοσπονδιακή Βουλή. Για τα πιο φιλοευρωπαϊκά γαλλικά ώτα, γαλουχημένα σε μια παράδοση περισσότερο κρατική και παρεμβατική, το Σ.Α μεταβαπτίζεται σε «οικονομική διακυβέρνηση» και μάλιστα μόνο των δεκαεπτά της ευρωζώνης. Χωρίς τους Βρετανούς, τους Σκανδιναβούς και τους Ανατολικοευρωπαίους, η οικονομική διακυβέρνηση της ευρωζώνης εμφανίζεται λιγότερο νεοφιλελεύθερη. Έτσι ο Σαρκοζί ελπίζει να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των Γάλλων, ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2012. Ρητορική την οποία εκφωνεί από τώρα (17-18/2/11), στη σύνοδο των G20 στο Παρίσι, των οποίων προεδρεύει, με αναφορές στην αναγκαιότητα μιας παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης και ενός νέου παγκόσμιου νομισματικού συστήματος.
Με το βλέμμα στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο αντέδρασαν, ως γνωστό, οι ηγεσίες και άλλων κρατών-μελών. Η Αυστρία αρνείται την προς τα άνω εναρμόνιση της ηλικίας συνταξιοδότησης, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο δεν θέλουν την αποσύνδεση των αμοιβών από τον πληθωρισμό, η Ιρλανδία επιθυμεί να διατηρήσει το συγκριτικό πλεονέκτημα της ελκτικής για επενδύσεις χαμηλής φορολογίας των επιχειρήσεων, ενώ η Ελλάδα είναι έτοιμη να συμφωνήσει, ενδιαφερόμενη άμεσα για την επιμήκυνση του χρέους και την επαναγορά ομολόγων με χαμηλό επιτόκιο, μέσα από έναν επαρκώς χρηματοδοτούμενο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Όλα αυτά βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση για να καταλήξουν, αν καταλήξουν, στη Σύνοδο Κορυφής στα τέλη Μαρτίου. Στο μεταξύ, οι κερδοσκόποι των αγορών, που στις καλές εποχές αποκαλούνται επενδυτές, ανεβοκατεβάζουν τα σπρεντς επεκτείνοντας την κρίση χρέους σε όλο και μεγαλύτερο μέρος της ευρωζώνης. Η παρατεινόμενη ύφεση με τη διογκούμενη ανεργία και η αυξητική τάση του χρέους των κρατών της ευρωζώνης είναι αφενός αποτέλεσμα των κυρίαρχων επιλογών, αλλά αφετέρου και της καθυστερημένης κάθε φορά και ανεπαρκούς ευρωπαϊκής αντίδρασης. Λόγω της κρίσης είναι πλέον κατάφορα εμφανής η ανεπάρκεια του διακυβερνητικού μοντέλου και η θεσμική υστέρηση της Ε.Ε, που επιτρέπει στους ισχυρούς να επιβάλουν τη θέλησή τους επί των ασθενέστερων και μια μονομερή και αποτυχημένη πολιτική στο σύνολο της Ένωσης.
Αν η Ε.Ε θέλει να αποκτήσει πραγματικά κοινή οικονομική διακυβέρνηση και να αντιδρά εγκαίρως και επαρκώς όχι μόνο στις οικονομικές κρίσεις αλλά και σε όλες τις διεθνείς εξελίξεις, όπως τώρα με αυτά που συμβαίνουν στον αραβικό κόσμο από όπου είναι απούσα, τότε πρέπει τάχιστα να απελευθερωθεί από τη διελκυστίνδα των «εθνικών εγωισμών» που την καθηλώνουν κάθε φορά στον ελάχιστο μέσο όρο. Και αυτό σημαίνει άμεση προώθηση της ομοσπονδιακής πολιτικής ενοποίησης, ώστε μια δημοκρατικά εκλεγμένη ηγεσία, απαλλαγμένη από εθνικές ενστάσεις, να σχεδιάζει, να εκτελεί και να ελέγχεται από το σύνολο των ευρωπαίων πολιτών και οι πολιτικές της Ένωσης να καθορίζονται από τον κάθε φορά διαμορφούμενο συσχετισμό δυνάμεων και όχι από τη θέληση του ισχυρού.
Γεράσιμος Γεωργάτος
Όμως, αρκεί αυτή η δέσμη μέτρων για να εξέλθει και να ανακάμψει η Ευρώπη από την κρίση; Η πρώτη αντίδραση ήλθε από το εσωτερικό της Γερμανίας.
Όπως αναφέρει η Handelsblatt, ήδη από τις 31/1/11, ο σοσιαλδημοκράτης πρώην υπουργός οικονομικών της Γερμανίας, Πέτερ Στάινμπρικ, επισήμανε ότι «για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα χρειάζονται επενδύσεις, και όχι περικοπές, στην παιδεία, την έρευνα, την τεχνολογική αναβάθμιση και την καινοτομία, τα οποία δεν προβλέπονται από το προωθούμενο Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας». Την ανεπάρκεια του Σ.Α επισημαίνουν στο ίδιο πνεύμα και οι υπεράνω υποψίας για την αφοσίωσή τους στην οικονομική ορθοδοξία Financial Times, ενώ η ισπανική El Pais υπογραμμίζει ότι «απέναντι στον αμερικάνικο πραγματισμό, η Ευρώπη βυθίζεται στην περιοριστική της πολιτική», (7/2/11). Από το ίδιο το κόμμα της Μέρκελ (CDU), ο ευρωβουλευτής Έλμαρ Μπροκ δήλωσε στη Deutche Welle (14/2/11), ότι «με το Σ.Α υποβαθμίζεται η σημασία και ο ρόλος άλλων ευρωπαϊκών θεσμών, και κυρίως της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι παράλογο να δημιουργείς παράλληλες δομές και η μια να εμποδίζει την άλλη. Η ενίσχυση και εμβάθυνση της συνεργασίας εξαρτάται άμεσα από την εμπλοκή όλων των θεσμών. Με τέτοιον ανταγωνισμό καταστρέφεις το συλλογικό χαρακτήρα της Ένωσης».
Αν έτσι έχουν τα πράγματα με το Σ.Α, τόσο αδαείς είναι οι Μέρκελ και Σαρκοζί που το προτείνουν; Ασφαλώς όχι. Πέρα από το γεγονός ότι πρόκειται για δεξιούς-συντηρητικούς πολιτικούς, η πρότασή τους διατυπώνεται με το βλέμμα στραμμένο κατά κύριο λόγο στο εσωτερικό των χωρών τους και τις εκεί εκλογικοπολιτικές εξελίξεις.
Στη Γερμανία, μόλις το ένα τέταρτο του πληθυσμού εξακολουθεί να εμπιστεύεται την Ε.Ε. Η κοινή γνώμη γαλουχήθηκε να θεωρεί βάρος Έλληνες, Ιρλανδούς και άλλους που χρειάζονται διάσωση. Μια μεταρρύθμιση σύμφωνη με τους γερμανικούς κανόνες χαϊδεύει τα αυτιά των γερμανών πολιτών, για να κερδίσει ψήφους η κα Μέρκελ στις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, 2011-2013, στα ομόσπονδα κρατίδια και την Ομοσπονδιακή Βουλή. Για τα πιο φιλοευρωπαϊκά γαλλικά ώτα, γαλουχημένα σε μια παράδοση περισσότερο κρατική και παρεμβατική, το Σ.Α μεταβαπτίζεται σε «οικονομική διακυβέρνηση» και μάλιστα μόνο των δεκαεπτά της ευρωζώνης. Χωρίς τους Βρετανούς, τους Σκανδιναβούς και τους Ανατολικοευρωπαίους, η οικονομική διακυβέρνηση της ευρωζώνης εμφανίζεται λιγότερο νεοφιλελεύθερη. Έτσι ο Σαρκοζί ελπίζει να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των Γάλλων, ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2012. Ρητορική την οποία εκφωνεί από τώρα (17-18/2/11), στη σύνοδο των G20 στο Παρίσι, των οποίων προεδρεύει, με αναφορές στην αναγκαιότητα μιας παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης και ενός νέου παγκόσμιου νομισματικού συστήματος.
Με το βλέμμα στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο αντέδρασαν, ως γνωστό, οι ηγεσίες και άλλων κρατών-μελών. Η Αυστρία αρνείται την προς τα άνω εναρμόνιση της ηλικίας συνταξιοδότησης, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο δεν θέλουν την αποσύνδεση των αμοιβών από τον πληθωρισμό, η Ιρλανδία επιθυμεί να διατηρήσει το συγκριτικό πλεονέκτημα της ελκτικής για επενδύσεις χαμηλής φορολογίας των επιχειρήσεων, ενώ η Ελλάδα είναι έτοιμη να συμφωνήσει, ενδιαφερόμενη άμεσα για την επιμήκυνση του χρέους και την επαναγορά ομολόγων με χαμηλό επιτόκιο, μέσα από έναν επαρκώς χρηματοδοτούμενο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Όλα αυτά βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση για να καταλήξουν, αν καταλήξουν, στη Σύνοδο Κορυφής στα τέλη Μαρτίου. Στο μεταξύ, οι κερδοσκόποι των αγορών, που στις καλές εποχές αποκαλούνται επενδυτές, ανεβοκατεβάζουν τα σπρεντς επεκτείνοντας την κρίση χρέους σε όλο και μεγαλύτερο μέρος της ευρωζώνης. Η παρατεινόμενη ύφεση με τη διογκούμενη ανεργία και η αυξητική τάση του χρέους των κρατών της ευρωζώνης είναι αφενός αποτέλεσμα των κυρίαρχων επιλογών, αλλά αφετέρου και της καθυστερημένης κάθε φορά και ανεπαρκούς ευρωπαϊκής αντίδρασης. Λόγω της κρίσης είναι πλέον κατάφορα εμφανής η ανεπάρκεια του διακυβερνητικού μοντέλου και η θεσμική υστέρηση της Ε.Ε, που επιτρέπει στους ισχυρούς να επιβάλουν τη θέλησή τους επί των ασθενέστερων και μια μονομερή και αποτυχημένη πολιτική στο σύνολο της Ένωσης.
Αν η Ε.Ε θέλει να αποκτήσει πραγματικά κοινή οικονομική διακυβέρνηση και να αντιδρά εγκαίρως και επαρκώς όχι μόνο στις οικονομικές κρίσεις αλλά και σε όλες τις διεθνείς εξελίξεις, όπως τώρα με αυτά που συμβαίνουν στον αραβικό κόσμο από όπου είναι απούσα, τότε πρέπει τάχιστα να απελευθερωθεί από τη διελκυστίνδα των «εθνικών εγωισμών» που την καθηλώνουν κάθε φορά στον ελάχιστο μέσο όρο. Και αυτό σημαίνει άμεση προώθηση της ομοσπονδιακής πολιτικής ενοποίησης, ώστε μια δημοκρατικά εκλεγμένη ηγεσία, απαλλαγμένη από εθνικές ενστάσεις, να σχεδιάζει, να εκτελεί και να ελέγχεται από το σύνολο των ευρωπαίων πολιτών και οι πολιτικές της Ένωσης να καθορίζονται από τον κάθε φορά διαμορφούμενο συσχετισμό δυνάμεων και όχι από τη θέληση του ισχυρού.
Γεράσιμος Γεωργάτος
Μέλος της Ε.Ε της Δημοκρατικής Αριστεράς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου