Θεσσαλονίκη: Η πλατεία Ελευθερίας δεν είναι πάρκινγκ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. ΝΑΖΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΟΥΝ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ. ΙΟΥΛΙΟΣ 1942

Της Μ. Πλήκα, Αυγή, 30.1.11

Θεσσαλονίκη: Να γίνει η πλατεία Ελευθερίας, που κατάντησε να είναι πάρκινγκ αυτοκινήτων, τόπος ιστορικής γνώσης και ανάδειξης της πολυπολιτισμικής ταυτότητας της πόλης, πρότεινε η δημοτική κίνηση «Θεσσαλονίκη - Ανοιχτή πόλη», με αφορμή τη διεθνή ημέρα μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, υπενθυμίζοντας ότι στην εν λόγω πλατεία ξεκίνησε ο αφανισμός της πολυπληθούς εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης.

«Η πλατεία Ελευθερίας μπορεί και πρέπει να αναδειχτεί σε πολιτιστικό τοπίο - 'σχολείο' ιστορικής γνώσης με την αστική αναβάθμισή της και την απελευθέρωσή της από τα αυτοκίνητα. Έτσι θα γίνει ένα ανοιχτό βιβλίο, που θα κρατά ζωντανή τη μνήμη της πόλης στη ζωή των κατοίκων της» τονίζει η «Θεσσαλονίκη - Ανοιχτή πόλη» και διά του επικεφαλής της Τριαντάφυλλου Μηταφίδη θα καταθέσει σχετική πρόταση στο Δημοτικό Συμβούλιο.

«Η μετατροπή της πλατείας σε parking από τη σημαδιακή δεκαετία του '50 δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στη μεταμόρφωσή της σε επισκέψιμο δημόσιο ιστορικό χώρο, όπως προκύπτει και από τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί ήδη από το 1997, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας», σημειώνει η Δημοτική Κίνηση και προσθέτει ότι "το 2012, που η πόλη θα γιορτάσει το 'ιωβηλαίο' της, 'η Θεσσαλονίκη των Φαντασμάτων' μπορεί να απομακρύνει τις σκιές που την κυκλώνουν και να γράψει τις “λευκές σελίδες” της κοινωνικής της ιστορίας, και με την ανάκτηση του αρχείου της εβραϊκής κοινότητας που βρίσκεται στη Μόσχα».

Προσβολή στη μνήμη των θυμάτων

Σήμερα η Θεσσαλονίκη θα τιμήσει τη μνήμη των δικών της μαρτύρων του Ολοκαυτώματος, των περίπου 60.000 Θεσσαλονικιών Εβραίων που εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Θα τους τιμήσει στην πλατεία Ελευθερίας, εκεί όπου τον Ιούλιο του 1942 ξεκίνησε το μαρτύριό τους με τα εξευτελιστικά γυμνάσια των ανδρών για να ακολουθήσει η φυσική τους εξόντωση με τη μεταφορά τους με τρένα στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Στις παρυφές της πλατείας, που είναι ένα τεράστιο πάρκινγκ, βρίσκεται το μνημείο του Ολοκαυτώματος και, όπως τονίζει η «Θεσσαλονίκη - Ανοιχτή πόλη», η σημερινή εικόνα της πλατείας «προσβάλλει τη μνήμη των αδικοχαμένων συμπολιτών μας». Επισημαίνει ότι τα ιστορικά τοπία των πόλεων, καθώς αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της συλλογικής μνήμης, θα έπρεπε να αποτελούν την “πρώτη ύλη” για την ανάπτυξη ιστορικής-κοινωνικής συνείδησης και η ανάδειξή τους στην καθημερινή ζωή των πόλεων πρέπει να αποτελεί ένα από τα “εργαλεία” για την οργάνωση του δημόσιου χώρου και κεντρική επιλογή στη διαδικασία πολεοδομικού σχεδιασμού. Με τον συμβολισμό που περιέχει το ιστορικό τοπίο, αναδεικνύεται σε πολιτιστικό αποθεματικό της πόλης, που μπορεί να ενεργοποιηθεί με πολλαπλά οφέλη.

Η ιστορία της πλατείας

Η δημοτική κίνηση υπενθυμίζει ότι στην πλατεία Ελευθερίας έλαβαν χώρα και άλλα ιστορικά γεγονότα για τη Θεσσαλονίκη και τη χώρα συνολικά. Από εκεί ξεκίνησαν κοινωνικοί αγώνες και αιματοβαμμένες διαδηλώσεις. «Η πλατεία Ελευθερίας στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, που η δημιουργία της το 1870 σήμανε την έναρξη των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων (“Τανζιμάτ”) στα Βαλκάνια, σημαδεύτηκε από γεγονότα-ορόσημα στην ιστορία της πόλης, όπως:

* Το κίνημα των “Νεοτούρκων”, το 1908

* Τον γιορτασμό της πρώτης Πρωτομαγιάς στην πόλη το 1909

* Το παλλαϊκό ξέσπασμα για τη δολοφονία των εργατών, τον Μάιο του 1936

* Την αρχή του μαρτυρίου-γενοκτονίας των εβραϊκής καταγωγής συμπολιτών μας τον Ιούλιο του 1942, με τα εξοντωτικά καψόνια των Ναζί».

Για τη διαδήλωση του 1909, όταν ακόμη η Θεσσαλονίκη ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Πωλ Νιμόν στο Θεσσαλονίκη 1850 - 1918 γράφει: «Το θέαμα που πέτυχαν οι σοσιαλιστές, παραμερίζοντας τις διαφορές τους και κινητοποιώντας τους οπαδούς τους από όλες τις περιοχές, είναι μεγαλειώδες. Στο πλήθος υπάρχουν Έλληνες, Βούλγαροι, Τούρκοι και Εβραίοι. Όλοι τους κρατούν στα χέρια το έμβλημα του Συνδέσμου Εργατών Θεσσαλονίκης, το χέρι ενός εργάτη που κρατά σφυρί» και, όπως μας υπενθυμιζει ο Τρ. Μηταφίδης, «ενάμιση μήνα αργότερα ο Σύνδεσμος Εργατών Θεσσαλονίκης -όπως ονομαζόταν προσωρινά η ομάδα του Αβραάμ Μπεναρόγια, που μετασχηματίστηκε στην ιστορική Φεντερασιόν- θα κατεβάσει στους δρόμους 6.000 εργάτες που απαιτούν από την οθωμανική κυβέρνηση να αποσύρει νομοσχέδιο το οποίο περιόριζε τις συνδικαλιστικές ελευθερίες. Ήταν τόση η επιτυχία της κινητοποίησης, ώστε ο Σύνδεσμος Εργατών Θεσσαλονίκης θα ζητήσει να γίνει, μαζί με τη βουλγαρική σοσιαλιστική ομάδα, το Οθωμανικό Τμήμα της 2ης Διεθνούς».