Αίγυπτος: H γενιά του Facebook εξεγείρεται.

Του Στέλιου  Κούλουγλου, LIFO, 2.2.11

ΕΙΚΟΣΙ ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ο αραβικός κόσμος ζει τη δική του δημοκρατική άνοιξη. Τότε ήταν η εξέγερση των λαών ενάντια στα κομμουνιστικά καθεστώτα που είχαν επαγγελθεί τον επίγειο παράδεισο, για να μετατραπούν τελικώς σε αυτοεγκλωβισμένα φρούρια ανελευθερίας, ανικανότητας και διαφθοράς. Το 2011 ήρθε η σειρά των χωρών που κατάφεραν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο να απαλλαγούν από τον ζυγό της αποικιοκρατίας για να καταντήσουν σταδιακά τσιφλίκια φτώχιας, δικτατορικών κυβερνήσεων, νεποτισμού και γεροντοκρατίας: στις 5 χώρες της Βόρειας Αφρικής οι Πρόεδροί τους βρίσκονται συνολικά στην εξουσία 125 χρόνια, αν συνυπολογίσουμε και τον ανατραπέντα Πρόεδρο της Τυνησίας Μπεν Αλί.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΥΝΗΣΙΑΣ και της Αιγύπτου, είναι αλήθεια ότι είχαν βάλει το χεράκι τους το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Τη δεκαετία του 2000 στην Αίγυπτο και λίγο νωρίτερα στην Τυνησία επέβαλαν τις γνωστές συνταγές μαζικών αποκρατικοποιήσεων, μείωσης του ρόλου του κράτους, απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων και fast track ξένων επενδύσεων.

ΣΤΗΡΙΓΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ του φθηνού εργατικού δυναμικού, οι νεοφιλελεύθερες συνταγές έδειξαν στην αρχή να αποδίδουν: η Τυνησία μετατράπηκε σε χώρα-μοντέλο που ο πρώην Γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ αποκαλούσε «οικονομικό θαύμα» και η Αίγυπτος στο αγαπημένο παράδειγμα των διεθνών αγορών και της Ουάσινγκτον. Λόγω των ξένων επενδύσεων που διευκόλυνε η νέα νομοθεσία, οι αριθμοί άρχισαν να ευημερούν αλλά να υποφέρουν οι άνθρωποι: οι φτωχοί πολλαπλασιάστηκαν και οι κοινωνικές ανισότητες μεγάλωσαν. Στην Τυνησία ξέρουμε τι έγινε: χρειάστηκε απλώς η αυτοπυρπόληση ενός μικροπωλητή για να μπει φωτιά σε όλο τον βάλτο. Στην Αίγυπτο, μόνο το 2008, 14 άτομα έχασαν τη ζωή τους σε συμπλοκές στις ουρές έξω από τους φούρνους που πωλούσαν ψωμί σε τιμές επιδοτούμενες από το κράτος.

ΓΙ' ΑΥΤΟ, ΑΛΛΩΣΤΕ, η εξέγερση της Αιγύπτου δεν έπεσε από τον ουρανό: είχαν προηγηθεί μεγάλες εργατικές απεργίες (800 το 2008-9, χωρίς ιστορικό προηγούμενο στη χώρα), ο δημόσιος βασανισμός και η δολοφονία από αστυνομικούς ενός νεαρού αποφοίτου του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στη νεολαία καθώς και οι μεγάλες κινητοποιήσεις του 2008 ενάντια στις αυξήσεις των τιμών στο ψωμί και τα άλλα βασικά αγαθά, οι οποίες οργανώθηκαν και συντονίστηκαν μέσω του Facebook και των άλλων σελίδων κοινωνικής δικτύωσης.

ΜΕΡΙΚΟΙ ΜΠΛΟΓΚΕΡ ΣΥΝΕΛΗΦΘΗΣΑΝ ή πήγαν στη φυλακή, αλλά οι συνεχιστές τους μετέδωσαν λεπτό προς λεπτό σε όλη την Αίγυπτο τις εξελίξεις στην Τυνησία, οι οποίες έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην αιγυπτιακή εξέγερση. Άλλωστε, το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του ίντερνετ φαίνεται από τις διαφορετικές εξελίξεις που σημειώνονται στην Αίγυπτο σε σχέση με την πολύ πιο ήρεμη Υεμένη: στην τελευταία οι κοινωνικές συνθήκες είναι πολύ χειρότερες, αλλά της λείπει τόσο το ίντερνετ, που είναι ελάχιστα δια- δεδομένο, όσο βεβαίως και η ανεξάρτητη κοινωνία των πολιτών, από τους νέους και τους ανέργους μέχρι τα μεσαία στρώματα, τους καθηγητές και τους εργαζόμενους, που εξεγείρονται στην Αίγυπτο.

ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΚΡΙΒΩΣ είναι ότι το κίνημα που συνταράσσει την Αίγυπτο δεν έχει καμία κομματική ή θρησκευτική εξάρτηση. Ο Χόσνι Μουμπάρακ είχε φροντίσει να διαλύσει τη λαϊκή (μη θρησκευτική) αντιπολίτευση με τις φυλακίσεις και τα βασανιστήρια. Mια συνηθισμένη μέθοδος ήταν να αφήνουν τους αντιφρονούντες χωρίς φαγητό και νερό στη μέση της ερήμου. Η δε Μουσουλμανική Αδελφότητα, που συνέχισε να δρα μέσα από τα τζαμιά, τις πρώτες μέρες διαχώρισε τη θέση της από την εξέγερση. Αναγκασμένη να πάρει μέρος με κρύα καρδιά στις διαδηλώσεις στη συνέχεια, έριξε το σύνθημα «Ο Θεός είναι μεγάλος» για να πάρει ως απάντηση από τους διαδηλωτές το σύνθημα «Χριστιανοί-Μoυσουλμάνοι, κοινός αγώνας». Εξάλλου, η Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει αποκηρύξει τη βία και μοιάζει περισσότερο με τον Ερντογάν παρά με τους Αγιατολάχ του Ιράν. Το σκιάχτρο του Μπιν Λάντεν που επισείει ο Αιγύπτιος δικτάτορας για να συγκινήσει τους Αμερικανούς πάτρωνές του είναι το τελευταίο κόλπο πριν εγκαταλείψει το προεδρικό μέγαρο.