Αόρατοι συμπολίτες

Tου Γιάννη Παπαθεοδώρου,  http://dimartblog.com

Μία από τις πιο συνηθισμένες «καραμέλες» της σύγχρονης πολιτικής ρητορικής είναι τα δημοψηφίσματα. Παραπέμποντας σε μια μάλλον ακαθόριστη φαντασίωση «άμεσης δημοκρατίας», τα δημοψηφίσματα θεωρήθηκαν η καρδιά της πολιτικής αντιπροσώπευσης, σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην Ελλάδα, η λέξη λειτούργησε καταχρηστικά τόσο στο λόγο των αριστερών δημαγωγών  –μόλις χτες, πάλι, ένα κομμάτι της αξιωματικής αντιπολίτευσης ζήτησε δημοψήφισμα για το ευρώ– όσο και στο λόγο των κεντροαριστερών της πρόσφατης παπανδρεϊκής περιόδου. Τα δημοψηφίσματα μεταβίβασαν το συμβολικό τους φορτίο τόσο στο μύθο της «αντίστασης» όσο και στο μύθο της «συμμετοχικής δημοκρατίας». Τα αποτελέσματα είναι γνωστά: τα (ευτυχώς, μηδέποτε γενόμενα) δημοψηφίσματα έγιναν το μεταπολιτικό υποκατάστατο της πραγματικής πολιτικής, στο όνομα της «κοινωνίας των πολιτών». Η λέξη «κάηκε» προτού βρει ένα πραγματικό πεδίο σοβαρής εφαρμογής, ακριβώς επειδή εντάχτηκε στη γνωστή παλαιοκομματική «λατρεία του λαού».

Η πρόσφατη πρόταση του κ. Άρη Σπηλιωτόπουλου περί δημοψηφίσματος για το αν και πού θα γίνει Τζαμί στην Αθήνα εγγράφεται, νομίζω, σε μια λογική που ενισχύει την παρακμή της έννοιας. Και είναι κρίμα∙ γιατί έως τώρα οι πραγματικά φιλελεύθεροι πολιτικοί δεν είχαν μπει στον πειρασμό του εύκολου εντυπωσιασμού. Είναι σαφές πως η πρόταση του κ. Σπηλιωτόπουλου είναι προβληματική όχι μόνο γιατί δημιουργεί σύγχυση ανάμεσα στα δημοκρατικά δικαιώματα και τη διαβούλευση, αλλά και γιατί το ίδιο το πιθανό ερώτημα είναι προσβλητικό για κάθε δημοκρατικό πολίτη. Όλοι γνωρίζουμε άλλωστε πως η δέσμη δικαιωμάτων που απορρέει από την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης αλλά και τη δημόσια έκφραση θρησκευτικής λατρείας δεν είναι προϊόν διαπραγμάτευσης αλλά κατοχυρωμένο κεκτημένο από τις διεθνείς συμβάσεις και τη χάρτα των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Και είναι επίσης γνωστό πως εδώ και δεκαετίες οι Έλληνες αλλά και οι μετανάστες μουσουλμάνοι ασκούν τα λατρευτικά τους καθήκοντα τους κρυφά. Με τη στάση της, η ελληνική πολιτεία, έχει εξωθήσει πολλούς από τους μουσουλμάνους συμπολίτες μας να κρύβονται σε μεντρεσέδες. Πράγματι, σε κάποιους από αυτούς τους μεντρεσέδες, ένα κομμάτι του εξτρεμιστικού Ισλάμ φτιάχνει στερεοτυπικές εικόνες του δυτικού κόσμου, που υπονομεύουν την ίδια την «ανοιχτή κοινωνία». Αλλά είναι όμως λύση το δημοψήφισμα; Ποιος φοβάται άραγε την προσευχή του αλλόθρησκου σε μια πληθυντική πρωτεύουσα με εκατομμύρια τουρίστες και επισκέπτες ;

Εδώ και καιρό η ΝΔ προσπαθεί να επινοήσει μια μάλλον αποτυχημένη «δεξιά ατζέντα» γύρω από τα ζητήματα ετερότητας, είτε αυτά αφορούν την «ιθαγένεια» είτε αφορούν το «μεταναστευτικό». Δείγμα αυτής της ξενοφοβικής αμηχανίας είναι και η πρόταση για δημοψήφισμα με θέμα αν πρέπει να εξοριστεί το Τζαμί από το αστικό κέντρο της πόλης. Η απειλητική σκιά των ακροδεξιών ψηφοφόρων, άλλωστε, μετά τις δικαστικές περιπέτειες της Χρυσής Αυγής και την «υπόθεση Μπαλτάκου», δίνει το δικό της τόνο στις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές. Όσοι όμως θεωρούν πως η ΝΔ θα κερδίσει αυτούς τους ψηφοφόρους με μια νέα «δεξιά στροφή» κάνουν λάθος. Τα υπαρκτά προβλήματα της μετανάστευσης, της ασφάλειας του πολίτη και της αντεγκληματικής πολιτικής δεν θα λυθούν με το να μετατρέψουμε την πρωτεύουσα σε ένα δημόσιο χώρο που σβήνει τα ίχνη του Άλλου.

Σήμερα, το ζήτημα της ανέγερσης του Τζαμιού είναι πλέον περισσότερο ώριμο παρά ποτέ. Θα έλεγα, μάλιστα, πως άθελά του ο κ. Σπηλιωτόπουλος υπέδειξε το πιο σοβαρό πλεονέκτημα του κ. Καμίνη: τη ρήξη και τη σύγκρουσή του, δηλαδή, με όλες εκείνες τις δυνάμεις που θεωρούν πως η Αθήνα είναι ένα «σκοτεινό χωριό», παραδομένο σε ομάδες που καλλιεργούν την «πολιτική του φόβου». Είναι απολύτως βέβαιο πως το αποτέλεσμα των αυτοδιοικητικών εκλογών θα τον διαψεύσει. Γιατί καμία δημοκρατική κοινωνία, καμία σύγχρονη πρωτεύουσα δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι μπορεί να κρατάει στο περιθώριο τους μέχρι τώρα «αόρατους συμπολίτες» μας.