Του Π.Κ. Ιωακειμίδη, ΝΕΑ, 31.12.12
Μπορεί το 2013 να είναι σχετικά καλύτερος χρόνος για Ελλάδα και Ευρώπη; Υπό προϋποθέσεις, ναι. Για τον περιορισμένο χρονικό ορίζοντα που ορίζεται από την αλλαγή του χρόνου, η προοπτική εμφανίζεται στα σημεία κάπως θετική και καλύτερη για Ευρώπη και Ελλάδα, αν και η έννοια του «καλύτερου» επιδέχεται περιορισμούς και επιφυλάξεις.
Σε γενικότερη θεώρηση τρεις υπήρξαν οι κύριες εξελίξεις που σφράγισαν το 2012:
1. Η σταθεροποίηση της ευρωζώνης και σε κάποιο βαθμό ο έλεγχος - αλλά όχι η οριστική υπέρβαση - της κρίσης. Οι χειρότερες εκφάνσεις της, ωστόσο, φαίνεται ότι ανήκουν στο παρελθόν, αν και ποτέ κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτα κατηγορηματικός. Η κρίση έχει τη δυναμική να επανέρχεται με οξύτητα. Ωστόσο ο χρόνος έκλεισε με σχετική ηρεμία στις αγορές και την πεποίθηση των πολιτικών ηγεσιών ότι «περάσαμε τα χειρότερα».
2. Η Ευρώπη (ηγεσίες και θεσμοί) αποδέχτηκε τελικά ότι η κρίση είναι μεν συγκυριακή εκδήλωση, αλλά στις ρίζες της συνιστά συστημικό φαινόμενο. Οφείλεται στα αρχιτεκτονικά ελλείμματα, τις ατέλειες, τις δυσλειτουργίες που έχει η Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ). Επομένως, πρέπει να θεσπισθούν ρυθμίσεις για τη βελτίωση και συμπλήρωσή της. Στη λογική αυτή εκκίνησε η διαδικασία για την προώθηση τεσσάρων ειδικότερων πακέτων μέτρων (αν και οι σχετικές αποφάσεις αναβλήθηκαν για τον Ιούνιο 2013):
(α) για την εγκαθίδρυση της τραπεζικής ένωσης, (β) την προώθηση της δημοσιονομικής ένωσης με την πρόβλεψη θέσπισης ξεχωριστού προϋπολογισμού για την ευρωζώνη και τη δημιουργία υπουργείου Οικονομικών της Ενωσης, (γ) την ανάπτυξη της οικονομικής ένωσης και (δ) την ολοκλήρωση της πολιτικής ένωσης και την ενίσχυση της δημοκρατικής νομιμοποίησης του συστήματος. Το σημαντικό είναι η απόφαση των ευρωπαίων ηγετών να θωρακίσουν την ΟΝΕ και να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του ευρώ. Η αβεβαιότητα για τη βιωσιμότητα του κοινού νομίσματος έχει τώρα, έναν χρόνο μετά, αρθεί. Το ευρώ υπάρχει εδώ για να μείνει.
3. Η συνειδητοποίηση ότι οι μονοσήμαντες, άκαμπτες πολιτικές λιτότητας δεν οδηγούν την Ευρώπη σε έξοδο από την κρίση. Το αντίθετο, σε ορισμένες περιπτώσεις την επιδεινώνουν. Επομένως, χρειάζεται νέα προσέγγιση που θα ευνοεί την προώθηση της ανάπτυξης στον ευρωπαϊκό χώρο. Η εκλογή του Φρανσουά Ολάντ στη Γαλλία και η παρουσία του Μάριο Μόντι στην Ιταλία συνέβαλαν καθοριστικά στην αλλαγή αντιλήψεων αλλά και στην αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών στην ΕΕ, που τελικά επέτρεψε την υιοθέτηση αναπτυξιακών μέτρων (Σύμφωνο για την Ανάπτυξη).
Η ΕΕ υποδέχεται συνεπώς το 2013 με αυτό το μάλλον θετικό κεκτημένο. Αλλά, παρά τα αναπτυξιακά μέτρα, η ευρωπαϊκή οικονομία δεν έχει αποφύγει την ύφεση και τη διόγκωση της ανεργίας. Υπάρχουν, ούτε λίγο ούτε πολύ, 26 εκατομμύρια άνεργοι στην ΕΕ (18,7 εκατομμύρια στην ευρωζώνη) και αυτό επισκιάζει τις προοπτικές του χρόνου. Μέσα στο 2013, καθοριστική σημασία θα έχουν οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις, τον Φεβρουάριο στην Ιταλία και τον Σεπτέμβριο στη Γερμανία. Στην Ιταλία είναι πιθανόν να προκύψει μια κεντροαριστερή κυβέρνηση ή μια νέα κυβέρνηση συνασπισμού με πρωθυπουργό τον Μόντι. Στη Γερμανία, το πιθανότερο σενάριο είναι η Ανγκελα Μέρκελ και το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα να διατηρήσουν την κυρίαρχη θέση τους αλλά να σχηματίσουν διαφορετικό κυβερνητικό συνασπισμό, ενδεχομένως με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), που θα δημιουργήσει κατάσταση ευνοϊκότερη για την Ευρώπη. Γενικά όμως, εκτιμάται ότι μετά τις εκλογές, Γερμανία και Α. Μέρκελ θα έχουν μεγαλύτερα περιθώρια ευελιξίας για να προωθήσουν δέσμη πρωτοβουλιών για την Ευρώπη (για τη δημοσιονομική και την πολιτική ένωση) αλλά και για την Ελλάδα.
Για την Ελλάδα, το 2013 μπορεί να αποτελέσει χρόνο-καμπή για την έξοδο από την κρίση. Το 2012, τραυματικό και ανατρεπτικό, έκλεισε με ορισμένα θετικά κεκτημένα, με πρώτο και ιδιαίτερα σημαντικό το ξεκαθάρισμα ότι η Ελλάδα είναι και θα παραμείνει μέλος της ευρωζώνης. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις αποφάσεις για το χρέος και τη χρηματική ενίσχυση της χώρας, επιτρέπει το άνοιγμα της προοπτικής για την επαναφορά της χώρας σε κάποια διαδικασία κανονικότητας, πρώτα απ' όλα με την εκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας - αν και σε ένα μάλλον πολιτικά αβέβαιο περιβάλλον, με την «Ελλάδα των Ακρων» θορυβωδώς παρούσα...
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου