Συγγνώμες κούφιες, αρχή χωρίς έμπνευση

Του Νίκου Μπίστη, http://www.metarithmisi.gr, 19.3.12

Κάποιοι νομίζουν ότι με μια «συγγνώμη» και ένα «αρχίζουμε», ο κόσμος ξεχνάει και «ξεχνιέται»… Ποτέ δεν τα πήγα καλά με τις ηχηρές συγγνώμες των πολιτικών, γιατί συνήθως είναι όπως οι μετάνοιες των χριστιανών, συγχωρούνται οι αμαρτίες τους για να επαναληφθούν από την αρχή. Αρχίζουμε, λένε, αποκαθαρμένοι -και συνήθως διαπράττουν τα ίδια. Προφανώς υπάρχουν και εξαιρέσεις και μακάρι για την υπόθεση της κεντροαριστεράς τέτοια να αποδειχθεί η περίπτωση Βενιζέλου. Όμως η εκκίνηση δε γεννά αισιοδοξία. «Συγγνώμη και νέα αρχή» έχουν πολιτικό αντίκρισμα μόνο αν παράγουν σαφές πολιτικό στίγμα και σε άμεση συνάρτηση με το πρώτο, αν αναδεικνύουν το πολιτικό προσωπικό που θα το υλοποιήσει. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος επαναλαμβάνει το σφάλμα του 2007. Θολό πολιτικό στίγμα και δι’ αυτού διεκδίκηση του όλου ΠΑΣΟΚ. Σε μια στιγμή που ο κόσμος απαιτεί τη ρήξη με το άδειο πουκάμισο του όλου ΠΑΣΟΚ, ο Βενιζέλος προβάλλει ως πλεονέκτημα το γεγονός ότι οι πάντες – με τιμητική εξαίρεση τον Γιάννη Ραγκούση, που τουλάχιστον κατέθεσε μια πολιτική πλατφόρμα – συνωστίζονται γύρω του.

Δεκαέξι χρόνια πριν, ο Κώστας Σημίτης πήγε αντίστροφα. Πρώτα διαμόρφωσε την πρόταση του προοδευτικού εκσυγχρονισμού, στον αντίποδα του ανδρεοπαπανδρεϊκού λαϊκισμού, μετά συγκρότησε ηγετική ομάδα και στο τέλος, μέσα από ανοιχτή αντιπαράθεση, διεκδίκησε το όλον ΠΑΣΟΚ. Χωρίς να ξεχνάμε ότι αυτός ο συμβιβασμός με το όλον ΠΑΣΟΚ, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για καθυστερήσεις, ανακολουθίες και παθογένειες που σημάδεψαν αρνητικά την περίοδο του εκσυγχρονισμού. Αν όμως τότε, η ιδεολογική ηγεμονία του σημιτικού εκσυγχρονισμού ήταν αδιαμφισβήτητη, σήμερα, σε ποιο ιδεολογικοπολιτικό και προγραμματικό πλαίσιο θα στερεώσει τη δική του υπεροχή ο νέος Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ; Ελλείψει αυτών, στην αναμφισβήτητη ευφυΐα του, το χειμαρρώδη λόγο του και το κέλυφος του όλου ΠΑΣΟΚ. Ε, αν με αυτά δεν μπόρεσε το 2007 να κερδίσει τον Παπανδρέου, είναι βέβαιο ότι το 2012 η επανάληψη της ίδιας αποτυχημένης συνταγής, δεν διαμορφώνει όρους αισιόδοξης επανεκκίνησης. Πολύ γρήγορα, η ιδεολογικοπολιτική ασάφεια και οι αντίρροπες δυνάμεις που υπάρχουν στο στελεχικό δυναμικό που συνωστίζεται γύρω του, θα εκμηδενίσουν την όποια προωθητική δύναμη απελευθέρωσε η πτώση του Παπανδρέου.

«Συγγνώμη και νέα αρχή» προϋποθέτουν σαφείς αποστάσεις από την περίοδο του λαϊκισμού του Ανδρέα Παπανδρέου, την περίοδο των αλλοπρόσαλλων αποφάσεων και του κόμματος πασπαρτού του Γιώργου Παπανδρέου, μια αντικειμενική αποτίμηση της εκσυγχρονιστικής περιόδου και κυρίως μια νέα αφήγηση για τα μέλλοντα. Τίποτε από αυτά δεν ακούστηκε και δεν πρόκειται να ακουστεί, όσο η προτεραιότητα του νέου Προέδρου του ΠΑΣΟΚ παραμένει το όλον ΠΑΣΟΚ και όσο ο ίδιος αποφεύγει να αναμετρηθεί με το παρελθόν και – κυρίως – με την κορυφαία και sine qua non πρόκληση της διαμόρφωσης μιας επί της ουσίας καινούργιας πολιτικής πλατφόρμας, που να προξενεί ένα στοιχειώδες ενδιαφέρον και να κινητοποιεί.

Φοβάμαι ότι ο Βαγγέλης Βενιζέλος, όπως ακριβώς μια ομάδα διανοουμένων που προέρχονται από την ανανεωτική αριστερά, νομίζουν ότι όλα αυτά είναι άνευ σημασίας γιατί έχουν υποκατασταθεί από τον αυτόματο πιλότο των μνημονίων, ότι για τα επόμενα χρόνια το μόνο που έχει σημασία είναι η πιστή εφαρμογή των συμφωνηθέντων, όσα ερείπια και αν συνεπάγονται. Ότι αναστέλλεται η πολιτική σύγκρουση αριστεράς - δεξιάς. Γι’ αυτό και σιγοντάρουν οι διανοούμενοι αυτοί τις συνεχείς επιθέσεις Σαμαρά και Βενιζέλου κατά της Αριστεράς. Προφανώς η Αριστερά και κυρίως οι παραδοσιακές εκδοχές της, δεν μπορεί να είναι εκτός κριτικής. Προξενεί όμως εντύπωση ότι εξαντλούν τη μονομερή και αυστηρή κριτική τους στην αριστερά, ενώ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, σαν να έχουν λάβει άφεση αμαρτιών από τη στιγμή που συνεργάζονται στην υλοποίηση του ταλμούδ των συμφωνηθέντων. Ο λόγος τους, από κριτικός στην αριστερά, γίνεται λόγος αντιαριστερός. Η διαφορά είναι κολοσσιαία. Αλλά γι’ αυτή την μετάλλαξη, σε επόμενο άρθρο.