Μαθήματα από την Ιαπωνία: Επενδύοντας στις τοπικές ταυτότητες

#Της Hannah Fearn, από την QUARDIAN

Την μετάφραση επιμελήθηκε ο Μανώλης Τσαγκαράκης, Πόλεις και Πολιτικές

Κάποια δημοφιλή πρότυπα της Ιαπωνικής κουλτούρας έχουν κατά καιρούς επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τον δυτικό κόσμο: manga (Ιαπωνικά κινούμενα σχέδια), η μόδα ντυσίματος με σχολικές στολές, το karaoke και τα δεντράκια bonsai ίσως φανούν υπερβολικά για ένα Βρετανικό δημαρχείο. Όμως, τώρα οι τοπικές αρχές ξεκίνησαν να παίρνουν «μαθήματα» από την Ιαπωνία για το πώς μπορούν με επιτυχία να χρησιμοποιήσουν τον «λαϊκό πολιτισμό», την τοπική ιστορία και την ντόπια «παραγωγή» για να προωθήσουν πολλούς προορισμούς της χώρας.

Οι Αρχές της Ιαπωνίας μέσω του γραφείου που διατηρούν στο κέντρο του Λονδίνου θα μοιραστούν πληροφορίες, γνώσεις και εμπειρία πολλών εφαρμοσμένων τοπικών προγραμμάτων διαφόρων περιοχών της Ιαπωνίας με τους συναδέλφους τους στη Μ. Βρετανία. Η χώρα, σύμφωνα με το γραφείο αυτό, αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα με τον δυτικό κόσμο όπως θέματα διακυβέρνησης, αναπροσαρμογή των δημόσιων υπηρεσιών, δημογραφικές αλλαγές και περιβαλλοντολογικά θέματα.

Οι πρόσφατες προσπάθειες συνένωσης των κατοίκων με τις κοινότητες που κατοικούν στην Ιαπωνία γίνεται μέσω της ανεύρεσης των ισχυρών σημείων του τόπου για να δημιουργήσουν μια νέα ταυτότητα – συμπεριλαμβανόμενης και της δημιουργίας pop-art  χαρακτήρων που να αντιπροσωπεύουν τη περιοχή. Αυτό το εγχείρημα στέφθηκε με επιτυχία αφού το ηθικό και η περηφάνια των ντόπιων είναι σε υψηλότερα επίπεδα.

Η Nerima, μια πόλη κοντά στο Τόκυο, είναι η γενέτειρα των Ιαπωνικών Κινουμένων σχεδίων, ενός από τα δημοφιλέστερα πολιτιστικά εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας. Με περισσότερες από 90 εταιρείες παραγωγής στη περιοχή, είναι η πόλη όπου οι μεγάλοι δημιουργοί Isao Takahata και Hayao Miyazaki μεγαλούργησαν. Πάντως, σύμφωνα με μια έρευνα του 2009, περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους δεν γνώριζαν καθόλου την ιδιαίτερη πολιτιστική ταυτότητα του τόπου τους.

Σε μια προσπάθεια να αναζωογονήσουν την περιοχή μέσω της μεγαλύτερης βιομηχανίας της περιοχής, οι τοπικές αρχές ξεκίνησαν μια επίσημη Anime ιστοσελίδα το 2010, εξιστορώντας την ιστορία των κινουμένων σχεδίων Manga με συνεντεύξεις των σχεδιαστών. Αυτή η κίνηση είχε τόση επιτυχία όπου δημιουργήθηκε ένας χαρακτήρας ονόματι Nerimaru σαν μασκότ της πόλης.

«Η ποπ κουλτούρα όπως τα Manga και τα Anime, και η χρήση τους σαν τοπικά προϊόντα είναι μια μακρά παράδοση στην Ιαπωνία εδώ και χρόνια» εξηγεί ο Keith Kelly, μιας ερευνήτριας του κέντρου. Η Ιαπωνία έχει μια μακρά παράδοση υπερηφάνειας σε προϊόντα και φαγητά. Όπου και να πας στην Ιαπωνία θα βρεις παντού meibutsu (δημοφιλή τοπικά προϊόντα) με μεγάλη και γνωστή ιστορία. Έτσι λοιπόν η «εκμετάλλευση» του Manga και των Anime είναι ένα πρόσφατο παράδειγμα από άλλο ένα meibutsu με σκοπό να γίνει δημοφιλής η περιοχή.

Η ιδέα είχε τόση επιτυχία, που διαδόθηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Ειδικά μετά από μια επιτυχημένη έκθεση Manga το 2000, η περιοχή του Iwate Βορειοανατολικά της χώρας αποφάσισε να δημιουργήσει τη δική της συλλογή από Manga με δημοσίευση τον Ιανουάριο που μας πέρασε. Δημοσιεύτηκε από τις τοπικές αρχές, σχεδιάστηκε από ντόπιους καλλιτέχνες και έχει σκοπό να παρουσιάσει τα σημαντικότερα αξιοθέατα αλλά και την περίφημη Ιαπωνική φιλοξενία.

Η Περιφέρεια της lwate σκόπευε να εκτυπώσει 10.000 αντίγραφα για τη πρώτη έκδοση αλλά η ζήτηση έφτασε εύκολα στα 13.000 αντίγραφα. Η επίδραση αυτής της μορφής «ανάλαφρης διπλωματίας» αλλά και η ευαισθητοποίηση για τη περιοχή ήταν σημαντικότατη.

Μετά από αυτό, πολλές περιφέρειες της Ιαπωνίας έχουν το δικό τους Anime χαρακτήρα ή δική τους ταυτότητα ποπ κουλτούρας, και όπως έγινε και με την lwate οι κάτοικοι πήραν μεγάλο μέρος στην σχεδίαση του Anime χαρακτήρα. «Οι άλλες περιοχές ζήτησαν την τοπική κοινότητα να προτείνουν ιδέες και τα παιδιά να διαλέξουν χαρακτήρες για την διαφημιστική καμπάνια. Πολύ συχνά οι κάτοικοι καλούνται να δώσουν όνομα στον χαρακτήρα που δημιούργησαν» εξηγεί ο Kelly.

Η Kelly πιστεύει ότι υπάρχουν πολλά σημεία για να παραδειγματιστεί το Βρετανικό Συμβούλιο παρατηρώντας την επιτυχία της ποπ κουλτούρας σε διαφημιστικές καμπάνιες. «Υπάρχει κάτι πάρα πολύ ενδιαφέρον μεταξύ της τοπικής υπερηφάνειας και αναγνωρίζοντας τη σύνδεση με την τοπική κουλτούρα, κάτι που ισχύει πολύ στην Ιαπωνία», αναφέρει. «Η Ιαπωνικές τοπικές αρχές το εκμεταλλεύονται περισσότερο σε σχέση με τις Βρετανικές που έχουν ένα πιο επαγγελματικό επιχειρηματικό χαρακτήρα».

Δημιουργώντας μια μοναδική ταυτότητα μπορεί να βοηθήσει αρκετά τον εσωτερικό τουρισμό στη Βρετανία, συμβουλεύει ο Kelly. Ίσως βέβαια αποδειχθεί δύσκολο όσο αφορά την πολύ-πολιτισμικότητα κάποιων περιοχών του Ηνωμένου Βασιλείου ειδικά εάν χρησιμοποιηθούν κρατικά κονδύλια αλλά θα προσπεραστεί εφόσον «χρησιμοποιηθούν» τοπικοί καλλιτέχνες για να προωθήσουν την περιοχή τους. Τα οικονομικά κίνητρα της προσέλκυσης νέων ανθρώπων να «καταναλώσουν» την τοπική κουλτούρα είναι προφανή.

Υπάρχουν και ρίσκα φυσικά. Στην περιφέρεια της Naka στην Ιαπωνία, η μασκότ με το όνομα Sento-kun δημιουργήθηκε για τον εορτασμό των 1200 χρόνων της περιοχής είχε καθαρές επιρροές από το Βουδισμό είχε κέρατα τάρανδου και συμβόλιζε την άγρια πανίδα της περιοχής δέχτηκε πολύ αρνητική κριτική. Όμως οι τοπικές αρχές της Περιφέρειας θεώρησαν ότι έστω κι αυτή η αρνητική κριτική βοήθησε στην διαφήμιση της περιοχής, κάτι που αλλιώς θα κόστιζε αρκετά δις γιεν!

Ο κος Kelly προειδοποιεί τις Βρετανικές αρχές ότι εάν αποφασίσουν να δημιουργήσουν μια τοπική ταυτότητα στα πρότυπα της Ιαπωνίας, θα είναι μια δύσκολη απόφαση αλλά σίγουρα θα αποδώσει καρπούς. «Είναι μια κλασική περίπτωση της κότας και του αυγού» αναφέρει. «Αν δεν επενδύσεις στην τοπική ταυτότητα μέσα στη γενική οικονομική στρατηγική σου τότε δεν θα έχεις τοπικά προϊόντα να πουλάς στις αγορές για να βοηθήσεις την τοπική οικονομία, στη μορφή της δημιουργίας θέσεων εργασίας και στην προσέλκυση καταναλωτικού κοινού στη περιοχή σου για να ξοδέψουν τα χρήματά τους».