Με μεγάλη και απαράδεκτη καθυστέρηση τα ελληνικά ΜΜΕ ανακάλυψαν το πανίσχυρο νεοναζιστικό κίνημα της Ουκρανίας. Ως συνήθως, πολλά από αυτά αναμάσησαν, χωρίς να διερευνήσουν σε βάθος, την προπαγάνδα που εξαπολύθηκε από τα τέλη Νοεμβρίου 2013 σχετικά με τα γεγονότα του Κιέβου. Ακόμη και σήμερα, δεν είναι λίγοι αυτοί που δέσμιοι όντας των ιδεοληψιών τους θεωρούν τις εκατονταρχίες του «Δεξιού Τομέα» και τους κόμματος Свобода «φιλελεύθερους, φιλοευρωπαίους, φιλοδυτικούς αγωνιστές». Στον ακήρυχτο επικοινωνιακό πόλεμο που διεξάγεται, ορισμένοι έχουν αναλάβει το ρόλο του «πλυντηρίου» των αγωνιστών αυτών. Αυτός είναι και ο λόγος που κάθισα να γράψω τις γραμμές αυτές. Η συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας του φασισμού στην Ουκρανία έχει ως στόχο να καταδείξει τις βαθιές ρίζες αυτού του φαινομένου στην περιοχή και να βοηθήσει τον αναγνώστη να κατανοήσει πολλές από τις διεργασίες που γίνονται στο κέντρο του άξονα της Ευρασίας. Επιπλέον, η γειτνίαση της Ουκρανίας ανατολικά με τη Ρωσία και δυτικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αναδεικνύει με έμφαση τον κίνδυνο που ελλοχεύει για ολόκληρη την ήπειρο από την αναγέννηση του φασισμού.
Η γέννηση
Προπάτορες των σημερινών Ουκρανών φασιστών είναι τα μέλη της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών, το ιδρυτικό συνέδριο της οποίας έγινε στη Βιέννη το 1929. Πρώτος ηγέτης της ΟΟΕ ήταν ο Ε. Κονοβάλετς (Е. Коновалец), ένας από τους συνοδοιπόρους του διαβόητου Πετλιούρα. Πρώτος υπαρχηγός του Κονοβάλτς ήταν ο Ν. Σουμπόρσκι (Н. Сумборский), ενώ γραμματέας της οργάνωσης αναδείχτηκε ο Β. Ματρίνετς (В. Мартынец).
Από την προκαταρτική ήδη περίοδο προς το συνέδριο χορηγοί και πάτρωνες των Ουκρανών εθνικιστών ήταν οι μυστικές υπηρεσίες και οι τράπεζες με στενούς δεσμούς με το ναζιστικό κίνημα που βρισκόταν σε άνοδο εκείνη την περίοδο. Είναι γνωστές, άλλωστε, οι συναντήσεις του Κονοβάλετς με τον ίδιο τον Χίτλερ.
Η οργάνωση του Κονοβάλετς ήταν χρήσιμη για τον Χίτλερ, ο οποίος και έδωσε τη διαταγή να μην «ενοχλούν» την Πολωνία, αλλά να επικεντρώσουν τη δράση τους στην υπονόμευση της ΕΣΣΔ. Ο Κονοβάλετς υπάκουσε πειθήνια στις εντολές του Χίτλερ, χωρίς να ζητήσει καμία ανταπόδοση.
Τον Ιανουάριο του 1934 με εντολή του γερμανού επιθεωρητή Ντίλσεν και του συνταγματάρχη Ράιχεναου, η κεντρική οργάνωση των ΟΟΕ στο Βερολίνο, με επικεφαλής τον Κονοβάλετς εγκαταστάθηκε στο στρατηγείο της Γκεστάπο με την ιδιότητα και τις αρμοδιότητες «Ειδικού τμήματος». Στο προάστιο του Βερολίνου Βιλγκελμσντόρφ με πόρους που διέθεσε η γερμανική κατασκοπία οικοδομήθηκαν στρατώνες για τους ουκρανούς εθνικιστές. Τους χορήγησαν στολές, τους παραχώρησαν τα δικαιώματα των γερμανικών ταγμάτων εφόδου και ξεκίνησε η εκπαίδευση τους για την αποστολή που τους είχε αναθέσει πριν από τρία χρόνια ο Χίτλερ. Επικεφαλής της εκπαίδευσης ήταν ο Ρίχαρντ Γιάρι (Рихард Ярый) γνωστός και ως Γιαρίγκα – Ρίμαρτ και ως Καρλάτι. Αξίζει να σημειωθεί πως όταν ο Ρίχαρντ Γιάρι ανέλαβε αυτά τα καθήκοντα ήταν ήδη αξιωματικός της γερμανικής στρατιωτικής κατασκοπίας.
Σύμφωνα με το επεξεργασμένο από τον Γιάρι πρόγραμμα εκπαίδευσης, εκπαιδεύτηκαν όλες οι ελίτ στρατιωτικές ομάδες του ΟΟΕ. Είναι η περίοδος όπου σχηματίζονται τα τάγματα «Ρόλαντ» και «Ναχτιγκάιλ» των SS, η ιδιότυπη αυτή συνεισφορά των Ουκρανών Εθνικιστών.
Σύμφωνα με την μαρτυρία του Έρβιν Στόλτσε, συνταγματάρχη της Δεύτερης Διεύθυνσης της Στρατιωτικής Κατασκοπίας, στη δίκη της Νυρεμβέργης «… Τον Οκτώβριο του 1939 εγώ με τον Λαχούζεν στρατολογήσαμε τον Στεπάν Αντρέγιεβιτς Μπαντέρα[1] ως πράκτορα της Στρατιωτικής Κατασκοπίας. Ο Μπαντέρα ήταν ένας πολύ δραστήριος πράκτορας και ταυτόχρονα ικανότατος δημαγωγός, φιλόδοξος καριερίστας, φανατικός και ληστής, ο οποίος περιφρονούσε όλες τις αρχές της ανθρώπινης ηθικής, προκειμένου να επιτύχει τους στόχους του, έτοιμος ανά πάσα στιγμή να διαπράξει οποιοδήποτε έγκλημα. Κατά καιρούς χειριστές του Μπαντέρα ήταν ο Λαχάουζεν, εγώ, ο συνταγματάρχης Ε. Στόλτσε, ο ταγματάρχης Νιούργινγκ, ο ειδικός αξιωματικός Μάρκετ και άλλοι».
Ο Κονοβάλετς, έχοντας υποσχεθεί στον Χίτλερ που θα επικεντρώσει τη δράση του στην ΕΣΣΔ, αντιμετώπιζε πολύ επιπόλαια τους ειδικούς όρκους που έδωσε και άρχισε να ξοδεύει τα χρήματα του Φύρερ για προσωπικό όφελος, όπως για δολοφονίες και τρομοκρατικές ενέργειες στην Πολωνία.
«Μέσω της στρατιωτικής κατασκοπίας οι γερμανοί (Κανάρις) δήλωσαν κατ’ επανάληψη στον Κονοβάλετς ότι δεν τους ενδιαφέρουν καθόλου αυτές οι δραστηριότητες στην Πολωνία και ότι απαιτούν από αυτόν να επικεντρωθεί με όλες τις δυνάμεις του εναντίον της ΕΣΣΔ» θυμάται ο αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων Α. Μπιλίνσκι (А. Билынский). Στο μεταξύ ο Κονοβάλετς είχε απελαθεί από μια σειρά χωρών (Πολωνία, Ελβετία) ως κατάσκοπος, ενώ δημοσιεύονταν εκτενή ρεπορτάζ για τη δράση του σε μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες. Για όλους αυτούς τους λόγους η εξόντωση του δεν άργησε και τον Μάιο του 1938 δολοφονήθηκε κάτω από άγνωστες (;) συνθήκες.
Τον Αύγουστο του 1939 στη δεύτερη σύνοδο της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνκιστών στην Ιταλία, διάδοχος του Κονοβάλετς αναδείχτηκε ο Αντρέι Μέλνικ (Андрей Мельник). Ο Μπαντέρα, παρόλο που ήταν φυλακισμένος στην Πολωνία, ήταν πρώτος στις προτιμήσεις της ελίτ της οργάνωσης, η οποία δεν ήθελε τον Μέλνικ ως αρχηγό. Το Σεπτέμβριο του 1939 η Γερμανία κατέλαβε την Πολωνία και ο Μπαντέρα, φυλακισμένος ως γερμανός κατάσκοπος, απελευθερώθηκε. Η διάσπαση στην ΟΟΕ ήταν πλέον αναπόφευκτη. Ο Μπαντέρα πήγε στη Ρώμη και προσπάθησε να πείσει τον Μέλνικ όταν δεν έχει άλλη επιλογή από το να του παραχωρήσει την αρχηγεία της οργάνωσης. Ο Μέλνικ αρνήθηκε. Η κρίση κορυφώθηκε με την καταδίκη του ενός από τον άλλο σε θάνατο. Λίγο αργότερα όμως η γερμανική διοίκηση του κάλεσε στο Βερολίνο. Τους επέπληξαν αυστηρά και τέθηκαν υπό τις διαταγές του προϊσταμένου της Δεύτερης Διεύθυνσης της Στρατιωτικής Κατασκοπίας Έργουιν Στόλτσε. Παρόλο που μισούσαν ο ένας τον άλλον, ξεκίνησαν την εκπαίδευση των πολιτοφυλάκων, κατάστρωναν σχέδια εξέγερσης των ουκρανών μετά την επίθεση της Γερμανίας στην ΕΣΣΔ με στόχο να «υπονομευτούν τα εγγύς μετόπισθεν του σοβιετικού στρατού και να πεισθεί η διεθνής κοινότητα για τη διάλυση των σοβιετικών μετόπισθεν», σύμφωνα με όσα κατέθεσε ο Στόλτσε στη δίκη της Νυρεμβέργης.
Η Σχολή κατασκοπίας του Ντάνσκ είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στη ζωή και τη δράση του Μπαντέρα. Η εκπαίδευση στο ευαγές αυτό ίδρυμα είχε ως αποτέλεσμα μια σειρά από δολοφονίες και τρομοκρατικές ενέργειες όπως η ανατίναξη του ουκρανικού τυπογραφείου του Γιασκόφ, την έκρηξη στα γραφεία της αντιφασιστικής εφημερίδας «Δύναμη» (Сила), την απόπειρα δολοφονίας του συγγραφέα Αντόν Κρουσελίνσκι, τη δολοφονία του γραμματέα του σοβιετικού προξενείου στο Λβοφ Αντρέι Μιχαήλοφ. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στη δολοφονία του πολωνού υπουργού Εσωτερικών Μπρονισλάβ Περάτσκι, τη διαταγή για την οποία έδωσε ο Χίτλερ προσωπικά στον χειριστή της ΟΟΕ Ρίχαρντ Γιάρι, στέλεχος της Στρατιωτικής Κατασκοπίας.
Στις 15 Ιουνίου 1934 ο Περάτσκι δολοφονήθηκε. Ως δολοφόνος αναγνωρίστηκε ο άμεσα υφιστάμενος του Μπαντέρα Γκριγκόρι Ματσέικο, ο οποίος διέφυγε στο εξωτερικό. Η τρομοκρατική οργάνωση όμως στην οποία ανήκε εξαρθρώθηκε και μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο Μπαντέρα. Έγινε δίκη και καταδικάστηκαν όλοι σε ισόβια δεσμά. Με προσωπική εντολή του Χίτλερ η γερμανική πλευρά προσπάθησε με κάθε τρόπο να επιτύχει την απελευθέρωσή τους, πράγμα που έγινε μόνο όταν τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Πολωνία.
Το 1940 στο Κράκοφ τα μέλη της ΟΟΕ δημιούργησαν μια μονάδα «τυφεκιοφόρων», την πρώτη από μια σειρά κατασταλτικών οργανώσεων με δύο χιλιάδες στρατιώτες. Ένα ακόμη τάγμα σχηματίστηκε στο Λουκχεβάλντ, στόχος του οποίου ήταν η διεξαγωγή μυστικών επιχειρήσεων.
Εκπαιδευτής και επικεφαλής των μονάδων αυτών ήταν ο ναζιστής Τεοντόρ Ομπερλέντετ. Κορμός των μονάδων αυτών ήταν μέλη της συμμορίας του Μπαντέρα, τα οποία εισέρχονταν κρυφά στην ΕΣΣΔ για την πραγματοποίηση δολιοφθορών. Στα πλαίσια της δημιουργίας ξεχωριστού στρατεύματος για πάσα χρήση ιδρύθηκε και η Υπηρεσία Ασφαλείας της ΟΟΕ κατά τα χιτλερικά πρότυπα. Όλοι οι επικεφαλής της ήταν πρώην σπουδαστές της χιτλερικής αστυνομικής ακαδημίας στο Ζακοπάνε το διάστημα 1939 – 1940. Την άνοιξη του 1941 η ΟΟΕ οργάνωσε τέσσερα εκστρατευτικά σώματα, τα οποία λειτούργησαν συμπληρωματικά προς τα γερμανικά στρατεύματα που εισέβαλαν στην σοβιετική Ουκρανία, αναλαμβάνοντας αστυνομικά καθήκοντα για την «εδραίωση της νέας τάξης».
Τα ναζιστικά στρατεύματα εισήλθαν στην πόλη του Λβοφ στις 29 Ιουνίου 1941. Μαζί με το στρατό της Βέρμαχτ εισήλθαν και οι μονάδες της ΟΟΕ, τα τάγματα «Ρόναλντ» και «Ναχτιγκάλ». Χρειάστηκαν μόλις 7 ημέρες για να εξοντωθούν όλοι οι Εβραίοι και τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης.
Οι εκτελεστές είχαν εκ των προτέρων ετοιμάσει καταλόγους με προγραφές. Συνολικά δολοφονήθηκαν 3.000 άτομα. Ανάμεσα τους επιφανείς προσωπικότητες της τοπικής κοινωνίας όπως ο πρύτανης του Πανεπιστημίου του Λβοφ Ρομάν Ρέμσκι, ο πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας Καζιμίρ Μπαρτάλ. Σήμερα, πολλοί νοσταλγοί εκείνων των ημερών και θαυμαστές αυτών των καθαρμάτων μιλούν για «πολιτική αναγκαιότητα» και ζητούν την ανακήρυξη του Μπαντέρα ως εθνικού ήρωα της Ουκρανίας.
Την 30η Ιουνίου 1941 στην πόλη του Λβοφ, οι «συγκλητικοί» του Μπαντέρα Ι. Γκρινιούχ,( И. Гриньох) Γ. Στεπτσκό (Я. Стецько) και Ρ. Σουχάβιτς (Р. Шухевич) συγκάλεσαν συνταγματική ιδρυτική συνέλευση του «αυτοτελούς» ουκρανικού κράτους. Στη συνέλευση αυτή έλαβαν μέρος 30 μέλη της οργάνωσης του Μπαντέρα και την ευλόγησε ο αρχιεπίσκοπος της Ελληνοκαθολικής Εκκλησίας Σεπτίτσκι. Η συνέλευση αυτή πραγματοποιήθηκε στο κτίριο, όπου πριν την εισβολή των χιτλερικών στην Ουκρανία στεγαζόταν η ουκρανική οργάνωση «Просвiта». Παρόντες ήταν επίσης οι γερμανικές αρχές κατοχής, μεταξύ δε των οποίων και έμπιστα πρόσωπα του ναυάρχου Κανάρις, οι ανώτατοι αξιωματούχοι της Γερμανικής Στρατιωτικής Κατασκοπίας Γ. Κόχ, Α. Μπιζάντς και Γ. Κάιτ. Και η ονομασία αυτή «Ουκρανικής Διοίκηση Περιοχής». Την αμέσως επόμενη ημέρα ξεκίνησε η αλληλοφαγωμάρα μεταξύ της ΟΟΕ του Μέλνικ και της ΟΟΕ του Μπαντέρα. Η αιτία θα πρέπει να αναζητηθεί στη μοιρασιά των πλούσιων λαφύρων αλλά και της γενναίας χρηματοδότησης από πλευράς των χιτλερικών.
Ο Μέλνικ έγραφε δύο αναφορές – καταγγελίες σε βάρος του Μπαντέρα και τις έστειλε στον Χίτλερ προσωπικά. Σήμερα, πολλοί θέλοντας να εξαγνίσουν τους συνεργάτες των γερμανικών αρχών κατοχής, ισχυρίζονται πως επρόκειτο όχι για αλληλοεξόντωση των ουκρανών εθνικιστών, αλλά η γνωστή αντιπαλότητα μεταξύ των διαφόρων γερμανικών μυστικών υπηρεσιών.
Στις 17 Ιουλίου 1941 όμως, ο Χίτλερ εξέδωσε μια διαταγή σύμφωνα με την οποία τα εδάφη της κατεχόμενης Ουκρανίας φεύγουν από την αρμοδιότητα του στρατού και μεταφέρονται στην Αρχή του Ρέιχ για τις κατεχόμενες ανατολικές περιοχές. Έτσι, η Ουκρανία φεύγει από την αρμοδιότητα του Κανάρις και περνάει στον Ρόζενμπεργκ. Λίγο νωρίτερα, στις 5 Ιουλίου, στο Κράκοφ, η γερμανική αστυνομία είχε συλλάβει τον Μπαντέρα, ο οποίος προσπαθούσε να μεταφέρει χρήματα που είχαν δοθεί για υπηρεσιακούς λόγους, σε προσωπικό του λογαριασμό ελβετικής τράπεζας. Σχεδόν, παράλληλα, συλλαμβάνεται για διαφθορά και ο Στετσκό.
Σήμερα, πολλοί νοσταλγοί τους, τους θεωρούν αντιφασίστες και αγωνιστές κατά του χιτλερισμού. Δεν μπορούν όμως να δικαιολογήσουν την επίσκεψη που δέχτηκαν από τον Χέρνιχ Χίλμερ προσωπικά τον Σεπτέμβριο του 1944, ο οποίος και του προτείνει νέα σχέδια συνεργασίας με αμοιβαίο όφελος. Ο πόλεμος όμως πλησιάζει στο τέλος του και ο Μπαντέρα αναζητάει νέα αφεντικά. Με δική του κρυπτογραφημένη εντολή, η οποία μεταδόθηκε από το στρατηγείο της Γερμανικής Στρατιωτικής Κατασκοπίας, αλλά υποκλάπηκε από το σοβιετικό στρατό «έπρεπε να εξοντωθούν όλα τα επικίνδυνα στοιχεία, τα οποία αν συλληφθούν από τους σοβιετικούς μπορεί να μιλήσουν και να υπονομεύσουν όλες τις παράνομες οργανώσεις που αφήσαμε πίσω μας οπισθοχωρώντας».
Με την επέλαση του Κόκκινου στρατού, την κατάληψη του Βερολίνου και τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μπαντέρα και πολλά μέλη της ΟΟΕ βρίσκουν καταφύγιο και θαλπωρή στη Μεγάλη Βρετανία, όπου και συγκαλούν συνέδριο για το σχηματισμό εξόριστης ουκρανικής κυβέρνησης και τη συνέχεια της παράνομης δουλειάς στην Ουκρανία. Η έναρξη του Ψυχρού Πολέμου λίγο αργότερα, φέρνουν τον Μπαντέρα και την ΟΟΕ κοντά στα νέα τους αφεντικά, τις μυστικές υπηρεσίες της Δύσης. Υπάρχουν ενδείξεις πως ο Μπαντέρα συνεργάστηκε με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες εκπαιδεύοντας κατασκόπους που στέλνονταν στη συνέχεια στην ΕΣΣΔ. Για να βρίσκεται πιο κοντά στους οπαδούς του και την ΟΕΕ, η οποία είχε γνωρίσει διασπάσεις και σχίσματα στο μεταξύ, εγκαθίσταται στο Μόναχο, περιβαλλόμενος από ομάδα σωματοφυλάκων. Μετά από αρκετές αποτυχημένες απόπειρες, τελικά, στις 15 Οκτωβρίου 1959 ο πράκτορας της ΚΑ.ΓΚΕ.ΜΠΕ Μπογκτάν Στασίνσκι (Богдан Сташинский) τον σκότωσε χρησιμοποιώντας ένα ειδικό όπλο με κυάνιο.
Ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτωρ Γιούσενκο με το ειδικό διάταγμα 49/2010 τον ανακήρυξε «Ήρωα της Ουκρανίας» ξεπληρώνοντας έτσι ένα χρέος του απέναντι στους σύγχρονους οπαδούς του που τον στήριξαν στην προεκλογική του εκστρατεία, προσβάλλοντας παράλληλα τη μνήμη των εκατοντάδων χιλιάδων συμπατριωτών του που πάλεψαν κι έχασαν τη ζωή τους στον αγώνα κατά της χιτλερικής πανώλης.
Η αναγέννηση
Το χρόνια πέρασαν και μέχρι το 1991, οι οπαδοί του Μπαντέρα και των άλλων ουκρανικών εθνικιστικών οργανώσεων, ζούσαν κατά κύριο λόγο στο εξωτερικό, στις πολυάριθμες κοινότητες της ουκρανικής διασποράς με βασικά κέντρα στον Καναδά, τις ΗΠΑ και ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Κατά τα χρόνια των σπουδών μου στην τότε ΕΣΣΔ, κυκλοφορούσαν διάφοροι αστικοί μύθοι για ομάδες ένοπλων οπαδών του Μπαντέρα που κρύβονταν στα Καρπάθια όρη και στα δάση της Δυτικής Ουκρανίας. Ποτέ όμως δεν μπόρεσα να διασταυρώσω κάτι τέτοια από επίσημες πηγές, οι οποίες ήταν ερμητικά κλειστές στα αδιάκριτα μάτια ενός ξένου.
Πανουκρανική Ένωση «Ελευθερία»
Στις 13 Οκτωβριου 1991, ένα μικρό μόνο διάστημα μετά την κατάρρευση και διάλυση της ΕΣΣΔ, συγκαλείται το ιδρυτικό συνέδριο του Σοσιαλ-εθνικιστικού κόμματος «Ελευθερία» (Свобода) και εκλέγει τον πρώτο του αρχηγό, τον Γιαροσλάβ Αντρουσκίφ (Ярослав Андрушкив) το οποίο στις 14 Φεβρουαρίου 2004 στο 9ο συνέδριο του μετονομάστηκε σε Πανουκρανική Ένωση «Ελευθερία», εκλέγοντας παράλληλα ως πρόεδρο του τον Ολέγκ Τιαγκνιμπόκ (Олег Тягнибок).
Στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Μαρτίου του 1988 το Σοσιαλ-εθνικιστικό Κόμμα μαζί με το κόμμα «Κρατική αυτοτέλεια της Ουκρανίας» συμμετείχε στο κοινό μέτωπο «Λιγότερα λόγια», υπέρ του οποίου ψήφισαν 45.155 πολίτες ήτοι το 0,17% και κατέλαβε την προτελευταία θέση. Στο Κοινοβούλιο της χώρας εξελέγη μόνο το στέλεχος του κόμματος Ολέγκ Τιαγκνιμπόκ, ο οποίος ήταν υποψήφιος σε μονοεδρική εκλογική περιφέρεια.
Την πρώτη μεγάλη του συγκέντρωση όμως την έμανε στο Κίεβο την 1η Ιανουρίου 2009 με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μπεντέρα. Έκτοτε, κάθε Πρωτοχρονιά τα μέλη του κόμματος «Ελευθερία» πραγματοποιούν λαμπαδηδρομίες στους κεντρικούς δρόμους του Κιέβου και άλλων μεγάλων πόλεων, κατά τα πρότυπα των Ναζί.
Στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2002 οι εθνικιστές είχαν υποψηφίους μόνο στις μονοεδρικές περιφέρειες, απ’ όπου εξελέγη και πάλι μόνο ο Ολέγκ Τιαγκνιμπόκ.
Δύο χρόνια αργότερα, στις 14 Φεβρουαρίου 2004 συνεκλήθη το 9ο συνέδριο του Σοσιαλ-Εθνικιστικού Κόμματος Ουκρανίας, κατά τη διάρκεια του οποίου άλλαξε η ονομασία του σε «Πανουκρανική Ένωση «Ελευθερία» ενώ στη θέση του Γιαροσλάβ Αντρούσκιφ εξελέξη ο Ολέγκ Τιαγκνιμπόκ, ο οποίος είχε στο μεταξύ αυξήσει την επιρροή του μεταξύ των κομματικών μελών λόγω της κοινοβουλευτικής του ιδιότητας. Αξίζει να θυμίσουμε πως το 2004 είναι η χρονιά της «πορτοκαλί επανάστασης» στην Ουκρανία.
Πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2006, η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή της χώρας ζήτησε από τη Γενική Εισαγγελία να θέσει εκτός νόμου το κόμμα «Ελευθερία» εξαιτίας δύο θέσεων που υπήρχαν στο πρόγραμμά του – την απαγόρευση λειτουργίας του Κομμουνιστικού κόμματος και την στέρηση της ουκρανικής υπηκοότητας από τους αλλοδαπούς που την απέκτησαν σε περίπτωση διάπραξης εγκληματικών πράξεων.
Στις εκλογές της 26ης Μαρτίου 2006 το κόμμα «Ελευθερία» συγκέντρωσε 91.321 ψήφους, δηλαδή το ποσοστό 0,36% των εκλογέων, την 18η θέση ανάμεσα σε 45 κόμματα.
Στις 5 Αυγούστου του 2007 το 8ο κομματικό συνέδριο επικύρωσε τα ψηφοδέλτια για τις πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές και ενέκρινε το πρόγραμμα του κόμματος, στο οποίο βασικές θέσεις ήταν η αναγκαιότητα της προστασίας των δικαιωμάτων του κυρίαρχου έθνους – των ουκρανών, η αποκατάσταση της πυρηνικής ισχύος της Ουκρανίας και η δημιουργία πολιτικού συστήματος προεδρικής δημοκρατίας. Το κόμμα της «Ελευθερίας» σε αυτές τις εκλογές έλαβε το 0,76% των ψήφων. Οι περιοχές όπου καταγράφηκε η μεγαλύτερη εκλογική του περιοχή ήταν του Τερνόπολ με 3.44%, του Λβόφ με 3.04%, της Βολίνα με 1,45% και του Κιέβου με 1,25%. Οι περιοχές με τη μικρότερη εκλογική δύναμη ήταν του Λουγκάνσκ με 0,06% και του Ντονέσκ με 0,98%, στην Κριμαία με 0.09% και στην πόλη της Σεβαστούπολης με 0,09%. Στην παραμεθόριο περιοχή συγκέντρωσε το 2.28% των εκλογέων και κατέλαβε την 4η θέση.
Στις δημοτικές εκλογές του 2008 ο Ολέγκ Τιαγκνιμπόκ έθεσε υποψηφιότητα για δήμαρχος του Κιέβου, συγκεντρώνοντας 1,37% των ψήφων, καταλαμβάνοντας την 8η θέση μεταξύ 70 υποψηφίων. Στις πρόωρες δημοτικές εκλογές, το κόμμα «Ελευθερία» συγκέντρωσε 2.08% και κατέλαβε την 10η θέση. Αξίζει όμως να σημειωθεί πως το ποσοστό αυτό ήταν υψηλότερο από εκείνο του υποψηφίου του κόμματος «Η Ουκρανία μας- Λαϊκή αυτοάμυνα» του τότε προέδρου Γιούσενκο που συγκέντρωσε 2,01%.
Στις πρόωρες εκλογές για την ανάδειξη του Περιφερειακού Συμβουλίου του Τερνόπολ το 2009 το κόμμα «Ελευθερία» κατέλαβε την 1η θέση με 154.325 ψήφους ή ποσοστό 34,69% και εξέλεξε 50 συμβούλους σε σύνολο 120. Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε πως τις εκλογές αυτές δε συμμετέχει το κόμμα της Γιούλια Τιμοσένκο. Αρκετά βολικό θα έλεγε κανείς. Πριν καλά καλά περάσει ένας χρόνος στις προεδρικές εκλογές ο υποψήφιος του κόμματος «Ελευθερία» Ολέγκ Τιαγκνιμπόκ συγκέντρωσε το 5%. Τον Οκτώβριο του 2010 στις τοπικές εκλογές στην περιοχή του Τερνόπολ εξέλεξε 34 από τους 60 συνολικά συμβούλους. Δήμαρχος εξελέγη ο Σεργκέι Ναντάλ, μέλος του κόμματος.
Στις βουλευτικές εκλογές του 2010 Πανουκρανική Ένωση «Ελευθερία» συγκέντρωσε το 10,44% των ψήφων και κατάφερε να εκλέξει 12 βουλευτές στις μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μπορέσει να σχηματίσει κοινοβουλευτική ομάδα με 37 μέλη και να διεκδικήσει τη θέση του αντιπροέδρου του Κοινοβουλίου. Η επιτυχία αυτή ήταν και η μεγάλη έκπληξη των εκλογών. Παραδοσιακά πλέον τη μεγαλύτερη υποστήριξη την είχε στην ευρύτερη περιοχή της Γαλικίας: στην περιοχή του Λβοφ με 38,02%, στην περιοχή του Ιβάνο – Φρανκόφσκ με 33,79%, στην περιοχή του Τερνόπολ με 31.22%.
Το πρόγραμμα του κόμματος «Ελευθερία» είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό για την ιδεολογία και τις επιδιώξεις των μελών του. Βασική του ιδεολογία είναι ότι η Ουκρανία θα πρέπει να είναι το κράτος του ουκρανικού έθνους με την αυστηρή σημασία αυτού του όρου. Απαιτεί μάλιστα την επιστροφή της αναγραφής στα διαβατήρια και στα πιστοποιητικά γέννησης της «εθνικότητας» και την τήρηση των ποσοστώσεων στην εκπροσώπηση των εθνικών ομάδων σε ολόκληρο το φάσμα της πολιτικής, κοινωνικής και διοικητικής ζωής –τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τις ένοπλες δυνάμεις, τα όργανα εξουσίας, την υγεία, τον πολιτισμό καθώς επίσης και στην ιδιοκτησία επιχειρήσεων. Όλες οι δημόσιες υπηρεσίες και τα σχολεία θα πρέπει να λειτουργούν με χρήση της ουκρανικής γλώσσας. Το μερίδιο της ουκρανικής γλώσσας στα ΜΜΕ θα πρέπει να αντιστοιχεί στο ποσοστό των ουκρανών κατοίκων της χώρας και πάντως όχι λιγότερο από το 78%. Ο νόμος για το γλωσσικό ζήτημα που ψηφίστηκε τ0 2012 θα πρέπει να καταργηθεί και στη θέση του να ψηφιστεί άλλος νόμος για την προστασία της ουκρανικής γλώσσας. Απαίτηση του κόμματος είναι να αποσυρθούν από τις δημόσιες βιβλιοθήκες όλα τα έργα της σοβιετικής «προπαγανδιστικής» λογοτεχνίας. Τέλος, όλοι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές των δημοσίων υπηρεσιών θα πρέπει να λειτουργούν με ουκρανικό λειτουργικό σύστημα και στην ουκρανική γλώσσα.
Σημαντικό τμήμα του κομματικού προγράμματος είναι αφιερωμένο στην έννοια «αντιουκρανική προπαγάνδα», ακριβής ορισμός της οποίας δεν παρατίθεται, μα εξαιτίας της οποίας μπορεί να τεθεί εκτός νόμου οποιαδήποτε οργάνωση ή νομικό πρόσωπο. Η βουλευτική ασυλία δεν περιλαμβάνει αδικήματα «αντιουκρανικής προπαγάνδας». Η «αντιουκρανική προπαγάνδα» των φυσικών προσώπων θα τιμωρείται με ποινές φυλάκισης και διοικητικά πρόστιμα. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται για την «καλλιέργεια ουκρανοφοβικών αισθημάτων», τα οποία θα πρέπει να τιμωρούνται παραδειγματικά.
Σημαντική προγραμματική επιδίωξη αυτού του κόμματος είναι η αποκατάσταση της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών, ενώ η άρνηση του Μεγάλου Λιμού (Голодомор) ως γενοκτονία του ουκρανικού λαού, θα πρέπει να τιμωρείται με ιδιαίτερα αυστηρές ποινές. Η «Ελευθερία» ζητάει την απαγόρευση της νόμιμης λειτουργίας του Κομμουνιστικού Κόμματος, καθώς επίσης και την εκκαθάριση των τοπικών αυτοδιοικήσεων από τους «πράκτορες της Μόσχας» και την επάνδρωση τους με «νεαρούς επαγγελματίες, απόφοιτους των ουκρανικών ΑΕΙ, οι οποίοι θα επιλεγούν με το κριτήρια του πατριωτισμού και του επαγγελματισμού».
Ως προς το πολιτικό σύστημα, το πρόγραμμα του κόμματος προβλέπει μείωση των βουλευτικών εδρών στις 300 και της βουλευτικής περιόδου στα 3 έτη. Βουλευτές, πρόεδρος και δικαστές μπορούν να είναι μόνο πολίτες της Ουκρανίας, οι οποίοι όχι μόνο γνωρίζουν την ουκρανική γλώσσα αλλά και επικοινωνούν με αυτή.
Το μέρος του προγράμματος που αφορά στην οικονομική και κοινωνική πολιτική είναι καθαρά λαϊκίστικο και περιλαμβάνει συνθήματα κατά της διαφθοράς και τη δημιουργία συνθηκών για την επιστροφή όλων των «ξενιτεμένων». Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στα ζητήματα μετανάστευσης, όπου δε διαφέρει σε τίποτα από τα υπόλοιπα εθνικιστικά και ξενοφοβικά κόμματα της Ευρώπης, παρόλο που η Ουκρανία κάθε άλλο παρά πρόβλημα με μετανάστες αντιμετωπίζει.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο πρόγραμμα γίνεται εκτεταμένη αναφορά στην «υγεία του κόμματος». Συγκεκριμένα το πρόγραμμα περιλαμβάνει θέσεις όπως η απαγόρευση των αμβλώσεων και η αναγνώριση τους ως απόπειρα δολοφονίας. Υπάρχει σχετικό πρόγραμμα αντιμετώπισης των ναρκομανών, του αλκοολισμού και του καπνίσματος, καθώς και των «σεξουαλικών διαστροφών». Εκείνο που εκπλήσσει όμως είναι η απαγόρευση στους Ουκρανούς πολίτες να κάνουν παιδιά με ξένους.
Αναφορικά με την εξωτερική πολιτική το κόμμα «Ελευθερία» επιδιώκει να επαναποκτήσει η Ουκρανία την ιδιότητα του «πυρηνικού κράτους» και να αναπτύξει τακτικά πυρηνικά όπλα. Το πρόγραμμα του κόμματος διακηρύσσει την έξοδο της Ουκρανίας από όλους τους «οργανισμούς» και «συμμαχίες» που έχει δημιουργήσει η Μόσχα, την ακύρωση της Συμφωνίας του Χάρκοφ, την επαναφορά της βίζας για τους ρώσους πολίτες και για την «εξόντωση των χρηματοδοτούμενων από τη Ρωσία υπονομευτικών οργανώσεων. Η Ρωσία είναι ο βασικός εχθρός του ουκρανικού έθνους, ο οποίος διαθέτει πράκτορες στη χώρα και θα πρέπει να εξαπολυθεί κυνήγι εναντίον τους. Στο σχέδιο Συντάγματος που υπάρχει στο πρόγραμμα του κόμματος δεν υπάρχει αναφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο υπάρχει αναφορά σε διαδικασίες «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με κέντρο την Ουκρανία». Βασικός στόχος της Ουκρανίας, κατά την «Ελευθερία» θα πρέπει να είναι η μετατροπή της σε «γεωπολιτικό κέντρο της Ευρώπης» και η δημιουργίας ενός κράτους, ικανού να υπερασπιστεί «το ζωτικό χώρο του ουκρανικού έθνους». Εκτός από αυτό, το κόμμα «Ελευθερία» υποστηρίζει τη διενέργεια πανουκρανικού δημοψηφίσματος ως προς την Κριμαία για τη μετατροπή της σε μια απλή διοικητική περιφέρεια, την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος για την πόλη της Σεβαστούπολης.
Δεξιός Τομέας
Η ακροδεξιά οργάνωση «Δεξιός Τομέας» (Правый сектор) βρήκε στο προσκήνιο με τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων στο Κίεβο, όπου οι ειδικές ένοπλες ομάδες του επιδόθηκαν σε οδομαχίες και αντάρτικο πόλεων μέσα στο κέντρο της πόλης, προκαλώντας θανάτους και τραυματισμούς τόσο αστυνομικών, όσο και πολιτών που απλά ήθελαν να διαμαρτυρηθούν κατά του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος της χώρας.
Παρά τη μακροχρόνια ύπαρξη του, ο Δεξιός Τομέας, έκανε την πρώτη δημόσια εμφάνιση με μεγάλη δημοσιότητα την 1η Δεκεμβριου 2013 όταν συγκρούστηκε με τις ειδικές δυνάμεις του Υπουργείου Εσωτερικών της Ουκρανία που φυλούσαν το κτήριο της ουκρανικής προεδρίας, καθώς επίσης και στις καταλήψεις των δημόσιων κτιρίων στο Κίεβο και στις πρωτεύουσες των διοικητικών περιφερειών της χώρας.
Ο Δεξιός Τομέας είναι ένας συνασπισμός, μια μετωπική οργάνωση διαφόρων ακροδεξιών, εθνικιστικών, νεοναζιστικών οργανώσεων. Ηγέτης του είναι ο Ντμίτρι Γιάρος, επικεφαλής της οργάνωσης «Τρίαινα».
Από τις πρώτες ημέρες των διαδηλώσεων που ξεκίνησαν στα τέλη Νοεμβρίου 2013 εξαιτίας της υπαναχώρησης του προέδρου Γιανουκόβιτς και της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Νικολάι Αζάροφ από τη συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έγινε ορατό το σχίσμα ανάμεσα στη βασική ομάδα των διαδηλωτών που διαμαρτύρονταν ειρηνικά και του «Δεξιού Τομέα» όπου συμμετείχαν ομάδες χούλιγκαν, το κόμμα «Ελευθερία», το κόμμα «Πατριοώτης της Ουκρανίας» και άλλες μικρότερες οργανώσεις, οι οποίες βρήκαν την ευκαιρία να ξεκινήσουν τη δική τους «εθνική επανάσταση». Οργανωμένοι σε εκατονταρχίες, εκπαιδευμένοι για χρόνια πολλά στα δάση της Δυτικής Ουκρανίας και των Καρπαθίων ορών, κατέλαβαν την πλατεία της Ανεξαρτησίας, βγαίνοντας για πρώτη φορά από το σκοτάδι που κρύβονταν εδώ και δύο και πλέον δεκαετίες.
Διαθέτοντας όπλα, επιμελητεία, μεταφορικά μέσα και άφθονη χρηματοδότηση (από ποιον άραγε;), τα μέλη των εκατονταρχιών του Δεξιού Τομέα εκτόπισαν σταδιακά τους υπόλοιπους διαδηλωτές, μεγάλο μέρος των οποίων εγκατέλειψε τις διαδηλώσεις και επέστρεψε σπίτια του. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι στην αποκορύφωση των διαδηλώσεων υπήρχαν δεκάδες αν όχι εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές στο κέντρο του Κιέβου και στη συνέχεια εξαφανίστηκαν και έμειναν μόνο οι ομάδες των ακροδεξιών.
Οι βασικοί στόχοι του «Δεξιού Τομέα» ήταν:
- Συνταγματική αναθεώρηση
- Παύση των δυναμικών ενεργειών εκ μέρους της εξουσίας
- Πλήρη αμνηστία και άμεση χωρίς εξαιρέσεις απελευθέρωση εκείνων που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις και παύση της ποινικής τους διώξης
- Ποινική δίωξη της κυβέρνησης του Νικολάι Αζάροφ
- Αναθεώρηση του τρόπου λειτουργίας της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής
- Κατάργηση των νόμων της 16/01/2014
- Μεταρρύθμιση του τρόπου λειτουργίας της ειδικής μονάδας «Μπερκούτ» και δημιουργία ποιοτικά νέου τύπου ειδικών μονάδων του Υπουργείου Εσωτερικών
- Τιμωρία των ενόχων για δολοφονίες, ταπεινώσεις και ξυλοδαρμούς των διαδηλωτών
- Αναζήτηση και εξεύρεση των αγνοούμενων διαδηλωτών από την πλατεία Μεϊντάν
- Νομιμοποίηση της λειτουργίας των αθλητικών – πατριωτικών οργανώσεων
- Αποκλεισμό των πολιτικών που έχουν εκτεθεί αρνητικά από κάθε δημόσιο αξίωμα.
Ο «Δεξιός Τομέας» είναι μια στρατιωτικά οργανωμένη δύναμη πλέον, η οποία μετά τις λεηλασίες των στρατιωτικών αποθηκών στις δυτικές, κυρίως, περιοχές της χώρας, διαθέτει μερικές χιλιάδες καλά εκπαιδευμένους και οργανωμένους άντρες που φέρουν ελαφρύ οπλισμό αλλά διαθέτουν αυτοσχέδιες μηχανοκίνητες μονάδες και ελαφρύ πυροβολικό. Συνεπώς, μόνο τυχαία δεν ήταν η ανακοίνωση του αρχηγού του Ντμίτρι Γιάρος την 3 Μαρτίου 2014 για την οργάνωση και στελέχωση στρατιωτικών επιτελείων σε όλες τις περιοχές της Ουκρανίας από κοινού με τις στρατιωτικές και αστυνομικές αρχές της χώρας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν μια πιθανή εισβολή των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων.
Οι αταμάνοι (στρατιωτικοί διοικητές των εκατονταρχιών του Δεξιού Μετώπου ή απλούστερα: οπλαρχηγοί), μετά το σχηματισμό της προσωρινής μεταβατικής κυβέρνησης από εκπροσώπους της αντιπολίτευσης, απαιτούν και επιβάλουν τη συζήτηση των νομοσχεδίων και των αποφάσεων των υπουργούν και άλλων κρατικών λειτουργών, στη «λαϊκή συνέλευση» της πλατείας της Ανεξαρτησίας του Κιέβου. Πρόκειται προφανώς για μια νέα αντίληψη του «ευρωπαϊκού κεκτημένου» και μια νέα ερμηνεία της «άμεσης δημοκρατίας». Παράλληλα, ένα κύμα τρομοκρατίας έχει εξαπολυθεί εναντίον όλων εκείνων που θεωρεί εχθρούς ο «Δεξιός Τομέας» και αυτοί δεν είναι άλλοι από τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ουκρανίας, οι Εβραίοι (ήδη πολλές συναγωγές δέχτηκαν επιθέσεις με μολότοφ), οι ορθόδοξοι ιερείς που ανήκουν στην Ουκρανική Εκκλησία της δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου της Μόσχας, Ρωσόφωνοι πολίτες ή πολίτες που διεκδικούν το δικαίωμα τους για μια διαφορετική εθνική αυτοσυνείδηση. Ο ίδιος ο Ντμίτρι Γιάρος κάλεσε τους οπλαρχηγούς του Βορείου Καυκάσου, ανθρώπους θεωρούμενους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ, τον ΟΗΕ και πλήθος άλλων κρατών και οργανισμών, ως τρομοκράτες, να βοηθήσουν την «ουκρανική εθνική επανάσταση» εμπράκτως.
Η «εισβολή» των ακροδεξιών της Ουκρανίας στην κεντρική πολιτική σκηνή μετά τα πρόσφατα γεγονότα δημιουργούν μια νέα κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή ανάμεσα στα Καρπάθια και τα Ουράλια όρη.
Οι εθνικιστικές, ακροδεξιές οργανώσεις με τα ξενοφοβικά τους συνθήματα, την αντι-ρωσική πολιτική και την αντιδυτική ρητορεία είναι ένας εξαιρετικός παράγοντας για τη δημιουργία αστάθειας στην Ευρασία.
Η Ρωσία, αφενός αποκτά σύνορα με χώρες, όπου η πολιτική αστάθεια θα ρέπει προς την ακροδεξιά και θα είναι υποχρεωμένη να δεσμεύει πόρους και δυνάμεις για την διασφάλιση της κυριαρχίας και της ασφάλειας της.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αποδυναμωμένη λόγω της οικονομικής κρίσης, βρίσκεται σε δύσκολη θέση και επιπλέον, θα πρέπει να αντιμετωπίζει περιπτώσεις όπου ακροδεξιές νεοναζιστικές οργανώσεις θα ελέγχουν ολόκληρες περιοχές (και γιατί όχι;) και ολόκληρα κράτη στα ανατολικά της σύνορα, πράγμα που θα απαιτεί τεράστιες προσπάθειες και πόρους για τη μεταστροφή των διαθέσεων των ντόπιων πληθυσμών.
Μόνος κερδισμένος από τη νέα αυτή κατάσταση είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες και προκάλεσαν ουσιαστικά το πρόβλημα, χρησιμοποιώντας την Πολωνία, γνωστό μέλος της «Συμμαχίας των προθύμων» ως μοχλό και Δούρειο Ίππο. Με το ουκρανικό blitzgrieg οι ΗΠΑ κατάφεραν να χτυπήσουν με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια και να δημιουργήσουν μακροχρόνια προβλήματα στους δύο μεγάλους ανταγωνιστές τους πάνω στον άξονα της Ευρασίας, την Ε.Ε. και τη Ρωσία.
Για άλλη μια φορά, η ακροδεξιά αποδεικνύεται πολύτιμο πιόνι στις μεγάλες γεωπολιτικές παρτίδες της σύγχρονης εποχής.
Ο Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης είναι δημοσιογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου