Οι 100 ημέρες του Σισύφου

Του Γιάννη Βούλγαρη, ΝΕΑ

Εντυπωσιακός πράγματι ο συμβολισμός! Η κυβέρνηση επιχειρεί την πολιτική στροφή στον ρεαλισμό ανήμερα σχεδόν της πέμπτης «επετείου» του πρώτου Μνημονίου. Μάιος 2010. Δεν χρειάζεται κανένα non paper για να πιάσουμε το υπονοούμενο. Το θυμόμαστε! Είμαστε η μόνη πια χώρα που όχι μόνο δεν κατάφερε να βγει από το Μνημόνιο, αλλά ετοιμάζεται να υπογράψει καινούργιο. Ιρλανδία, Πορτογαλία έχουν βγει από καιρό και η Κύπρος πάει προς την έξοδο. Πού βρίσκεται ο συμβολισμός; Στο ότι οι 100 πρώτες μέρες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ συμπυκνώνουν το γιατί παραμένουμε εγκλωβισμένοι στη χρεοκοπία και στα Μνημόνια. Μέσα σε τρεις μόλις μήνες ο ΣΥΡΙΖΑ έριξε τη χώρα ξανά στην ύφεση και στα πρωτογενή ελλείμματα. Σαν τον Σίσυφο, γυρίσαμε στο 2012 για να προσπαθήσουμε πάλι να ανεβάσουμε τον βράχο. Ηρκεσαν 100 μέρες για να γίνει σαφές ότι αυτό το μείγμα διαμαρτυρίας, οργής, δημαγωγίας, ψεύδους, παρωχημένων αντιλήψεων, λαθεμένων εκτιμήσεων για τους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς, που πακεταρίστηκε σαν «αντιμνημονιακός λόγος» και καλλιεργήθηκε από το εθνολαϊκιστικό σύμπλεγμα ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ (ας παραβλέψουμε τη Χρυσή Αυγή παρότι μεριμνά για αυτήν η Κωνσταντοπούλου), ήταν πολιτικά και προγραμματικά στείρο. Ούτε σχέδιο ανασυγκρότησης μπορούσε να παραγάγει ούτε να υποδείξει έναν «εναλλακτικό δρόμο» στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Κατάφερε όμως κάτι χειρότερο. Εξανέμισε τα βήματα προόδου που είχαμε κάνει με κόπους και θυσίες. Η κοινωνία και οι πολίτες πληρώνουν και θα πληρώσουν το τίμημα της οπισθοδρόμησης. Προς το παρόν, κάνουν τον σταυρό τους να αποφύγουμε τα χειρότερα, γιατί από την πρόθεση μέχρι την επίτευξη μιας συμφωνίας ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς.

Τρεις μήνες που συμβολίζουν πέντε χρόνια. Μια χώρα που δεν κατάλαβε ότι χρεοκόπησε και γι’ αυτό ήρθε το Μνημόνιο, αλλά πιστεύει ακόμα ότι επειδή ήρθε το Μνημόνιο χρεοκόπησε. Μια χώρα που δεν κατόρθωσε να συμφωνήσει ούτε στα ελάχιστα μιας εθνικής στρατηγικής εξόδου από την κρίση. Ενα κομματικό – μιντιακό σύστημα που έπαιξε όλο και πιο απροκάλυπτα το χαρτί της δημαγωγίας, της πόλωσης και της καταστροφής του αντιπάλου, αδιαφορώντας κυνικότατα για το εθνικό συμφέρον. Κρατικές και οικονομικές ελίτ που δεν μπόρεσαν να αρθούν πάνω από τον ορίζοντα της τσέπης τους. Και η κοινωνία; Μετέωρη. Από τη μια αφηνόταν με ευκολία να παρασυρθεί από τη δημαγωγία και τον ανορθολογισμό. Από την άλλη, διατήρησε κάτι σαν ιστορικό ένστικτο που αποτρέπει τους τυχοδιωκτισμούς του εθνολαϊκιστικού μπλοκ. Ακόμα και σήμερα, από τη μια συνεχίζει να υποστηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ και από την άλλη απορρίπτει όλες τις επιλογές της κυβέρνησης στη δημόσια τάξη, στην εκπαίδευση, στο Μεταναστευτικό.

Ολα αυτά ανακινούν κακές ιστορικές στιγμές του εθνικού μας παρελθόντος. Στιγμές εθνικής παρακμής, αν όχι καταστροφής. Αλλά στο παρελθόν έχει υπάρξει και μια άλλη Ελλάδα που σε ανάλογες κρίσιμες φάσεις μπόρεσε να βρει τον δρόμο της ανασύνταξης. Στις σημερινές συνθήκες, αφετηρία της ανασύνταξης είναι η πραγματοποίηση της συμφωνίας με τους δανειστές. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να έχει κάνει την επιλογή της. Αν ναι, είναι καλοδεχούμενη και εφόσον αποδειχτεί επισφαλής θα πρέπει να στηριχτεί. Αν όμως κάνει πίσω γιατί δεν θα μπορεί να την περάσει στο κόμμα, τότε η χώρα θα καταλήξει νομοτελειακά σε μια εμφυλιοπολεμική αναμέτρηση «ευρώ ή δραχμή». Σε αυτή την περίπτωση, που σήμερα φαντάζει απομακρυσμένη, οι δυνάμεις της φιλοευρωπαϊκής Ελλάδας εκ των πραγμάτων θα δώσουν από κοινού τη μάχη.

Το πιθανότερο όμως σενάριο είναι η σύναψη ενός νέου Μνημονίου από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ενόψει αυτής της εξέλιξης, ο δημοσιογραφικός λόγος κατακλύζεται από ερωτήματα. Θα μπορέσει η ηγεσία Τσίπρα να το επιβάλει στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία; Θα πάει σε νέες εκλογές τον Ιούνιο για να απαλλαγεί από τους εσωκομματικούς αντιπάλους; Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να μείνει ενιαίος ή θα κομματιαστεί; Ολοι καταλαβαίνουμε πόσο κρίσιμες είναι οι επόμενες εβδομάδες. Αλλο τόσο όμως κρίσιμο είναι το ερώτημα αν αυτός ο ΣΥΡΙΖΑ, με εκλογές ή χωρίς εκλογές, είναι σε θέση να διαχειριστεί όχι μόνο την άμεση στροφή, αλλά και τις μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις της. Η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα στην τροχιά της χρεοκοπίας. Η νέα συμφωνία γρήγορα θα προκαλέσει κοινωνικές αντιδράσεις, πόσω μάλλον που ο αντιμνημονιακός λόγος του ΣΥΡΙΖΑ τις νομιμοποιεί. Αν η κυβέρνηση ήταν σε θέση να αναπληρώσει τη φθορά των περιοριστικών μέτρων με την επιτάχυνση της ανάπτυξης, θα κέρδιζε κατά κράτος. Ομως η πολιτική κουλτούρα του ΣΥΡΙΖΑ δεν επιτρέπει να δημιουργηθεί κλίμα κινητοποίησης των παραγωγικών δυνάμεων, θεσμικού εκσυγχρονισμού και προσέλκυσης ξένων επενδύσεων.
Αντιθέτως, οι πρακτικές της κομματικοποίησης του κράτους, του νεποτισμού, της περιφρόνησης νέων θεσμών διαφάνειας (Διαύγεια), της άρνησης του κοινωνικού διαλόγου για κρίσιμα νομοθετήματα, της γελοιοποίησης της Βουλής, της προσπάθειας άλωσης της Δικαιοσύνης, πηγάζουν από το βάρος που έχει στο συριζαίικο DNA ένα αμάλγαμα παλαιοπασοκισμού και μετακομμουνιστικού αυταρχικού κρατισμού. Αυτά θα αποδειχτούν δομικά στοιχεία που θα αναπαράγουν συνεχώς τις αιτίες της χρεοκοπίας και θα μπλοκάρουν τις μεταρρυθμίσεις που είναι αναγκαίες. Οποιος προβλέπει με ελπίδα ή φόβο μια σταθερή ηγεμονία του ΣΥΡΙΖΑ μετά την επιχειρούμενη στροφή στον ρεαλισμό, ας κρατήσει μικρότερο καλάθι. Η επίτευξη συμφωνίας θα συμβάλει ασφαλώς στην απομυθοποίηση του αντιμνημονιακού λόγου, γεγονός θετικό γιατί η κοινωνία θα αναστοχαστεί πιο ώριμα τη δραματική περίοδο που πέρασε. Η προσαρμογή του ΣΥΡΙΖΑ στα ευρωπαϊκά δεδομένα θα επεκτείνει σημαντικά το φιλοευρωπαϊκό κομματικό τόξο της Ελλάδας. Λόγω όμως της αφετηριακής πολιτικής κουλτούρας που τον διαπνέει, δεν θα μπορέσει να βρει στο εσωτερικό του επαρκείς ανανεωτικές δυνάμεις που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες ανασυγκρότησης της χώρας. Στο νέο ασταθές κομματικό σύστημα του πολωμένου πολυκομματισμού και της συνεχιζόμενης κοινωνικής κρίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ, ενωμένος ή διασπασμένος, δεν μπορεί να γίνει το κόμμα – παράταξη που θα ενσωμάτωνε τη διαλεκτική εκσυγχρονισμού – λαϊκότητας, όπως συνέβη με τη ΝΔ του Κωνσταντίνου Καραμανλή ή το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου.

Ετσι, η νέα φάση της ανασυγκρότησης απαιτεί την παρουσία ενός πόλου με άλλη αφετηριακή πολιτική κουλτούρα. Προοδευτικού ευρωπαϊσμού. Θετική στάση απέναντι στην επιχειρηματικότητα και τις ξένες επενδύσεις. Κράτος δικαίου με αυτονομία απέναντι στα οργανωμένα συμφέροντα και τις συντεχνίες, ικανό να διαχειρίζεται με επιτελική ευελιξία μεγάλες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Κοινωνική συμφωνία παραγωγικότητας με βάση τον ιδιωτικό τομέα. Επιχειρησιακή διαχείριση της δημόσιας περιουσίας. Ανακατανομή και ανασχεδιασμό του κράτους πρόνοιας.

Αυτή όμως είναι ατζέντα της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς και του δημοκρατικού Κέντρου. Μετά τις αυταπάτες των «μαγικών λύσεων», αυτές οι ιδέες και αυτή η πολιτική κουλτούρα ξανακαλείται στο προσκήνιο. Με όρους αυτονομίας. Και όχι σαν ένα εξωτερικό φιλοευρωπαϊκό συμπλήρωμα του ΣΥΡΙΖΑ. Η στροφή του ΣΥΡΙΖΑ είναι ευπρόσδεκτη γιατί γλιτώνουμε τον γκρεμό, αλλά οι 100 πρώτες μέρες του μόνο ανησυχία προκαλούν.