«Νέα Ομιλία» και παλιά σπεκουλάτσια

Tου Κίμωνα Χατζημπίρου, http://mhmadas.blogspot.gr

• Η Τρόϊκα αποκαλείται πλέον «θεσμοί»   
•  Το νέο μνημόνιο θα λέγεται «πρόγραμμα»  
• Ο ακροδεξιός κυβερνητικός συνεταίρος ονομάζεται «Λαϊκή Δεξιά» 
•  Οι κυβερνήσεις που ζημιώνονται δανείζοντας τη χώρα αποκαλούνται «ξένοι τοκογλύφοι» 
•  Οι κρατικοποιήσεις, οι αναστολές ιδιωτικών επενδύσεων, η επιστροφή αναχρονιστικών κανόνων σε διοίκηση, υγεία και παιδεία ονομάζονται «στροφή στην ανάπτυξη» 
•  Ανέξοδα ευχολόγια όπως εξοβελισμός της ανθρωπιστικής κρίσης, πάταξη της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς μεταστοιχειώνονται από στόχοι σε εργαλεία και αποκαλούνται «μεταρρυθμίσεις».

Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται καινοφανή, δεν είναι όμως πρωτοφανή.

Ο εφιάλτης του «1984» είχε τοποθετηθεί από τον Τζώρτζ Όργουελ στο τέλος του 20^ου αιώνα. Άραγε, αναβιώνει ως φάρσα τον 21^ο; Ο μεγάλος Άγγλος συγγραφέας, από τους ελάχιστους στοχαστές που το όνομά τους έγινε επιστημονικός όρος, επισήμαινε το 1946 την ολοκληρωτική συνθηκολόγηση της αριστερής διανόησης, γράφοντας στο δοκίμιο «Ο εμποδισμός της λογοτεχνίας από το κράτος και την κοινωνία» (Τέσσερα Δοκίμια, ελληνική μετάφραση, εκδόσεις Ύψιλον): «Έχω μπροστά μου ένα φυλλάδιο, που θα πρέπει να είναι πολύ σπάνιο, που γράφτηκε από το Μαξίμ Λιτβίνοβ το 1918 και σκιαγραφεί τα πρόσφατα τότε γεγονότα της ρωσικής επανάστασης. Δεν αναφέρει διόλου το Στάλιν, αλλά δείχνει μεγάλη εκτίμηση στον Τρότσκυ και ακόμη στο Ζηνόβιεβ, τον Καμένεβ και άλλους. Ποια θα ήταν η στάση και του πιο ευσυνείδητου πνευματικά κομμουνιστή μπροστά σε ένα τέτοιο φυλλάδιο; Στην καλύτερη περίπτωση, θα ήταν η η σκοταδιστική στάση κάποιου που θα υποστήριζε ότι το φυλλάδιο αυτό είναι ένα ανεπιθύμητο ντοκουμέντο και καλύτερα να θαφτεί. Και αν για κάποιο λόγο αποφασιζόταν να εκδοθεί μια ακρωτηριασμένη παραλλαγή του αμαυρώνοντας τον Τρότσκυ και εισάγοντας αναφορές στο Στάλιν, κανένας κομμουνιστής που θα έμενε πιστός στο κόμμα του δε θα μπορούσε να διαμαρτυρηθεί. Κατά τα τελευταία χρόνια γίνονται σχεδόν εξίσου τερατώδεις πλαστογραφήσεις. Το σημαντικό όμως δεν είναι ότι γίνονται αλλά ότι ακόμη κι όταν μαθεύονται δεν προκαλούν καμιά αντίδραση εκ μέρους της αριστερής διανόησης στο σύνολό της. Το επιχείρημα πως το να πεις την αλήθεια μπορεί να είναι “άκαιρο” ή πως “θα κουβαλούσε νερό στο μύλο της αντίδρασης” αντηχεί σαν ακαταμάχητο κι ελάχιστοι άνθρωποι ενοχλούνται από τη θέα των ψευδών που ανέχονται να βλέπουν στις εφημερίδες και στα βιβλία ιστορίας. Το οργανωμένο ψέμα που χρησιμοποιούν τα ολοκληρωτικά κράτη δεν είναι, όπως υποστηρίζεται μερικές φορές, ένα προσωρινό τέχνασμα της ίδιας φύσεως με τα στρατηγικά τεχνάσματα. Είναι κατιτί που θα συνέχιζε να υπάρχει ακόμη κι αν τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως και οι δυνάμεις της μυστικής αστυνομίας έπαυαν να είναι αναγκαίες».

Μετά τρία χρόνια, ο Όργουελ ολοκληρώνει την τρομακτική του σκέψη στο «1984» (ελληνική μετάφραση, εκδόσεις Κάκτος):

«Το Κόμμα είπε ότι η Ωκεανία δεν ήταν ποτέ σύμμαχη με την Ευρασία. Αυτός, ο Ουίνστον Σμιθ, ήξερε ότι η Ωκεανία ήταν σύμμαχη με την Ευρασία μόλις τέσσερα χρόνια πριν. Αλλά πού υπήρχε αυτή η γνώση; Μόνο στη συνείδησή του, που οπωσδήποτε σύντομα θα εκμηδενιζόταν. Και αν όλοι οι άλλοι παραδέχονταν το ψέμα που επέβαλε το Κόμμα (αν όλα τα αρχεία έλεγαν το ίδιο παραμύθι) τότε το ψέμα θα περνούσε στην ιστορία και θα γινόταν αλήθεια. “Αυτός που ελέγχει το παρελθόν”, έλεγε ένα σύνθημα του Κόμματος, “ελέγχει το μέλλον. Αυτός που ελέγχει το παρόν, ελέγχει το παρελθόν”....“Έλεγχος της Πραγματικότητας”, στη Νέα Ομιλία: “Διπλή Σκέψη”....Να ξέρεις και να μην ξέρεις, να έχεις συνείδηση όλης της αλήθειας ενώ παράλληλα να λες έντεχνα κατασκευασμένα ψέματα. Να έχεις ταυτόχρονα δύο γνώμες, που η μια αναιρούσε την άλλη, πιστεύοντας και στις δύο. Να χρησιμοποιείς τη λογική ενάντια στη λογική, να αρνείσαι την ηθική ενώ την αξιώνεις, να πιστεύεις ότι η δημοκρατία είναι αδύνατη και ταυτόχρονα ότι το Κόμμα είναι ο φύλακας της δημοκρατίας, να ξεχνάς ό,τι είναι αναγκαίο να ξεχαστεί και να το ξαναφέρνεις στη μνήμη σου τη στιγμή που χρειάζεται και, αμέσως μετά, να το ξεχνάς και πάλι.....Είναι απλώς θέμα αυτοκυριαρχίας, ελέγχου της πραγματικότητας. Στο τέλος όμως δε θα χρειάζονται ούτε αυτά. Η Επανάσταση θα ολοκληρωθεί όταν η γλώσσα θα έχει τελειοποιηθεί. Η Νέα Ομιλία είναι ΑΓΓΣΟΣ (Αγγλικός Σοσιαλισμός) και ΑΓΓΣΟΣ είναι η Νέα Ομιλία».   

Ελπίζω ότι κάθε ομοιότητα μεταξύ των παραπάνω και ορισμένων πρόσφατων καταστάσεων είναι τελείως τυχαία, οποιαδήποτε δε σύγκριση είναι άκρως υπερβολική.

ΥΓ. Το κείμενο βασίστηκε στο περιεχόμενο παρέμβασης που είχε αρχικά σχεδιασθεί για τη Συνδιάσκεψη του Ποταμιού (8/3/2015).