Σκουριές

Του Ευγένιου Αρανίτση, Ελευθεροτυπία, 23.2.13

Yπήρχαν εξαρχής δύο λύσεις.Η πρώτη απαιτούσε απ' τον ελληνικό λαό να αρθεί προ των ευθυνών του μία κι έξω, να αποστρατεύσει τα στελέχη του παλαιού πολιτικού προσωπικού συνολικά, μηδενός εξαιρουμένου, και να επωμιστεί όχι απλώς μια ριζική συνταγματική μεταρρύθμιση αλλά και την ανάλογη αναθεώρηση των κανόνων του παιγνιδιού, σε βάρος των φορολογικών και πελατειακών στρεβλώσεων που είχαν αναπτυχθεί απ' τον κρατικοδίαιτο καπιταλισμό. Ούτε «μαζί τα φάγαμε» ούτε «εγώ δεν ήξερα τίποτα»· επανεκκίνηση απ' το μηδέν. Η δεύτερη λύση, αυτή που υιοθετήθηκε, δεν ήταν τόσο επική ασφαλώς και προέβλεπε μια βήμα προς βήμα ελεγχόμενη οικοδόμηση ενός βιώσιμου κράτους με αναπαλαιωμένα υλικά, λίγο από δω, λίγο από κει, βλέποντας και κάνοντας. Είναι αλήθεια ότι η πρώτη λύση φάνταζε υπερβολικά επικίνδυνη· ένα στραβοπάτημα και θα βρισκόμασταν στην άβυσσο. Εντούτοις, και η δεύτερη λύση έπρεπε τώρα να εφαρμοστεί σε πείσμα ενός αδιεξόδου που έμοιαζε αξεπέραστο, αυτό του φαύλου κύκλου που χαρακτηρίζει τη σχέση καχυποψίας μεταξύ λαού και θεσμών:

φέρ' ειπείν οι θεσμοί της πολιτείας καλούνταν να επιβάλλουν το κύρος τους σ' έναν ταλαιπωρημένο πληθυσμό, απ' τη συγκατάθεση του οποίου θα εξαρτιόταν ακριβώς το κύρος, τη στιγμή που αυτός το αμφισβητούσε εμφαντικά. Πάρτε το παράδειγμα του εμφυλίου που ξέσπασε στη Χαλκιδική με επίκεντρο την επένδυση στις Σκουριές: το πρόβλημα της έλλειψης εμπιστοσύνης του κόσμου προς την εταιρεία θα 'πρεπε όντως να επιλυθεί απ' τους θεσμούς, δηλαδή απ' την Πολιτεία και τη Δικαιοσύνη, τη στιγμή που τόσο η Πολιτεία όσο και η Δικαιοσύνη υπέφεραν οι ίδιες απ' την έλλειψη της εμπιστοσύνης του κόσμου.

Το συναντάμε διαρκώς μπροστά μας καθημερινά: το Κράτος πρέπει να αποδείξει ότι λειτουργεί έντιμα και υπέρ του γενικού συμφέροντος προκειμένου να συλλέξει τους φόρους, δεν μπορεί όμως να το αποδείξει αν δεν έχει ήδη συλλέξει τους φόρους ώστε να πείσει ότι τους διαχειρίζεται με εντιμότητα. Ή: οι πολιτικοί σπεύδουν να διαβεβαιώσουν για την ειλικρινή τους μετάνοια, όμως καμία μετάνοια δεν γίνεται δεκτή από κάποιους που θεωρούνται ήδη ανειλικρινείς και διεφθαρμένοι.

Η ίδια η διαφθορά, στην πολιτική σκηνή, πρέπει τώρα να αντιμετωπιστεί από κείνους που ανέβηκαν στη σκηνή χάρη στη διαφθορά. Η περίπτωση θυμίζει τη δήλωση του Μπομπ Χόουπ, σύμφωνα με την οποία «Η τράπεζα είναι ένα μέρος όπου θα σου δανείσουν λεφτά αν κατορθώσεις να αποδείξεις ότι δεν τα χρειάζεσαι». Οσο διστάζουμε να σπάσουμε το φαύλο κύκλο, οι λεγόμενες διαρθρωτικές αλλαγές θα παραμένουν στο επίπεδο του ευχολόγιου, εφόσον για να τις επιβάλεις πρέπει να υπάρχει ΗΔΗ κάποιου είδους διοικητική διάρθρωση. Αρα;