Για μια ρηξικέλευθη μετριοπάθεια

Της Αγγέλας Καστρινάκη, ΒΗΜΑ, 20.10.13

Πώς μπορεί να προκύψει όραμα από τη μετριοπάθεια; Πώς μπορεί η φωνή της λογικής να αναποδογυρίσει τον κόσμο που ξέρουμε; Η έμπνευση προκύπτει συνήθως από τον αέρα της ανατροπής. Μπορούμε άραγε να προκαλέσουμε μια επανάσταση της χαμηλής φωνής; Μπορούμε να υψώσουμε τη χαμηλή φωνή και να την κάνουμε κίνημα; Οταν, μικρή, συμμετείχα στον «Ρήγα Φεραίο», τη Νεολαία του ΚΚΕ εσωτερικού (μετεξέλιξη του οποίου είναι η σημερινή ΔΗΜΑΡ), είχα λάβει ένα πρώτης τάξεως μάθημα. 1978, κυβέρνηση της Δεξιάς, νόμος-πλαίσιο για το Πανεπιστήμιο. Με είχε ρωτήσει λοιπόν ο καθοδηγητής του μαθητικού: Ποια η γνώμη σου για τον νέο νόμο; Είχα απαντήσει με σκεπτικισμό «δεν ξέρω». Κι ο καθοδηγητής μού είχε πει το αλησμόνητο «Μπράβο!». Η επιβράβευση ήρθε γιατί δεν είπα αυτομάτως «ο νόμος αυτός είναι απαράδεκτος», αφού είναι της Δεξιάς. Λίγο αργότερα ανέβηκε το ΠαΣοΚ στην εξουσία και έφερε άλλον νόμο για το Πανεπιστήμιο, εξαιρετικά προοδευτικό: κατάργηση της έδρας, δημοκρατικές διαδικασίες και φοιτητική συμμετοχή - η τελευταία, στο 40%. Χαιρετίσαμε βέβαια, ως πολιτική νεολαία, τον νόμο. Υψηλά στελέχη του «Ρήγα» ωστόσο άκουσα τότε να λένε: Η συμμετοχή αυτή είναι υπερβολική. Μερικά χρόνια αργότερα αποδείχτηκε πόσο προβληματική ήταν όντως μια συμμετοχή που άφηνε τα ΑΕΙ έρμαια στη βούληση των παρατάξεων.

Μια κουλτούρα συζήτησης, ακόμα και με τον πολιτικό αντίπαλο, μια κουλτούρα συνεννόησης, μια πολιτική που δεν υπολόγιζε καθόλου (ή σχεδόν καθόλου) το πολιτικό κόστος: το κόμμα αυτό πάντα πάτωνε στις εκλογές.

Η Ελλάδα έφτασε στο χείλος του γκρεμού. Η ίδια η κατάσταση εξανάγκασε τους τάχα αδιάλλακτους να συνδιαλαγούν. Η ανάγκη νίκησε τη δημαγωγία του παραδοσιακού δικομματισμού. Βήμα; Τεράστιο βήμα! Και μόνο γι' αυτό άξιζε να μείνει η ΔΗΜΑΡ στην κυβέρνηση.

Μπορούμε λοιπόν αυτό που κάναμε εξ ανάγκης να το μετατρέψουμε σε δική μας βούληση; Αυτό είναι το εγχείρημα της Κεντροαριστεράς. Να παραμερίσει τη συνθηματολογία, τη λογική του μικρομάγαζου, τη λογική της αντιπαράθεσης, και να βρει τη συνισταμένη της δημοκρατικής συναίνεσης.

Το «κέντρο» είναι μια έννοια που έχει εξαφανιστεί από καιρό από τους τίτλους των κομμάτων. Μυρίζει μούχλα και συγκατάβαση. Κουστούμι του παλιού καιρού, αξιοπρεπείς άχρωμους κυρίους. Κι όμως το κέντρο οφείλει να υπάρχει και να αποκτήσει ξανά χρώμα και υπόσταση και κύρος. Το κύρος της λογικής και της ευαισθησίας.

Λογική: παραδοχή της αλήθειας ότι η Ελλάδα πτώχευσε. Αναγκαιότητα των συμβιβασμών: δεν μπορούμε πια να κατέχουμε όσα άλλοτε. Ειλικρίνεια: μπορούμε να κάνουμε και με λιγότερα. Πόλεμος στις θεωρίες της συνωμοσίας, που το ανθρώπινο μυαλό, φοβερά επιρρεπές, παράγει ασταμάτητα, βλέποντας προθέσεις εκεί που υπάρχουν απλώς καταστάσεις. «Θέλουν να διαλύσουν το Δημόσιο Πανεπιστήμιο» κτλ. κτλ. Η λογική λέει ότι το Δημόσιο Πανεπιστήμιο, όπως το ξέραμε, με την ενίοτε σπάταλη διαχείριση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού, δεν μπορεί να σταθεί την εποχή της ανέχειας. Χρειάζεται μια στρατηγική αναδίπλωσης, για να περισώσουμε το μέγιστο δυνατό. Η επιμονή στη διατήρηση του όλου είναι ρομαντική και κάπως παιδιάστικη (αγαπώ πολύ τους ρομαντικούς φίλους μου του ΣΥΡΙΖΑ, όταν μου επιτρέπουν να τους αγαπώ). Είναι δυστυχώς και επικίνδυνη, γιατί μην προετοιμάζοντας την αναδίπλωση, οδηγεί σε μεγαλύτερες απώλειες.

Ευαισθησία: με τα μάτια στραμμένα στους αδύναμους, σε όλους τους αδύναμους και όχι μονάχα στους προνομιούχους αδύναμους. Με τις επεξεργασίες ενός φορέα που κουβαλά την ιστορία και την παράδοση της Αριστεράς. Κι ας μην ξεχνάμε πως η ευαισθησία χωρίς τη λογική, ο συναισθηματισμός, μπορεί να οδηγήσει σε οδυνηρά αποτελέσματα.

Για πρώτη φορά ίσως έχει κανείς την αίσθηση ότι οι Ελληνες κάνουμε την αυτοκριτική μας. Το αφουγκράζεται κανείς στο λεωφορείο, στις δημόσιες υπηρεσίες, στις παρέες. Μπορούν άραγε να μαζευτούν χιλιάδες υπογραφές (kentro.aristera.gr) που να δηλώνουν τη ρήξη με το παρελθόν του παλαιοκομματισμού, του ραχατιού, του βολέματος; Υπογραφές που θα αντιπροσωπεύουν ανθρώπους με μάτια στραμμένα προς τα εμπρός και όχι προς τον χαμένο παράδεισο (που έγινε παράδεισος μονάχα επειδή χάθηκε);

Το ότι η επίσημη ΔΗΜΑΡ δήλωσε ότι δεν συμμετέχει μου είναι αληθινά αδιανόητο.

Η Αγγέλα Καστρινάκη είναι πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.