Ξένοι

Του Ηλία Κανέλλη, ΝΕΑ, 11.10.13

Το τρομερό δυστύχημα της Λαμπεντούζα, με τους περισσότερους από 270 νεκρούς μετανάστες, παρότι προβλήθηκε με δραματικότητα από τα ΜΜΕ και παρότι τροφοδότησε μερικούς πολιτικούς δεκάρικους, στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα μιντιακό γεγονός. Κι οι Ευρωπαίοι ιδίως έχουν μάθει πια να καταναλώνουν τις εικόνες με ελεγχόμενη ένταση, αποστασιοποιημένοι - χωρίς το μπρεχτικό περιεχόμενο της αποστασιοποίησης. Η ουσία, πάντως, είναι ότι οι άνθρωποι στη Δύση, τα τελευταία χρόνια, γίνονται όλο και πιο ανήσυχοι. Οι αλλαγές στον κόσμο μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά το επίπεδο ζωής τους - την καταναλωτική επιφάνειά τους, τις καλές σπουδές των παιδιών, τη δυνατότητά τους να ταξιδεύουν, τη σχέση τους με την πρόνοια και την περίθαλψη, την ασφάλεια... Η ύφεση τροφοδοτεί με περισσότερη εσωστρέφεια τις κοινωνίες μας - και το μήνυμα της εσωστρέφειας το λαμβάνει πρωτίστως η πολιτική. Εστω κι αν είναι κυνικό, μάλιστα, ακόμα κι εκείνοι που εκπροσωπούν τις προοδευτικές πολιτικές δεν θα τολμήσουν να πάνε κόντρα στον συλλογικό φόβο. Η αλήθεια είναι ότι το μεταναστευτικό είναι συνθετότερο πρόβλημα από τη διάσταση που του δίνουν τα ανθρωπιστικά δράματα. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν πάψει να μπορούν να ενσωματώσουν στον κορμό τους τούς ξένους που έρχονται όλο και περισσότεροι. Η έμφαση σε έθιμα που αμφισβητούν τους κανόνες του κοσμικού κράτους (το ζήτημα της μπούρκας, π.χ., στη δημόσια ζωή ή της μαντίλας στα σχολεία), η συσχέτιση της μετανάστευσης με την εγκληματικότητα, τα γκέτο, ακόμα και ο φόβος της οργανωμένης ριζοσπαστικοποίησης κοινωνικά αποκλεισμένων ξένων (που επισείουν διανοητές όπως ο Αντρέ Ταγκιέφ), όλα αυτά δείχνουν ότι η μετανάστευση δεν είναι μόνο λόγια, ευχές και συγκίνηση, απαιτεί και πολιτικές. Που δεν τις βρίσκουμε.

Εχουν δίκιο, π.χ., οι χώρες του Νότου που διεκδικούν αλλαγή της συνολικής μεταναστευτικής πολιτικής της Ευρώπης. Προφανώς δεν είναι λύση οι περιπολίες της Frontex, προφανώς χρειάζεται περισσότερη αλληλεγγύη των ευρωπαϊκών λαών. Οσους δεν τους αγγίζει το πρόβλημα δεν είναι διατεθειμένοι να τη δώσουν. Και θα συνεχίσουν να εξουσιοδοτούν τους πολιτικούς τους να το κρατήσουν μακριά από τις τακτοποιημένες ζωές τους. Εξωραΐζοντας τις τύψεις τους - όπως τις προάλλες ο Μάρτιν Σουλτς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αν δεν το κάνουν, οι κοινωνίες δεν το έχουν σε τίποτα να ζητήσουν εκπροσώπηση σε πιο δεξιές, πιο ξενοφοβικές πολιτικές εκφράσεις. Στην Ελλάδα, ήδη ζούμε τον εφιάλτη.

Μπορούν οι πολίτες να αλλάξουν αυτά τα δεδομένα; Ενα πράγμα μόνο μπορούν οι κοινωνίες των πολιτών: να μην κρύβουν τη συνθετότητα των πραγμάτων και να προσπαθούν, με πιέσεις και με δραστηριότητες, να ενσωματώσουν στις κοινωνίες όσο το δυνατόν περισσότερους μετανάστες. Δυστυχώς, δεν υπάρχει πολυπολιτισμικός παράδεισος.

O Ηλίας Κανέλλης είναι δημοσιογράφος