Η αγορά χρειάζεται ρευστότητα

Της Ελίζας Παπαδάκη, ΝΕΑ, 6.3.13

Πιο δύσκολη διαγράφεται η πορεία της οικονομίας παρ' όσο ελπιζόταν μετά τις ευρωπαϊκές αποφάσεις του Δεκεμβρίου, όταν τερματίστηκε η πολύμηνη παραλυτική αβεβαιότητα για την προοπτική της χώρας. Θετικές εξελίξεις αναμφίβολα σημειώνονται: σημαντικές επενδυτικές πρωτοβουλίες, με κορυφαία εκείνην της Cosco-HP-ΤΡΑΙΝΟΣΕ, μια επιστροφή καταθέσεων στις τράπεζες, πρωτογενές πλεόνασμα στον κρατικό προϋπολογισμό τον Ιανουάριο παρά την υστέρηση των εσόδων, δυνατότητες άντλησης ξένων κεφαλαίων από ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις, ανοδικές τάσεις στο Χρηματιστήριο και στην αγορά ομολόγων. Φαίνεται να απηχούνται στη μικρή βελτίωση των προσδοκιών που κατέγραψε τον Φεβρουάριο το ΙΟΒΕ σε όλους τους επιχειρηματικούς κλάδους εκτός από το λιανικό εμπόριο, ακόμα και στα νοικοκυριά, από πολύ αρνητικά πάντως επίπεδα.

Κεντρικό ανασχετικό παράγοντα για μιαν ανάκαμψη της παραγωγικής δραστηριότητας συνιστά ωστόσο η πολύ χαμηλή συνολική ρευστότητα.

Συνδέεται αφενός με την παρατεινόμενη έναν χρόνο τώρα εκκρεμότητα της αναγκαίας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, με αποτέλεσμα τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να εξακολουθούν να μειώνονται. Και αφετέρου με το Δημόσιο, το οποίο καθυστερεί να εξοφλεί τις οφειλές του, όσο αδυνατεί να συγκεντρώσει περισσότερα έσοδα. Ετσι καθυστερεί η αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων που είναι από καιρό διαθέσιμοι για τη χώρα μας, από τα διαρθρωτικά Ταμεία και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Αν έσπαζε το πλέγμα που καθηλώνει τη ρευστότητα, θα μπορούσε να διαψευσθεί η παράταση της βαθιάς ύφεσης και φέτος, με νέα μείωση του ΑΕΠ της τάξης του 4,5% και περαιτέρω άνοδο της ήδη τεράστιας ανεργίας, όπως την προβλέπουν τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και η Τράπεζα της Ελλάδος στις πρόσφατες εκθέσεις τους. Πρόκειται ίσως για τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Ετσι άλλωστε θα έπρεπε να θεωρείται επίσης από την τρόικα, που ελέγχει αυτές τις ημέρες κατά πόσον υλοποιούνται οι ελληνικές δεσμεύσεις, από τους προϊσταμένους της στην Ευρώπη και το ΔΝΤ. Διότι πρωταρχικά και αυτοί πρέπει να επιδιώκουν να αντεπεξέλθει η ελληνική οικονομία, να βγει μια ώρα αρχύτερα από την κρίση - ώστε να αποπληρώσει στα ορισμένα χρονοδιαγράμματα και τα δάνεια που της χορήγησαν. Οχι να καταστραφεί, όπως νομίζουν πια ουκ ολίγοι σε αυτή τη χώρα.

Μεγάλο και σοβαρό είναι οπωσδήποτε το ζήτημα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες πράγματι δεν έχουν προχωρήσει σύμφωνα με τις αρχικές προδιαγραφές. Μόνο που οι μεταρρυθμίσεις, εκτός από σχεδιασμό και νομοθετική θέσπιση, απαιτούν τουλάχιστον την ανοχή, καλύτερα την ενεργό συμμετοχή όσων καλούνται να τις υλοποιήσουν. Και αυτή δύσκολα εξασφαλίζεται σε συνθήκες αδιάκοπης συρρίκνωσης των εισοδημάτων, διεύρυνσης της απειλής της ανεργίας, όταν καμία ελπίδα δεν γίνεται ορατή στον ορίζοντα, επισημαίνουν ολοένα περισσότεροι αναλυτές διεθνώς. Γι' αυτό και είναι άστοχες οι επικρίσεις που ακούγονται προς την κυβέρνηση, γιατί αρνείται τις απολύσεις στο Δημόσιο. Κακώς έχουν παγιωθεί ανισότητες μεταξύ των εργαζομένων στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, όπως και άνισα καθεστώτα προστασίας σε διάφορους κλάδους. Δεν θα αρθούν όμως με διατάγματα. Απαιτούν πολιτικές διαδικασίες με όλους τους ενδιαφερομένους, αλλά και μια προοπτική, αν όχι θετική, ανεκτή τουλάχιστον, επίσης για όλους. Ανάλογη προσέγγιση επιβάλλεται για τη φοροδιαφυγή, το πιο κρίσιμο ζήτημα όπου έχουμε μείνει πίσω. Αποκλείεται ποτέ να νικηθεί χωρίς την οργανωμένη, ενεργό κινητοποίηση των αρμόδιων υπαλλήλων και, παράλληλα, χωρίς ευρύτερη κοινωνική αποδοχή.

Μπορεί η Ελλάδα να δοκιμάζεται σκληρότερα, ωστόσο στην Ευρώπη δεν παλεύουμε μόνοι με τέτοια προβλήματα, ούτε με τις κυρίαρχες δογματικές αντιλήψεις που, αποδεδειγμένα πια, τα επιδεινώνουν. Στη Λισαβώνα ένα εκατομμύριο Πορτογάλοι κατέβηκαν το Σάββατο στους δρόμους, ανατρέποντας την εικόνα των πειθήνιων μαθητών. Στη Ρώμη, μέσα σε κλίμα γενικευμένης μέχρι και ακραίας αμφισβήτησης, ο Πιερ Λουίτζι Μπερσάνι υπέβαλε χθες ένα κυβερνητικό πρόγραμμα όπου, κρατώντας τις προσπάθειες για τη μείωση του χρέους, επέμενε άμεσα σε πολιτικές για την απασχόληση και στον αναπροσανατολισμό της ευρωπαϊκής πολιτικής. Την εμμονή στην ταυτόχρονη εξάλειψη των δημόσιων ελλειμμάτων σε όλη την ευρωζώνη επικρίνουν αναγνωρισμένοι ευρωπαίοι οικονομολόγοι σαν τον Πολ ντε Γκράουβε, καθώς εντείνει την ύφεση και την ανεργία. Επιδείνωση των προβλέψεών της για την ύφεση ίσως ανακοινώσει σήμερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Με ενδιαφέρον αναμένεται τι θα πει ο Μάριο Ντράγκι για την έλλειψη ρευστότητας, η οποία δεν πλήττει εμάς μόνο.