Κατσαρίδες Βρυξελλών

Του Παύλου Τσίμα, ΝΕΑ, 9.3.13

Ενα μπλογκ κάνει λογοπαίγνιο με την αγγλική συνήχηση του επιθέτου του επιτρόπου Ολι Ρεν, γράφοντας για Rehn of Terror (Βασίλειο του τρόμου). Κι έπειτα, λίγες ημέρες αργότερα, το ίδιο μπλογκ αποκαλεί τις ιδέες του επιτρόπου «κατσαρίδες» που, ενώ τις πετάς στην τουαλέτα και τραβάς το καζανάκι, εκείνες επιστρέφουν... Αν ήταν άλλος, τα σχόλια ίσως να τα έπαιρνε το ποτάμι του Διαδικτύου και να χάνονταν. Αλλά το μπλογκ ανήκει στον πολυδιαβασμένο Πολ Κρούγκμαν, δαφνοστεφανωμένο με ένα Νομπέλ Οικονομίας. Και τα δηλητηριώδη σχόλιά του προκάλεσαν ταραχή στις Βρυξέλλες. Και βροχή οργισμένων απαντητικών μηνυμάτων από πρώην και εν ενεργεία επιτρόπους. Με δυο λόγια η ιστορία του καβγά: ο Κρούγκμαν, ως γνωστόν, υποστηρίζει εξαρχής ότι το δόγμα λιτότητας της ευρωπαϊκής ηγεσίας είναι λάθος και οδηγεί σε καταστροφικά αποτελέσματα. Μετά τους θρυλικούς πολλαπλασιαστές του ΔΝΤ, ήρθε να τον δικαιώσει και μια πρόσφατη μελέτη δύο διάσημων οικονομολόγων, των De Grauwe και Ji, που αποδεικνύουν πολύ πειστικά ότι ο πανικός των αγορών οδήγησε σε πανικόβλητη αντίδραση τις ευρωπαϊκές ηγεσίες που επέβαλαν συνταγές λιτότητας υπερβολικά βίαιες με αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Που επιδείνωσαν, δηλαδή, αντί να βελτιώσουν τα οικονομικά μεγέθη των χωρών του Νότου.

Ο καλός μας Ολι απάντησε ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να αποκλίνει ούτε χιλιοστό από τον ενάρετο δρόμο της λιτότητας. Οτι ακόμη και ο Κέινς αν ζούσε σήμερα δεν θα ήταν κεϊνσιανός. Οτι το συνολικό χρέος της ευρωζώνης είναι στο 90% του ΑΕΠ της, δηλαδή υπερβολικά μεγάλο, και συνεπώς «δεν θα επιτύχουμε ανάπτυξη σωρεύοντας νέο χρέος στο ήδη υψηλό μας χρέος». Για να τον κατακεραυνώσει ο Kρούγκμαν: «Το εντυπωσιακό είναι ότι άνθρωποι που δεν έχουν ιδέα ούτε από θεωρία ούτε από ιστορία προηγούμενων κρίσεων είναι απόλυτα πεισμένοι ότι ξέρουν τι να κάνουν στην παρούσα κρίση και ότι η εμπιστοσύνη στις συνταγές τους παραμένει ακλόνητη, παρ' όλο που ό,τι έκαναν ώς τώρα αποδείχθηκε λάθος. Το ακόμη πιο εντυπωσιακό, φυσικά, είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι κυβερνούν». Ετσουξε!

Πέρα όμως από το διαδικτυακό ξεκατίνιασμα, ποιος έχει δίκιο και ποιος έχει άδικο; Και τι σημαίνει για μας όλη αυτή η συζήτηση;

Προσοχή: Κανείς, ούτε ο Ντε Γκρόουι ούτε ο Kρούγκμαν ούτε κανείς άνθρωπος στα συγκαλά του είπε ποτέ ότι η Ελλάδα ειδικά και οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου γενικότερα μπορούσαν ή έπρεπε να αποφύγουν μια οδυνηρή θεραπεία λιτότητας. Λένε ότι, πρώτον, αυτή η θεραπεία ήταν υπερβολικά μεγάλης δόσης και υπερβολικά συμπυκνωμένης διάρκειας προκαλώντας αναίτια μεγαλύτερο του αναγκαίου κοινωνικό πόνο. Λένε, δεύτερον, ότι η άνοδος των σπρεντ που πανικόβαλε τις ευρωπαϊκές ηγεσίες δεν καθρέφτιζε, όπως νόμιζαν, τα αντικειμενικά προβλήματα των οικονομιών του Νότου αλλά τα αισθήματα πανικού των ίδιων των αγορών που φοβήθηκαν ότι θα χάσουν τα λεφτά τους, αφού η ΕΚΤ αρνιόταν τον ρόλο του δανειστή τελευταίας καταφυγής. Λένε, τρίτον, ότι αν η ΕΚΤ είχε εξαρχής πει αυτό που είπε το περασμένο καλοκαίρι ο Ντράγκι - πως θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» - η επέκταση της κρίσης θα είχε προληφθεί. Και τέταρτον, λένε ότι ενώ ήταν σωστό να σφίξουν το ζωνάρι οι χώρες του Νότου, ήταν λάθος που ταυτόχρονα οι χώρες του Βορρά δεν υιοθέτησαν ένα πρόγραμμα αναπτυξιακής τόνωσης το οποίο θα βοηθούσε την ευρωζώνη να ισορροπήσει γρηγορότερα και με λιγότερες οδύνες για τους λαούς του Νότου.

Λένε, με άλλα λόγια, προς το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες: χαλαρώστε λίγο τον ρυθμό δημοσιονομικής προσαρμογής στον Νότο, εφαρμόστε πολιτική οικονομικής τόνωσης στον Βορρά. Και η συμβουλή τους αυτή κινείται στα όρια του αυτονόητου - έστω κι αν τα αυτιά είναι βουλωμένα στο αυτονόητο τόσο στο Βερολίνο όσο και στις Βρυξέλλες μέχρι τουλάχιστον τις γερμανικές εκλογές.

Τότε είναι πιθανόν να δούμε μια στροφή πολιτικής. Οι απόψεις των «καταραμένων» σήμερα οικονομολόγων μπορεί τότε να γίνουν δεκτές. Και οι επίμονες «κατσαρίδες» που κατοικούν το μυαλό του Ολι Ρεν να εξαφανιστούν επιτέλους στην αποχέτευση. Αλλά όπως είπε και ο δάσκαλος της σχολής σκέψης στην οποία ανήκει ο Κρούγκμαν, «μακροπρόθεσμα, θα είμαστε όλοι νεκροί»...