Το άλμα στο κενό και το φάντασμα του άλυτου Κυπριακού

Του Νίκου Μπίστη, ΒΗΜΑ

Η ΕΕ δεν αντιμετωπίζει μόνο τις συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, της βιαστικής διεύρυνσης και της πρόκλησης από τις αναδυόμενες οικονομίες. Βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με το «προπατορικό της αμάρτημα» που όλοι οι συνεπείς ευρωπαϊστές τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς επισήμαναν από την πρώτη στιγμή. Το ενιαίο νόμισμα έπρεπε να θωρακιστεί με βήματα πολιτικής ενοποίησης, αν όχι τόσο γοργά όσο ζητούσαν οι φεντεραλιστές, πάντως πολύ περισσότερα από αυτά που έγιναν. Σε κάθε περίπτωση δύο δρόμοι υπάρχουν: ο ένας είναι η διάλυση της ευρωζώνης και ο άλλος η επιτάχυνση της ενοποίησης, η θέσπιση κανόνων που και τη δημοσιονομική σταθερότητα και την αλληλεγγύη θα εξασφαλίζουν. Σε αυτή την ανοικτή και με αντιπαραθετικούς τόνους συζήτηση που διεξάγεται στο εσωτερικό της Ευρώπης δεν βλέπω να παίζουν ρόλο οι δραματικές εξελίξεις στην Κύπρο, όποια και αν είναι η τελική έκβαση, αν και φαίνεται ότι την ώρα που θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές ψυχραιμότερες σκέψεις θα έχουν επικρατήσει. Η Κύπρος αποτελεί - είτε μας αρέσει είτε όχι - μια ειδική περίπτωση. Το οικονομικό μέγεθος αποκλείει τον συστημικό κίνδυνο για την Ευρώπη. Φάνηκε από την ψύχραιμη αντίδραση αγορών, χρηματιστηρίων και ευρώ. Η ΕΕ μπορεί να κλυδωνιστεί από άλλους λόγους, όχι όμως από την Κύπρο.

Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι η Κύπρος μπήκε στην ΕΕ στη βάση μιας συνεκτικής στρατηγικής (πράγματι αριστοτέχνημα εξωτερικής πολιτικής) των Σημίτη, Κληρίδη, Βασιλείου, οι οποίοι αξιοποίησαν τη συγκυρία και τη μεταβατική φάση της Τουρκίας. Συνέδεσαν την ένταξη της  Κύπρου με την έναρξη των ενταξιακών διαδικασιών της Τουρκίας στην ΕΕ και κυρίως με τη λύση του Κυπριακού. Το τελευταίο το κατέστρεψε ο Τάσσος Παπαδόπουλος με την ευγενή χορηγία του Δημήτρη Χριστόφια.

Επειδή η ΕΕ έχει θεσμούς, η Κύπρος εντάχθηκε στην ΕΕ παρά τη λαθροχειρία που διέπραξε η τότε πολιτική της ηγεσία (με ένοχα σιωπηλό τον Κ. Καραμανλή), η οποία διαμόρφωσε ένα κλίμα εθνικής έξαρσης που συγκίνησε τον απλό πολίτη και οδήγησε στην απόρριψη του Σχεδίου Αναν. Το αποτέλεσμα ήταν το Κυπριακό να έχει «λυθεί» επί του εδάφους, με τη διχοτόμηση του νησιού και την εξαφάνισή του από την ατζέντα των προς επίλυση διεθνών θεμάτων.

Αυτή η μόνιμη πληγή δεν απασχολούσε παρά ελάχιστους σε Ελλάδα και Κύπρο όσο ένας υπερτροφικός χρηματοοικονομικός τομέας, χωρίς διαφάνεια και ελέγχους προσέλκυε κεφάλαια παντός τύπου και προέλευσης στην Κύπρο και εξασφάλιζε μια πλαστή ευημερία. Τώρα που η φούσκα έσκασε όσα είχαμε κρύψει κάτω από το χαλί πετάχτηκαν με πίεση στην επιφάνεια. Γιατί έτσι είναι τα γεγονότα, πεισματάρικα. Και εδώ και δύο ημέρες διαπιστώνουμε ότι η Κύπρος βρίσκεται όχι μόνο χωρίς το περίφημο plan B αλλά και, το πιο ανησυχητικό, χωρίς έναν (υπ' αριθμ. 1) σύμμαχο είτε σε εθνικό είτε σε πολιτικό - κομματικό επίπεδο.

Δεν είναι απέναντι μόνο ο Bορράς, είναι και ο Νότος, δεν είναι μόνο η Γερμανία και η Σουηδία, είναι και η Γαλλία και η Ισπανία. Δεν είναι μόνο οι Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ, είναι, σε ακόμα υψηλότερους τόνους, οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι. Ακούμε με ανησυχία τον Μεντβέντεφ να απορρίπτει ασυζητητί κάθε σκέψη για ανάμειξη της Ρωσίας σε deal για το υπό άντληση πετρέλαιο με το ανησυχητικό επιχείρημα ότι εμπλέκεται και η Τουρκία.

Το φάντασμα του άλυτου Κυπριακού που μακάριοι το είχαμε κρύψει κάτω από το χαλί της πλαστής ευημερίας ξαναπροβάλλει... Την προηγούμενη Τρίτη η κυπριακή Βουλή πήρε μια έμπλεη συναισθηματισμού εσφαλμένη απόφαση, πήγε να κάνει με φόρα ένα άλμα στο κενό. Ευτυχώς, όπως όλα δείχνουν, δεν θα γίνουν ιδανικοί αυτόχειρες. Αρκεσε το εξευτελιστικό ταξίδι του υπουργού Οικονομικών στη Μόσχα για να κατανοήσουν ότι η εποχή του Ψυχρού Πολέμου είναι πίσω μας, ότι τα συμφέροντα της ΕΕ, της Γερμανίας και της Ρωσίας εμπλέκονται και δεν διακυβεύονται όσο εύκολα νόμιζαν ορισμένοι, και ότι η Κύπρος δεν είναι το κέντρο του κόσμου ώστε να χτυπήσει το χέρι της και να δημιουργήσει παλιρροϊκό κύμα στην παγκόσμια οικονομία. Από αυτή την πυκνή σε γεγονότα και εναλλαγές συναισθημάτων εβδομάδα μπορεί να προκύψει κάτι καλό και για την Κύπρο και για την Ελλάδα. Για την Κύπρο να αποφύγει τα χειρότερα με μια απόφαση που σε γενικές γραμμές (βελτιωμένη ως προς τους μικροκαταθέτες) θα κινείται στο πλαίσιο της αρχικά απορριφθείσης. Και στην Ελλάδα να ηττηθούν οριστικά φαντασιώσεις και σενάρια με μαγικές λύσεις που, όπως έδειξε το παράδειγμα της Κύπρου, απλώς δεν υφίστανται.