Τα μαθήματα του Νοέμβρη

Του Θόδωρου Μαργαρίτη, www.aixmi.gr,  24.11.11

Τα ακραία γεγονότα στις παρελάσεις, η επικίνδυνη πρωτοβουλία Παπανδρέου για Δημοψήφισμα και η συγκρότηση της μεταβατικής κυβέρνησης Παπαδήμου αποτέλεσαν έναν πυκνό πολιτικό χρόνο όπου, κυριολεκτικά, ισχύει η συνηθισμένη φράση «τα είδαμε όλα…»Πραγματικά σε αυτό το χρονικό διάστημα η χώρα μας κινήθηκε ως τεράστιο εκκρεμές από τη θέση που χρωματιζόταν από τα μπάχαλα, την κυβερνητική αστάθεια, το ευρωπαϊκό αδιέξοδο και το χείλος του γκρεμού της χρεοκοπίας μέχρι την αντίθετη θέση που εξασφάλιζε την πολιτική ύφεση, την ομαλότητα, τις μίνιμουμ πολιτικές συναινέσεις – ακόμα και τις περιορισμένες ελπίδες για διέξοδο από την κρίση. Είναι αλήθεια ότι ζούμε σε μια χώρα με ευκολία στη μεταβολή των συναισθημάτων και των συμπεριφορών.
Όπως επίσης είναι αλήθεια ότι έχουμε μπει με πολύ αργούς ρυθμούς σε μια γενικευμένη διαδικασία αναστοχασμού για την πορεία της ελληνικής κοινωνίας ως βασική προϋπόθεση για οποιαδήποτε στρατηγική αφορά το μέλλον.

Τα μαθήματα του Νοέμβρη συμπυκνώνονται, όμως, στη συνειδητοποίηση ότι ο εύκολος λόγος, η πολιτική του θεάματος και οι κραυγές κομματικής αντιπαράθεσης δεν οδηγούν πουθενά. Αν κάτι πρέπει να αλλάξει στη χώρα μας είναι το επίπεδο της πολιτικής αντιπαράθεσης – απαιτείται να μετακινηθεί από τα ηχηρά συνθήματα προς την ουσία, από τις φαντασιακές αφηγήσεις προς την αλήθεια, από το κομματικό συμφέρον προς το δημόσιο.

Η έννοια του συμβιβασμού είναι μια έννοια απαξιωμένη στον τόπο μας. Νοηματοδοτείται από τα στοιχεία υπαναχώρησης και όχι από τα στοιχεία συνεννόησης και συνύπαρξης. Είναι άλλο πράγμα η ανάγκη για έμφαση στην ανταγωνιστική διάσταση της Δημοκρατίας σε χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, όπου αμβλύνονται οι ιδεολογικές διαφορές με την ισοπεδωτική εικόνα όλων των πολιτικών ρευμάτων, και άλλο πράγμα στο Μεσογειακό Νότο- και ιδιαίτερα στην Ελλάδα- όπου οι ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές μεγενθύνονται σε οριακές καταστάσεις. Στη χώρα μας, δηλαδή, στην κομματική αντιπαράθεση ισχύει το λαϊκό ρητό «ο θάνατός σου… η ζωή μου» με αποτέλεσμα να επικυριαρχεί η αδιαλλαξία, το κομματικό μίσος, ο τυφλός φανατισμός.

Δυστυχώς, στα στερεότυπα αυτά έχει συμβάλλει και μεγάλη μερίδα της Αριστεράς με τις δογματικές πεποιθήσεις που φορτίζουν κατηγορηματικές θέσεις και βεβαιότητες. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι η απόλυτη ενοχοποίηση κάθε συμβιβασμού και συναίνεσης. Η συγκρότηση της κυβέρνησης Παπαδήμου και η σταθεροποίηση μιας κάποιας πολιτικής ομαλότητας ήταν τελικά-και είναι- μια κρίσιμη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης με την έννοια ότι μια ακραία κυβερνητική αστάθεια αποτελεί αυτοτελές παράγοντα ώθησης προς τη χρεοκοπία. Ακριβώς γι αυτό αντιμετωπίστηκε με ανακούφιση από τη μεγάλη πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας.

Φυσικά τα μεγάλα προβλήματα που αφορούν το περιεχόμενο των πολιτικών για την οικονομική κρίση, τις μεγάλες κοινωνικές ανισότητες, την τεράστια εκκρεμότητα φορολογικής δικαιοσύνης, την «κόκκινη ζώνη» της φτώχειας και της ανεργίας παραμένουν κεντρικά διακυβεύματα στη χώρα μαζί με την ανάγκη για ένα αποτελεσματικό αναπτυξιακό σχέδιο. Οι περισσότεροι, όμως, συνειδητοποιούν ότι όσο η αντιπαράθεση για αυτά τα μεγάλα θέματα γίνεται μέσα σε πλαίσιο πολιτικής ομαλότητας και σύγκρουσης επί της ουσίας, με εναλλακτικές προτάσεις, τότε η δυνατότητα λύσεων διαφαίνεται στον ορίζοντα. Όσο όμως η αντιπαράθεση γίνεται με ακρότητες, με λαϊκισμό, με κραυγές τότε το αδιέξοδο ενισχύεται.

Σε αυτό το τοπίο οι πολίτες καλούνται να αναλάβουν και τις δικές τους ευθύνες. Να μην κρίνουν με βασικό κριτήριο το ποιος τους χαϊδεύει τ’αυτιά. Να μην επιλέγουν με όρους δημοφιλίας. Να μην είναι εύκολοι στα απλουστευτικά συνθήματα.

Αυτή η συνταγή μας έφτασε ως εδώ. Ήταν η κυρίαρχη συνταγή. Ο δρόμος προς τη σίγουρη χρεοκοπία.