Πλατεία Ταχρίρ: η επιστροφή

Αυγή, 27.11.11, ΕΝΘΕΜΑΤΑ, 
Για άλλη μια φορά, μέσα στον χρόνο που διανύουμε, η σκέψη και η καρδιά μας βρισκόταν, την περασμένη εβδομάδα, στην Αίγυπτο: στη λαϊκή έκρηξη που πλημμύρισε ξανά την Πλατεία Ταχρίρ, στη βάρβαρη καταστολή και στο πνίξιμο των διαμαρτυριών στο αίμα, που οδήγησε στην παραίτηση της μεταβατικής κυβέρνησης. Με το βλέμμα στις σημερινές εκλογές, δημοσιεύουμε τέσσερα μικρά σχόλια, του Mohamed El Hebeishy (φωτογράφος και δημοσιογράφος, Κάιρο), της Amira Nowaira (καθηγήτρια αγγλικής λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας), Matthew Cassel (δημοσιογράφος και φωτογράφος, Βηρυτός) και της Sara Khorshid (δημοσιογράφος, Κάιρο). Δημοσιεύθηκαν όλα στην Guardian, στις 21.11.2011.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Η βαρβαρότητα δεν μπορεί πια να πετύχει τίποτα

του Μatthew Cassel

«Ο λαός απαιτεί: Κάτω το καθεστώς!». Αυτό ήταν το σύνθημα που κυριαρχούσε μερικούς μήνες πριν, όταν χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους ζητώντας την απομάκρυνση του προέδρου Χόσνι Μπουμπάρακ.
Σήμερα, δέκα περίπου μήνες μετά την πτώση του Μουμπάρακ, οι διαδηλωτές φωνάζουν ακριβώς το ίδιο, με τη διαφορά ότι αυτή τη φορά στο στόχαστρο βρίσκεται το Ανώτατο Συμβούλιο Ενόπλων Δυνάμεων, που έχει αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας από τον Φεβρουάριο.

Μεγάλο μέρος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης παρουσιάζει τα όσα συμβαίνουν, στο Κάιρο και αλλού, χρησιμοποιώντας τον όρο «συγκρούσεις», υπαινισσόμενο ότι πρόκειται για δύο ισότιμες πλευρές. Μια τέτοια περιγραφή είναι εντελώς παραπλανητική.

Στην Αίγυπτο έχουμε μια επανάσταση σε εξέλιξη. Από την πρώτη μέρα, το σύμβολο της επανάστασης ήταν οι καθιστικές διαμαρτυρίες στην Πλατεία Ταχρίρ (Πλατεία Ελευθερίας) του Καΐρου. Πριν λίγες μέρες, όταν οι μάζες επέστρεψαν στην Ταχρίρ για να διασφαλίσουν την πορεία της επανάστασης, δέχθηκαν επίθεση. Ωστόσο, αντί να τα παρατήσουν, επιτρέποντας στην εξουσία να καταπατήσει τα δικαιώματά τους, οι διαδηλωτές παρέμειναν σταθεροί και αντεπιτέθηκαν.

Οι επαναστάσεις στον αραβικό κόσμο δεν θα μπορούσαν να συμβούν εν μια νυκτί· ο μετασχηματισμός των αυταρχικών καθεστώτων σε δημοκρατίες θα πάρει χρόνια να ολοκληρωθεί. Μέχρι να συμβεί αυτό, οι διαδηλώσεις σε χώρες όπως η Αίγυπτος, η Συρία, η Υεμένη και το Μπαχρέιν (όπου προβλέπονται μαζικές κινητοποιήσεις) θα συνεχιστούν· έως ότου τα κράτη και οι δυνάμεις καταστολής καταλάβουν ότι με τη βαρβαρότητα δεν μπορούν πλέον να πετύχουν τίποτα, αφού είναι πια εντελώς άχρηστη ως μέσο πρόληψης.

Η αστυνομία δρα τόσο βίαια κατόπιν εξουσιοδότησης;

του Mohamed El Hebeishy

Γιατί ανέλαβαν ξανά δράση οι δυνάμεις καταστολής; Μετά τη διαβόητη μέρα οργής της 28ης Ιανουαρίου, τις τελευταίες τρεις μέρες στην Αίγυπτο σημειώθηκαν οι πιο βίαιες συγκρούσεις ανάμεσα στους διαδηλωτές και τις δυνάμεις ασφαλείας.

Σε αντίθεση με προηγούμενες συγκρούσεις, όπου οι διαδηλώσεις και οι καθιστικές διαμαρτυρίες καταστέλλονταν από στρατιωτικές δυνάμεις, τούτη τη φορά εκείνη που βομβάρδισε με δακρυγόνα τη συγκέντρωση ήταν η αστυνομία — κι αυτό παρόλο που η διαμαρτυρία στρέφονταν πρωτίστως ενάντια στη στρατιωτική χούντα.

Επομένως, η αστυνομία διεξάγει μια μάχη κατόπιν ειδικής εξουσιοδότησης; Στις 28 Ιανουαρίου, οι συγκρούσεις ανάμεσα στους αγανακτισμένους διαδηλωτές και την αστυνομία έληξαν με την επέμβαση του στρατού, με τανκς και οπλισμένα οχήματα που επέβαλαν την τάξη, μια κίνηση που χειροκροτήθηκε από τον λαό που είδε τους στρατιώτες σαν σωτήρες. Οι Αιγύπτιοι διατηρούν μεγάλο σεβασμό και εκτίμηση για το στρατιωτικό κατεστημένο.

Δέκα μήνες αργότερα, η ημέρα της οργής ξαναζωντάνεψε­· η ιστορία άραγε θα επαναληφθεί; Η αστυνομία θα κάνει κάποια στιγμή πίσω και στο δρόμο θα παρελαύνουν μόνο τα τανκς; Είναι άραγε αυτό άλλο ένα βήμα προς την επιβεβαίωση της αντίληψης ότι ο στρατός είναι ο μόνος εγγυητής της ασφάλειας στη χώρα, όχι μόνο απέναντι σε εξωτερικούς αλλά και προς τους εσωτερικούς εχθρούς;

Όσο αυξάνεται η βία τόσο θα αυξάνεται και η οργή

της Amira Nowaira

Υπάρχει μια έντονη αίσθηση déjà vu σ’ αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Αίγυπτο. Το 1954, οι νεαροί αξιωματικοί της Αιγύπτου προκάλεσαν μακελειό για να δικαιολογήσουν την καταστολή των αντιπολιτευόμενων φωνών και να υπαναχωρήσουν από τις υποσχέσεις τους για δημοκρατία. Τα τρομακτικά γεγονότα των τελευταίων ημερών, στην Πλατεία Ταχρίρ και σε άλλες περιοχές της χώρας, υποδηλώνουν ότι οι ηλικιωμένοι πλέον αιγύπτιοι στρατηγοί μελετάνε ακόμα το ίδιο εγχειρίδιο και ακολουθούν την ίδια στρατηγική.

Πρόκειται για μια στρατηγική την οποία το Ανώτατο Συμβούλιο Ενόπλων Δυνάμεων δοκίμασε αρκετές φορές τους τελευταίους μήνες, και κατεξοχήν στα γεγονότα του Μασπέρο, στις 9 Οκτωβρίου, όπου μια ειρηνική διαδήλωση Κοπτών αντιμετωπίστηκε με αδιανόητη βιαιότητα και πολύς κόσμος τσαλαπατήθηκε από στρατιωτικά οχήματα. Το μήνυμα που έστειλαν τα γεγονότα του Μασπέρο δεν απευθυνόταν αποκλειστικά στους Κόπτες. Ήταν ένα μήνυμα προς όλους τους Αιγύπτιους, λέγοντάς τους ότι το ΑΣΕΔ δεν θα ανεχόταν την παραμικρή διαφωνία. Ούτε θα δίσταζε να χρησιμοποιήσει όση δολοφονική βία και αν χρειαζόταν.

Είναι ολοένα και πιο προφανές, θλιβερά προφανές, σε πολλούς Αιγυπτίους ότι το ΑΣΕΔ-στάν αποτελεί επέκταση του Μουμπαρακ-στάν. Αλλά το ερώτημα είναι: Μπορεί πραγματικά το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο να επιτύχει εκεί όπου ο Μουμπάρακ απέτυχε; Κάτι τέτοιο δείχνει εξόχως απίθανο, δεδομένου ότι μια αυξανόμενη δόση βίας απλώς θα αυξήσει αντίστοιχα την αγανάκτηση, χωρίς να λύσει κανένα πρόβλημα. Δυστυχώς, αυτό είναι ένα μάθημα που το Ανώτατο Συμβούλιο κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει εμπεδώσει.

Και οι δύο πλευρές έχουν αποτύχει

της Shara Khorshid

H πλατεία Ταχρίρ επέστρεψε — με τους ήρωές της που παλεύουν με πάθος για την υπόθεση της ελευθερίας, χαρίζοντάς μας ένα διάλειμμα από την εικόνα που κυριαρχεί τους τελευταίους μήνες στα πρωτοσέλιδα. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επικεντρώνουν όλη την προσοχή τους στους δύο πόλους μιας υπεραπλουστευτικής διχοτομίας. Ο πρώτος είναι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, οι Σαλαφίτες και τα κόμματά τους, που συνήθως αναφέρονται ως «Οι ισλαμιστές», παρόλο που η ισλαμική σκέψη και ο ισλαμικός ακτιβισμός είναι πολύ ευρύτεροι. Ο άλλος πόλος, σύμφωνα με τη γλώσσα των μήντια, είναι το φιλελεύθερο, μη θρησκευτικό και μη στρατιωτικό μπλοκ – μολονότι και οι τρεις όροι παραμένουν ασαφείς και ανακριβείς.

Από την πτώση του Χόσνι Μπουμπάρακ, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και οι Σαλαφίτες έχουν κολλήσει στο αίτημα της διεξαγωγής εκλογών — και στο πλαίσιο αυτής της διεκδίκησης, οι πραγματικοί, οι ευρύτεροι στόχοι της επανάστασης φαίνεται ότι περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Όσον αφορά τους οπαδούς του κοσμικού κράτους, φοβούνται όσο τίποτα άλλο τις εκλογές, κι έτσι θεωρούν ότι είναι μια χαρά να επιβάλλουν με μη δημοκρατικές μεθόδους τις απόψεις τους στον λαό. Ινδάλματα των φιλελεύθερων, όπως ο Μαμντούχ Χάμζα και ο Ναγκίμ Σαουίρις υποστήριξαν την επιβολή του «υπερσυντάγματος», χωρίς δημοψήφισμα ή ψηφοφορία στο κοινοβούλιο. Και τα δύο στρατόπεδα έχουν απογοητεύσει τους Αιγύπτιους, και επιδίδονται σε έναν διαρκή πόλεμο μεταξύ τους.

Αφού και οι δυο πλευρές –και το κυβερνών Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο– για κάποιο διάστημα μας αποπροσανατόλισαν, τώρα οι επαναστάτες στην Ταχρίρ και όλη την Αίγυπτο επαναφέρουν την ατζέντα στο σημείο που πρέπει: ανατροπή του καθεστώτος και καθάρισμα της πολιτικής σκηνής από τα διεφθαρμένα υπολείμματα του καθεστώτος, κάτι το οποίο ουσιαστικά σημαίνει και το τέλος της κυριαρχίας του Στρατιωτικού Συμβουλίου.