Κι εγώ θα κρατήσω την αναπνοή μου μέχρι να σκάσω!

 Του Αλέξιου Αρβανίτη, http://booksjournal.gr

Ο πατέρας είναι ευσυγκίνητος απέναντι στις επιθυμίες του παιδιού του. Αν το παιδί του απειλήσει να κρατήσει την αναπνοή του μέχρι να σκάσει, άνετα μπορεί να υπαναχωρήσει και να του κάνει το χατίρι. Η συγκίνηση δεν θα έχει να κάνει τόσο με το δίκαιο του αιτήματος του όσο με το μέγεθος του πατρικού ενδιαφέροντος. Οι φοιτητές που προβαίνουν σε κατάληψη σήμερα επενδύουν σε μία αντίστοιχη πατρική ευαισθησία: ανεξάρτητα από το δίκαιο των αιτημάτων τους, κρατούν την αναπνοή τους μέχρι να συγκινηθεί το κράτος-πατερούλης και να έρθει να τους σώσει. Ή να σκάσουν.

Σε όλη τη χώρα, φοιτητές κάνουν κατάληψη, σπάζουν εξοπλισμό αξίας δεκάδων χιλιάδων ευρώ, γράφουν συνθήματα στους τοίχους, υποβιβάζουν την ποιότητα των σπουδών τους, τουλάχιστον για το παρόν εξάμηνο, και απειλούν ότι θα συνεχίσουν μέχρι το κράτος-πατερούλης να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους. Εννοείται βέβαια ότι οι πρώτοι που ζημιώνονται με τη συνέχιση των κινητοποιήσεων είναι οι ίδιοι. Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι η ζημία είναι μικρή μπροστά στο κέρδος της δωρεάν παιδείας-σίτισης-στέγασης, της κατάργησης του μνημονίου, της εκδίωξης της τρόικας, της εργασίας για όλους. Είναι επίσης αλήθεια ότι για ένα παιδί, η τακτική των απειλών μπορεί να είναι εποικοδομητική αν ο πατέρας τους δύναται μακροπρόθεσμα να ανταποκριθεί, πάντα με την προϋπόθεση ότι διαθέτει τους απαιτούμενους πόρους. Αλλά ας είμαστε και λίγο ρεαλιστές. Το ελληνικό κράτος έχει επί της ουσίας πτωχεύσει. Όσο και να κρατούν την αναπνοή τους οι φοιτητές, κανείς δεν μπορεί να προσφέρει τα πράγματα που ζητούν.

Ακόμη και στην κατάληψη του Πολυτεχνείου το 1973, τέτοια όνειρα και διεκδικήσεις δεν ευοδώθηκαν ποτέ. Το πιο ρεαλιστικό αίτημα που τέθηκε ήταν η πίεση για ελεύθερες εκλογές. Ως προς αυτό το αίτημα, η κατάληψη είχε όντως καταλυτική επίδραση. Η κοινή γνώμη συγκινήθηκε και θυμήθηκε βασικά ιδανικά, ιδίως την αξία της δημοκρατίας. Υπήρχε όμως συγκεκριμένο ζήτημα με συγκεκριμένη λύση: τη διενέργεια ελεύθερων εκλογών.

Εκτός αυτού, είναι απορίας άξιον αν οι φοιτητές πραγματικά επιθυμούν ισχυρές κρατικές παροχές στη ζωή τους. Από τη μία, ζητούν συνθήκες απόλυτων παροχών (δωρεάν σίτιση, στέγαση, παιδεία) αλλά από την άλλη απορρίπτουν τον έλεγχο του κράτους στην κατά τα άλλα δημόσια περιουσία. Δεν έχουν άραγε ακούσει τους πατεράδες τους να τους λένε «Όσο είσαι κάτω από τη στέγη μου θα ακούς τους κανόνες του σπιτιού. Όταν φύγεις, κάνε ό,τι θες»; Ή μήπως απαντούν: «Μπαμπά, βρες μου πανεπιστήμιο. Μπαμπά, βρες μου δουλειά. Μπαμπά, βρες μου σύνταξη» και συνεχίζουν με το κλασικό: «Μπαμπά, μη μου λες τι να κάνω, θα κάνω ό,τι γουστάρω».  Πολύ αμφιβάλλω.

Αν θέλουν οι φοιτητές τη βοήθεια του κράτους, είναι στο κάτω κάτω υποχρεωμένοι να δεχτούν και την κηδεμονία του. Αυτό που όμως είναι πιο λογικό να ζητούν είναι να τους δοθεί η ευκαιρία να έχουν ουσιαστική και πραγματική μόρφωση με τους πόρους που τους δίνονται και έπειτα να ανοίξουν τα φτερά τους και να κυνηγήσουν τα όνειρά τους. Επιτέλους, οι νέοι φοιτητές πρέπει να σταματήσουν να λειτουργούν ως ψωροπερήφανοι ζητιάνοι απέναντι στο κράτος-πατερούλη και να διεκδικήσουν την όσο το δυνατόν καλύτερη και δικαιότερη αξιοποίηση των πόρων που υπάρχουν.

Δυστυχώς, τα ελληνικά πανεπιστήμια σήμερα διαλύονται σε μία εποχή που οι απαιτήσεις απέναντί τους αυξάνονται. Δεν είναι μακριά η ώρα που θα μπορεί κάποιος, με τη βοήθεια του διαδικτύου, να παίρνει πτυχία από την Αμερική από την άνεση του γραφείου του στην Ελλάδα. Στην πράξη, ο ανταγωνισμός μεγαλώνει. Τα πανεπιστήμια παγκοσμίως αναδιοργανώνονται, ανανεώνουν τα προγράμματα σπουδών τους, επιζητούν την αξιολόγηση παντού. Η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση αντιθέτως μένει πίσω, όμηρος της διάθεσης κάποιων καθηγητών και φοιτητών να κυνηγήσουν άπιαστα όνειρα που ούτε στη φαντασία τους δεν μπορούν να πετύχουν. Η πανεπιστημιακή κοινότητα δείχνει ανήμπορη να αντιδράσει.

Τα πράγματα είναι δύσκολα αλλά ίσως δεν είναι πολύ αργά. Oι φοιτητές πρέπει να αποδιώξουν την κομματική κηδεμονία της συνείδησής τους, η οποία έχει σχεδόν καταντήσει υποχείριο σε κομματικές συζητήσεις χωρίς ουσία. Πρέπει να ανταποκριθούν με ένα οργανωμένο και ρεαλιστικό πρόγραμμα αξιολόγησης, πρώτα από όλα από τους ίδιους προς τους καθηγητές τους, και δευτερευόντως προς τα απαξιωμένα προγράμματα σπουδών, των οποίων η διαμόρφωση ελάχιστα έχει λάβει υπόψη το δικό τους συμφέρον. Με βάση αυτή την αξιολόγηση, να ζητήσουν ουσιαστικές τομές. Να ζητήσουν διαπανεπιστημιακές συνεργασίες. Να συνεισφέρουν στην έρευνα. Να ζητήσουν κατάργηση των σχολών που ικανοποιούν μόνο ιδιοτελή και τοπικά συμφέροντα. Να συνδιαμορφώσουν το πανεπιστήμιο του μέλλοντος. Με λίγα λόγια, να διεκδικήσουν οι ίδιοι το μέλλον τους. Μόνο τότε θα αναπνεύσουν ελεύθερα.