Δρόμοι του πουθενά

 Του Βασίλη Βαμβακά, Athens Voice

Μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα από τα τάγματα εφόδου της Χρυσής Αυγής (αλλά και τα αντίποινα απέναντι στα δύο μέλη της) σημειώθηκε μια σημαντική αλλαγή στο δημόσιο λόγο. Χωρίς να εξαφανιστούν ποτέ, έπεσαν κάπως οι τόνοι της πόλωσης. Βρέθηκαν κάποια ελάχιστα σημεία σύγκλισης ότι οι δρόμοι που τραβάμε -όπως λέει και το τραγούδι του Μαργαρίτη- στο πουθενά μας πάνε. Η δολοφονία αυτή έγινε το κοινό σημείο αναφοράς του που μπορούσε να μας οδηγήσει ο διάχυτος λόγος του μίσους και η εναντίωση όλων εναντίων όλων (μνημονιακών-αντιμνημονιακών κτλ). Ειδικότερα όσον αφορά τους ρήτορες της αγανάκτησης και της επανάστασης, ο θάνατος του Παύλου Φύσσα έφερε μεγάλη αμηχανία. Δεν αποτελούσε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα όλης της πολιτικής θανατολογίας που είχε προηγηθεί για τους αυτόχειρες, τα πεινασμένα παιδιά στα σχολεία, τους νεκρούς από την έλλειψη θέρμανσης. Μετά τους αδικοχαμένους νεκρούς της Marfin από το τρομοκρατικό «αντιτραπεζικό» χτύπημα, ο επόμενος νεκρός για πολιτικούς λόγους δεν ανήκε στα θύματα της ανθρωπιστικής κρίσης. Ο Φύσσας ήταν το θύμα αυτών που ενσάρκωσαν στον απόλυτο βαθμό το μίσος που καλλιεργήθηκε πολύπλευρα τα χρόνια της κρίσης, και γι αυτό έγινε σύμβολο εθνικής και δημοκρατικής συναίνεσης. Ο φανατισμός είχε υποστεί την πρώτη αλλά πολύ πικρή ήττα του.Σήμερα οι εραστές του θανάτου επανέρχονται. Βλέπουν στο πρόσωπο του Νίκου Ρωμανού και στην απεργία πείνας του το ιδανικό νέο θύμα. Αυτό που θα καταδείξει τη βαναυσότητα του κράτους, την αναλγησία των κυβερνώντων, τη δικαίωση του αντιεξουσιαστικού αγώνα που ξεκίνησε από το 2008, τη συνέχιση του δράματος της δολοφονίας Γρηγορόπουλου.

Την ίδια όμως στιγμή τον θάνατο του Ρωμανού εύχονται έμμεσα όλοι όσοι τον θεωρούν ένα κακομαθημένο παιδί, έναν τρομοκράτη, έναν εχθρό της δημοκρατίας, ένα πλουσιόπαιδο που θα έπρεπε να μη μιλάει. Η αδικαιολόγητη καθυστέρηση των υπευθύνων να δουν το πρόβλημα που προκάλεσε ο Ρωμανός με την απεργία πείνας του εντάσσεται σε αυτή την κατηγορία. Η έλξη του θανάτου αναζωπυρώνεται και πάλι είτε ως τιμωρία είτε ως πολιτική δικαίωση. Εδώ κι αν έχουμε συνάντηση των πραγματικών άκρων.

Οι πράξεις που έκανε ο Ρωμανός για τις οποίες βρίσκεται στη φυλακή εξηγούνται με πολλούς τρόπους. Όχι με βάση το γνωστό αριστερίστικο discours του συρμού. Δεν δικαιολογούνται με τίποτα. Δεν είναι της παρούσης να αναλυθούν οι αιτίες και οι αφορμές της ακραίας ριζοσπαστικοποίησής του και της εναντίωσής του στη δημοκρατία. Αυτή όμως είναι ειλικρινής και ξεκάθαρη. Όχι σαν τις πολλαπλές αμφισημίες που παρατηρούμε γύρω μας στον «αντισυστημικό λόγο» της μόδας. Είναι έτοιμος να πεθάνει για να δικαιώσει όλους όσους θέλουν να το δουν νεκρό. Φίλους και εχθρούς.

Είναι προφανές ότι το θέμα της εκπαίδευσης στις φυλακές είναι δευτερεύον γι αυτόν. Ίσως μια αφορμή. Παρ’ όλα αυτά αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που θα έπρεπε να συζητηθεί όχι με νεκρολογίες αλλά έντονο διάλογο εάν θέλουμε ένα πραγματικό σωφρονιστικό σύστημα. Το γεγονός ότι άνοιξε αυτή η συζήτηση και προτείνονται κάποιες ρεαλιστικές λύσεις ο Ρωμανός θα μπορούσε να το δει ως μια μεγάλη νίκη του. Αλλά φαίνεται δυστυχώς ότι ο στόχος του ίδιου και του περιβάλλοντός του είναι εντελώς διαφορετικός.

Σε κάθε περίπτωση η σύγχρονη δημοκρατική μορφή εξουσίας, αυτή που έχουμε μάθει να αγαπάμε να μισούμε, έχει ένα πολύ βασικό χαρακτηριστικό που τη διαφοροποιεί (ή θέλει να τη διαφοροποιεί) από τις άλλες προγενέστερες μορφές εξουσίας. Είναι επικεντρωμένη στη ζωή και στη διαχείρισή του διαφορετικού έστω και μέσα από την κανονικοποίησή του. Δεν λειτουργεί με βάση το θάνατο και τη δυνατότητα επιβολής του (πόσω μάλλον με τη ενδεχόμενη απειλή του) από τον εκάστοτε ισχυρό.

Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα της κρίσης συγκεκριμένες πολιτικές ομάδες οργανώνονται γύρω από την αντισυστημική βία. Είναι επίσης γνωστό ότι αναζητούν διακαώς ένα νεκρό, μια επιβεβαίωση ότι η δημοκρατική εξουσία είναι βάρβαρη για να δικαιολογήσουν την κλίμακα της βίας στην οποία οι ίδιοι καταφεύγουν. Κάθε μορφή επιχειρήματος, όπου και αν στηρίζεται, που νομιμοποιεί το θάνατο είναι εξίσου αντιδημοκρατική στάση με εκείνων που τον εύχονται ή και τον προκαλούν ως εργαλείο θυματοποίησης τους. Όλα είναι ηθικά και νόμιμα εφόσον μιλάμε για τη ζωή και τη διατήρησή της. Εκτός και αν πλέον όλοι, ο καθένας με τον τρόπο του, έχουμε αποδεχτεί ότι ξαναζούμε στο θανατηφόρο μεσαίωνα.

Κανείς δεν έχει σήμερα το δικαίωμα στο θάνατο. Ακόμη και για τον εαυτό του. Γιατί σε μια δημοκρατική κοινωνία αυτό καθιστά όλους εμάς, του υπόλοιπους, υπεύθυνους.