Σύνοδος Κορυφής: Δεν έγιναν όλα, έγιναν όμως πολλά

Του Γεράσιμου Γεωργάτου, Μεταρρύθμιση, 30.6.12

«Δεν έγιναν όλα, έγιναν όμως πολλά». Με αυτή τη φράση θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής, 28 – 29 Ιουνίου 2012, σε σχέση με την πολυεπίπεδη κρίση που αντιμετωπίζει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και με δεδομένο το δυσμενή συσχετικό δυνάμεων με πλειοψηφία συντηρητικών κυβερνήσεων. Πιο συγκεκριμένα, οι ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν: α) την πιλοτική εφαρμογή του ομολόγου έργων β) τη διάθεση κονδυλίων ύψους 120 δις ευρώ για την ανάπτυξη στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας και της ψηφιακής τεχνολογίας γ) τη δυνατότητα επέμβασης μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας στην αγορά ομολόγων ώστε να συμπιέζονται τα επιτόκια των χωρών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα δ) την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών απευθείας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ), ώστε να μην εγγράφονται τα σχετικά κονδύλια στους δημόσιους προϋπολογισμούς και αυξάνουν το έλλειμμα. Το τελευταίο θα ισχύσει άμεσα για την Ισπανία, την Ιταλία και μάλλον για την Ιρλανδία ε) τη δημιουργία ενός υπερεθνικού φορέα που θα εποπτεύει τις τράπεζες των 17 κρατών - μελών της Ευρωζώνης που αποτελεί το πρώτο βήμα προς την τραπεζική ένωση.

Ως προς τις συμμαχίες και τις αντιθέσεις, παρακολουθήσαμε την αντιπαράθεση της ομάδας των κρατών, κυρίως του νότου, που θέλουν να αντιμετωπιστεί συνολικά το πρόβλημα του ευρωπαικού χρέους (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία), με την ομάδα των κρατών, κυρίως του βορά, με προεξάρχουσα τη Γερμανία που επέμενε στην προτεραιότητα της συντονισμένης δημοσιονομικής προσαρμογής και μάλιστα με σχεδόν απολύτως ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, ως προϋπόθεση και προτεραιότητα για οποιαδήποτε παραχώρηση.

Η Ισπανία και η Ιταλία έδωσαν σκληρή μάχη για να αποφύγουν μελλοντική επίσκεψη της ‘τρόικα’ στις πρωτεύουσες τους, απαιτώντας να ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες τους απευθείας απο τον EFSF και μετά από τον διάδοχό του ESM. Αρνήθηκαν την καθιερωμένη μέχρι τώρα ‘συνταγή’ όπου συνάπτονται κρατικά δάνεια και επομένως αυξάνεται το δημόσιο χρέος, όπως έγινε με την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Επιχείρημά τους ήταν ότι ήδη έχουν λάβει και συνέχιζουν να λαμβάνουν μέτρα διαρθρωτικά, σε αντίθεση με την Ελλάδα. Για να ενισχύσουν την διαπραγματευτική τους πίεση, απείλησαν ότι δεν θα συναινούσαν σε κοινό ανακοινωθέν και θα μπλόκαραν την εφαρμογή του αναπτυξιακού πακέτου των 120 δις ευρώ που είχε συμφωνηθεί στην Ρώμη, λίγες μέρες πριν, και μέρος του οποίου προορίζεται για τις χώρες του Νότου! Η στρατηγική τους απέδωσε. Η ομάδα των βορείων κρατών πήρε ως αντάλλαγμα για την άμεση ανακεφαλαιοποίηση των ιταλικών και ισπανικών τραπεζών, τον έλεγχο του υπερεθνικού φορέα που θα εποπτεύει τις τράπεζες της Ευρωζώνης.

Σε τακτικό επίπεδο μπορούμε να πούμε ότι η αντιπαράθεση και ο τελικός συμβιβασμός ήταν του τύπου win – win, με ικανοποιημένο εκ του αποτελέσματος τόσο το νότο όσο και το βορά.

Αποτιμώντας συνολικότερα τη Σύνοδο Κορυφής, το ισοζύγιο μπορεί να θεωρηθεί θετικό: Mε τα ομόλογα έργων και τα 120 δις ευρώ ανοίγει ο δρόμος για ένα μονιμότερο Σύμφωνο Ανάπτυξης. Mε την τραπεζική ένωση και εποπτεία θα είναι εγγυημένες οι καταθέσεις και θα υπάρξουν ενιαίοι κανόνες λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος. Με τις προβλέψεις για τις ιταλικές και τις ισπανικές τράπεζες, ανοίγει ο δρόμος για τη συλλογική διάσωση χωρίς αύξηση των εθνικών ελλειμμάτων.

Επιπλέον, σε έξι μήνες θα κατατεθεί η πρόταση που θα επεξεργαστούν από κοινού το Συμβούλιο (Ρομπάι), η Επιτροπή (Μπαρόζο), το Eurogroup (Γιούγκερ) και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Ντράγκι), για την οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση της Ένωσης. Ίσως να μην είναι τόσο μακριά η ώρα που θα η ενεργοποιηθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην αγορά ομολόγων και ο δανεισμός απευθείας προς τα κράτη με χαμηλό επιτόκιο, καθώς και η θέσπιση ευρωομολόγων αμοιβαιοποίησης του χρέους.

Η Σύνοδος δεν ασχολήθηκε ειδικά με το ελληνικό πρόβλημα. Τα πράγματα στην Ευρώπη όμως κινούνται, οι δυναμικές και οι συσχετισμοί τείνουν να αλλάξουν. Γι` αυτό η χώρα μας εργαζόμενη για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της αξιοπιστίας με τους ευρωπαίους εταίρους και προωθώντας τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, χρειάζεται να επανέλθει στην προγραμματιζόμενη φθινοπωρινή Σύνοδο Κορυφής και να διεκδικήσει δυναμικά αυτά για τα οποία έχει δεσμευτεί η ελληνική κυβέρνηση.

O Γεράσιμος Γεωργάτος είναι Μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΗΜ.ΑΡ