Το μεγάλο ταξίδι του «θωρηκτού» ΣΥΡΙΖΑ

Του Ηλία Κανέλλη, ΝΕΑ, 23.6.12

Πολλά τα σενάρια για τη μετεξέλιξη του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς, μετά το 26,89% των τελευταίων εκλογών. Αγκάθια όμως στην πορεία προς το συνέδριο παραμένουν η πίστη πολλών στελεχών στην αποχώρηση από την ευρωζώνη και η παράμετρος της πολιτικής βίας

Τώρα που έγινε αξιωματική αντιπολίτευση θα πάει σύρριζα σύρριζα στη θεσμική νομιμότητα. Θα πάψει να ανέχεται τις ακρότητες του πεζοδρομίου. Θα περιθωριοποιήσει όσους εκπροσώπους συνιστωσών προτάσσουν την «επανάσταση» αντί ενός ρεαλιστικού προγράμματος αντιμετώπισης της κρίσης και τον αντιευρωπαϊσμό αντί μιας «άλλης Ευρώπης». Θα πορευτεί αντλώντας από τη μεγάλη δεξαμενή της δυσαρέσκειας, υποσχόμενος μετριοπάθεια και σοβαρότητα. Θα μετεξελιχθεί σε μια μεγάλη λαϊκή μεταρρυθμιστική δύναμη. Τέτοια σενάρια κυκλοφορούν για τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ, μετά το 26,89% που του απέφεραν οι τελευταίες εκλογές. Εχουν βάση; Η αλήθεια είναι ότι για τον ΣΥΡΙΖΑ η αντιπολίτευση, υπό τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν, είναι ευκολότερη. Ακόμα και πολλοί απ' όσους ψήφισαν ένα από τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης θα έχουν πολλούς λόγους να μην είναι ικανοποιημένοι με την εξέλιξη των πραγμάτων - από αμφιθυμία αλλά και από τα ίδια τα δεδομένα. Η νέα κυβέρνηση είναι επιβαρημένη με φθαρμένα πρόσωπα της παραδοσιακής, λαϊκής Δεξιάς, η χώρα συνεχίζει να κινείται στον αστερισμό του Μνημονίου, η ανεργία είναι στα ύψη, οι φόροι υψηλοί και το εισόδημα συρρικνώνεται. Επιπλέον, το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ, εταίροι στη συγκυβέρνηση, θα πλαγιοκοπούνται συνεχώς, όχι πλέον ως μνημονιακές δυνάμεις αλλά και ως δυνάμεις που «στηρίζουν μια κυβέρνηση της Δεξιάς». Με αυτά τα δεδομένα, το φυσιολογικό είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να διευρύνει την επιρροή του. Παράλληλα, μπορεί να εξειδικεύσει το πρόγραμμά του, να το κάνει ρεαλιστικό και αξιόπιστο, ώστε να διεκδικήσει την εξουσία στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση, όποτε και με όποιες συνθήκες αυτή προκύψει.

Αυτό είναι το γραμμικό σενάριο, και είναι πιθανό. Προϋποθέτει, φυσικά, ότι όλα γύρω πηγαίνουν σαν κινούμενη άμμος και ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει σταθερός. Μπορεί;

Υπό μία έννοια, ναι. Αλλωστε, ο νέος ενιαίος κομματικός οργανισμός που προέκυψε, έστω στο όνομα της προεκλογικής σκοπιμότητας, για να διεκδικηθούν οι 50 έδρες του μπόνους που προέβλεπε το εκλογικό σύστημα, θεωρητικά, εύκολα μπορούν να μεταφραστούν σε έναν μηχανισμό υπό τον έλεγχο της ομάδας του προέδρου Αλ. Τσίπρα - με δεδομένο, μάλιστα, ότι στο συνέδριο που έχει αναγγελθεί, ως θριαμβευτής, θα έχει το πάνω χέρι. Μάλιστα, όπως πιθανολογείται, μπορούν κατ' αυτόν τον τρόπο να περιθωριοποιηθούν οι πιο ακραίες συνιστώσες (ή οι πιο ακραίες εκ των συνιστωσών) και, σε συνδυασμό με τον έλεγχο των οικονομικών από έναν κεντρικό μηχανισμό, ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κόμμα πλέον, να εκφράζεται από μια ενιαία, συναινετική, ριζοσπαστικά μεταρρυθμιστική και ευρωπαϊκή («η Ευρώπη των λαών») πολιτική γραμμή. Μπορεί τα πράγματα να γίνουν έτσι;

Οι αντιευρώ συνιστώσες. «Κατά τη γνώμη μου, αν επιχειρηθεί να ελεγχθεί κατ' αυτόν τον τρόπο το κόμμα, θα οδηγηθεί σε αποχωρήσεις και σε διασπάσεις» λέει στέλεχος που εκφράζεται μέσω του Αριστερού Ρεύματος, όχι συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ αλλά τάσης με μεγάλο εύρος εντός του Συνασπισμού. Και προσθέτει: «Αλλά ας υποθέσουμε ότι, στην περίπτωση που βρεθούν πρόσωπα να θέσουν εαυτούς εκτός κόμματος, αυτά τα πρόσωπα θα περιθωριοποιηθούν γρήγορα, θα τα παρασύρει η δυναμική του κόμματος εξουσίας που το κόμμα έχει αποκτήσει. Τι γίνεται όμως εάν τα πρόσωπα αυτά δεν φύγουν αλλά παραμείνουν εντός, εκφράζοντας στα πάνελ, αλλά και στις ταξικές συγκρούσεις, στο πεζοδρόμιο, τη διαφορετικότητά τους;».

Και η αλήθεια είναι ότι είναι πολλά και προβεβλημένα τα πρόσωπα με sui generis απόψεις για τα δεδομένα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, του Αριστερού Ρεύματος, ήταν (μάλιστα με πολύ ηχηρό τρόπο) και συνεχίζει να είναι με μια λύση αποχώρησης από την ευρωζώνη - και δεν είναι μόνος του: τα ίδια έχουν πρεσβεύσει, με την ίδια ή με διαφορετική ένταση, και άλλα στελέχη της τάσης του, ο οικονομολόγος Γιάννης Τόλιος, ο συνδικαλιστής Δημήτρης Στρατούλης και ο επίσης συνδικαλιστής Αλέκος Καλύβης, ο πρώην πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Πειραιά Στάθης Λεωτσάκος ή η υπεύθυνη για θέματα Υγείας Σόφη Παπαδόγιαννη.

Με αντίστοιχες αντιευρωπαϊκές θέσεις έχουν συνταχθεί και καθηγητές από το εξωτερικό, οι επηρεασμένοι από τον ριζοσπαστισμό του Σλάβοϊ Ζίζεκ - ο Κώστας Λαπαβίτσας ή ο Κώστας Δουζίνας. Και φυσικά, ορισμένες συνιστώσες, ανάμεσα στις οποίες η υπό τον μαοϊκό Ρούντι Ρινάλντι ΚΟΕ (Κομμουνιστική Οργάνωση Ελλάδας) που διακρίνεται για την αντιμνημονιακή ρητορική και, ήδη, έχει τουλάχιστον τρεις βουλευτές στην επιρροή της (Αχαΐα: Βασίλης Χατζηλάμπρου, Αργολίδα: Δημήτρης Κοδέλας, Φθιώτιδα: Βασίλης Κυριακάκης). Βεβαίως, η ΚΟΕ δεν αντέδρασε δημοσίως όταν, για τις ανάγκες της επικοινωνίας του ΣΥΡΙΖΑ με ήπιο προφίλ, οι γραφίστες της «Αυγής» εξαφάνισαν με photoshop το σφυροδρέπανο της σημαίας τους από το μετεκλογικό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας, τον περασμένο Μάιο. Μάλιστα, στη συνέχεια, παραγγέλθηκε νέο στοκ με κόκκινες σημαίες στις οποίες το σύμβολο του κομμουνισμού μπήκε σε μια γωνίτσα. Ενδειξη συμβιβασμού. Μάλλον χαμήλωμα των τόνων, αφού οι ηγεσίες τέτοιων σχημάτων έχουν καταγγείλει τους πάντες για οπορτουνισμό. Την ίδια ή ακόμα και πιο προχώ ρητορική έχουν εκφράσει μικρότερες συνιστώσεις όπως η Αντικαπιταλιστική Πολιτική Ομάδα - ΑΠΟ, η ΚΕΔΑ (Κίνηση για την Ενότητα Δράσης της Αριστεράς) του Γιάννη Θεωνά κ.ά. Να μην ξεχνάμε και την εθνολαϊκιστική ρητορική προσωπικοτήτων όπως ο Γιώργος Πάντζας και χώρων όπως το ΔΗΚΚΙ.

Η παράμετρος της πολιτικής βίας. Το άλλο θέμα-αγκάθι στην πορεία προς το συνέδριο θα είναι η βία. Ηδη, ο καθηγητής στο Πάντειο Σταύρος Κωνσταντακόπουλος με άρθρο του στην «Αυγή» επιμένει στον διαχωρισμό «καλή» και «κακή» βία. Θεωρητικολογώντας, ισχυρίζεται ότι η ευρωπαϊκή νεωτερικότητα έχει θεμελιωθεί και στη βία της Γαλλικής Επανάστασης, και τονίζει: «Η βία δεν αποτέλεσε και δεν αποτελεί πεμπτουσία της ύπαρξης [των κατώτερων τάξεων], όπως για τους φασίστες, αλλά ένα απλό μέσο ανατροπής των συνθηκών άγριας εκμετάλλευσης, οι οποίες συνεχίζουν να υφίστανται, αποτελεί το καλύτερο εχέγγυο για να μπορέσει να παραχθεί εκείνη η συνειδητοποίηση που προσδίδει - το ξαναλέω - διάρκεια στα σχέδια της Αριστεράς». Υπενθυμίζεται ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, τη «βία στη βία της εξουσίας» ενστερνίζονται όχι μόνο κινηματικά στελέχη από διάφορους χώρους που έδωσαν άλλοθι σε κινήματα τύπου Δεν Πληρώνω ή στον δυναμισμό συγκρούσεων με την Αστυνομία που προστάτευε δημόσια κτίρια όπως π.χ. η Βουλή, αλλά και μέλη συνιστωσών, ενδεχομένως και συνιστώσες ολόκληρες.

Από αυτήν την άποψη, λοιπόν, η πορεία του Αλ. Τσίπρα προς τον έλεγχο ενός κόμματος που θα δώσει την εντύπωση θεσμικού αντίβαρου, σε περίπτωση ενδεχόμενης αποτυχίας της σημερινής κυβέρνησης συνεργασίας, δεν είναι μονόδρομος. Και όπως επισημαίνει γνωστός καθηγητής, μένει να αποδειχθεί αν το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι βιώσιμο, αν η ηγετική ομάδα Τσίπρα θα καταφέρει να διαχειριστεί χωρίς σημαντικές απώλειες τις αναπόφευκτες ρήξεις, αποσκιρτήσεις, ακόμα και διασπάσεις. Για πολλούς λόγους:

«Επειδή δεν είμαστε στο 1977 και δεν έρχεται το 1981 με τον ΣΥΡΙΖΑ το αντίστοιχο του ΠΑΣΟΚ εκείνης της περιόδου - επειδή δηλαδή δεν υπάρχουν πολλά στελέχη με το know how ακόμα και στοιχειωδών λειτουργιών των θεσμών, της πολιτικής και του κράτους. Επειδή δεν είναι μόνο η εξουσία το κίνητρο της πολιτικής δράσης για πολλά στελέχη του χώρου αλλά και η ιδεολογία - και υπάρχουν πολλοί ιδεολόγοι με διπλές στρατηγικές που διεκδικούν την ανατροπή του συστήματος και την επανάσταση. Επειδή ακόμα και ζητήματα όπως η κατανομή των χρημάτων ή το μοίρασμα των θέσεων εξουσίας αλλά και θέσεων σε γραμματείες βουλευτών και σε άλλα δημόσια αξιώματα μπορούν να αποβούν πηγές δυσαρέσκειας».

Βέβαια, πάντα υπάρχει η γοητεία της εξουσίας. Θα ενδώσουν όμως σε αυτήν οι τάσεις, οι ομάδες και τα λογής γκρουπούσκουλα;