Οι συνέπειες της δημαγωγίας...

Του Κώστα Στούπα, www.capital.gr, 27.7.12

Ακόμη και να υπάρξει παρέμβαση και η ΕΚΤ αναλάβει να εκτονώσει την κατάσταση στην Ελλάδα, αυτά που είναι να γίνουν θα γίνουν και μιλάμε για διάλυση ενός μοντέλου με πυρήνα το πελατειακό κράτος και δημιουργία ενός άλλου, παραγωγικότερου. Κατά πως έχουμε όλοι αντιληφθεί, όπως στις μεγάλες επιδημίες αφθονούν οι κομπογιαννίτες που θεραπεύουν τα πάντα με μαντζούνια, σε περιόδους μεγάλων εντάσεων και αναταραχών αφθονούν οι δημαγωγοί που υπόσχονται ανάλογες θαυματουργές θεραπείες. Η παρουσία των δημαγωγών πολλάκις αναδεικνύεται κίνδυνος μεγαλύτερος από την ίδια την κρίση καθώς η επικράτησή τους πολλαπλασιάζει τις καταστρεπτικές συνέπειες. Ενίοτε δε το ρεύμα που δημιουργούν εναντίον αντιπάλων παρασύρει και τους ίδιους.

Μπορεί η «αποπληξία» του θέρους να μειώνει τις κοινωνικές εντάσεις της όξυνσης των συνεπειών της χρεοκοπίας, αλλά από Φθινόπωρο δεν υπάρχουν ενδείξεις πως τα αδιέξοδα δεν θα επανέλθουν δριμύτερα. Ακόμη και να υπάρξει παρέμβαση και η ΕΚΤ αναλάβει να εκτονώσει την  κατάσταση στην Ελλάδα, αυτά που είναι να γίνουν θα γίνουν και μιλάμε για διάλυση ενός μοντέλου με πυρήνα το πελατειακό κράτος και δημιουργία ενός άλλου, παραγωγικότερου.

Αυτή η διαδικασία περνά μέσα από δραστική μείωση του βιοτικού επιπέδου που στηρίχθηκε στην ευημερία με δανεικά, τον μηδενισμό του κοντέρ και το ξαναμοίρασμα της «τράπουλας» εξ αρχής. Για άλλους αυτό σημαίνει ευκαιρίες και για άλλους απειλή. Για όλους όμως σημαίνει απώλειες. Όσοι υποστηρίζουν πως μπορούν να εγγυηθούν στην επόμενη μέρα τα κεκτημένα του χθες ψεύδονται.

Έτσι είναι, όλες οι μεγάλες αλλαγές, διαλύουν το παλιό καθεστώς που έχει εξαντλήσει τη δυναμική του και αναδεικνύουν νέες δυνάμεις.

Κατά πως έχουμε όλοι αντιληφθεί, όπως  στις μεγάλες επιδημίες αφθονούν οι κομπογιαννίτες που θεραπεύουν τα πάντα με μαντζούνια,  σε περιόδους μεγάλων εντάσεων και αναταραχών αφθονούν οι δημαγωγοί που υπόσχονται ανάλογες θαυματουργές θεραπείες.

Η παρουσία των δημαγωγών πολλάκις αναδεικνύεται κίνδυνος μεγαλύτερος από την ίδια την κρίση καθώς η επικράτησή τους πολλαπλασιάζει τις καταστρεπτικές συνέπειες. Ενίοτε δε το ρεύμα που δημιουργούν εναντίον αντιπάλων παρασύρει και τους ίδιους.

Οι συνέπειες της δημαγωγίας...

Το 370 π.χ.  η πόλη του Άργους πέρασε μια οικονομική κρίση. Όπως είναι σύνηθες στις κρίσεις περισσεύουν οι κοινωνικές εντάσεις και τα πολιτικά πάθη. Σε τέτοιες περιόδους αφθονούν οι μαυραγορίτες, οι κερδοσκόποι και δημαγωγοί, όπου καθένας με τη σειρά του προσπαθεί να επωφεληθεί από την απερισκεψία που γεννά η απόγνωση.

Οι δημαγωγοί με πύρινους καταγγελτικούς λόγους κατάφεραν να στρέψουν το λαό εναντίον των κοινωνικά και οικονομικά  επιφανών πολιτών μερικοί από τους οποίους είχαν αποπειραθεί να καταλύσουν το πολίτευμα προκειμένου να επαναφέρουν την τάξη και να καταστήσουν την πόλη κυβερνήσιμη.

Το πλήθος εξεγέρθηκε έναντι των επιφανών και δολοφόνησε εκατοντάδες από αυτούς με σκυταλισμό. Ήτοι, με χτυπήματα και σκυτάλες, ρόπαλα.  Όταν οι δημαγωγοί αντελήφθησαν τις συνέπειες προσπάθησαν να τα μαζέψουν, αλλά το εξαγριωμένο πλήθος στράφηκε εναντίον τους, επιφυλάσσοντάς τους την ίδια τύχη.

Ιδού η μια περιγραφή του Διόδωρου του Σικελού για τα γεγονότα: Βλέπε: Ο σκυταλισμός έχει δυο όψεις...

Το ιστορικό αυτό γεγονός καταδεικνύει πως το απεγνωσμένο πλήθος μοιάζει με άγριο θηρίο. Όποιος το εκμεταλλευτεί  να κατασπαράσσει τους αντιπάλους, κινδυνεύει να κατασπαραχτεί και ίδιος.

Η ανατομία της δημαγωγίας

Την δημαγωγία στηλιτεύει στην πρώτη του κωμωδία «Ιππής» ο Αριστοφάνης σε μια προσπάθεια να θίξει τα κακώς κείμενα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας η οποία είχε καταστεί θύμα του δημαγωγού Κλέωνα.

Οι Ιππής διδάχτηκαν το 424 π.χ. και κέρδισαν το διαγωνισμό.

Η κωμωδία αυτή αναφέρεται στα δεινά της πολιτικής φαυλότητας και της δημαγωγίας η οποία  µπορεί να οδηγήσει µία χώρα στην καταστροφή.

Στο πρόσωπο του Παφλαγόνα που συμβολίζει τον δημαγωγό Κλέωνα μπορούμε να διακρίνουμε πολλούς πολιτικούς της σήμερον.

Υπόθεση του έργου

Στο Wikipedia η περίληψη της υπόθεσης είναι περιεκτικότατη: «Ο Δημοσθένης και ο Νικίας είναι δούλοι και μάλιστα στενοχωρημένοι. Αφέντης τους είναι ο Δήμος που έχει βέβαια τις ιδιοτροπίες του. Μα από τότε που τον πλεύρισε ο κατεργάρης το Παφλαγόνας άλλαξε προς το χειρότερο. Τον γλυκοπιάνει τον αφέντη τους και τον εθίζει στην ευκολία. Τον ξεγελάει, κλέβει αλλονών και τα σερβίρει για δικά του. Τον έχει γεμίσει με ψευτιές και συκοφαντίες.

Πως θα απαλλαγούν από αυτόν; Αναρωτιούνται. Ας πιούνε να κατεβάσουν καμία ιδέα. Για αρχή κλέβουν το χρησμό που φυλάει με προσοχή ο Παφλαγόνας. Ο χρησμός λέει ότι ο αχρείος θα χαθεί από έναν πωλητή σαλαμιών. Ο Αγοράκριτος, ο αλλαντοπώλης, πλησιάζει τους δύο δούλους.

Ο Δημοσθένης και ο Νικίας τον πείθουν ότι αυτός είναι ο άξιος διεκδικητής της εξουσίας. Εκείνη τη στιγμή βγαίνει από το σπίτι, οργισμένος ο Παφλαγόνας. Ο Αγοράκριτος στην αρχή τρομοκρατείται, αλλά έρχονται σε συμπαράστασή του οι Ιππείς. Ο καβγάς ανάβει για τα καλά.

Ο Παφλαγόνας και ο Αγοράκριτος αλληλοκατηγορούνται. Οι Ιππείς κατηγορούν τον Παφλαγόνα για ψεύτη, δόλιο, απατεώνα και κλέφτη. Οι συκοφαντίες δίνουν και παίρνουν. Ο Παφλαγόνας υπερηφανεύεται ότι κανείς δεν τον περνάει στην αδιαντροπιά. Οι δύο άντρες τρέχουν στη Βουλή για να καταδώσει ο ένας τον άλλον και να πάρουν με το μέρος τους την εύνοια του λαού. Ο Αγοράκριτος νικάει τον Παφλαγόνα. Και οι δύο έταξαν στο λαό και κέρδισε αυτός που έδωσε περισσότερα.

Ο Παφλαγόνας δεν μπορεί να το χωνέψει ότι έχασε. Και οι δύο πάνε έξω από την πόρτα του Δήμου. Τον καλούν να βγει από το σπίτι του και του λένε πόσο τον αγαπούν. Γίνεται ένας διαγωνισμός στα λόγια για να αποδείξουν ποιος νοιάζεται περισσότερο.

Ο Αγοράκριτος κατακτά και το Δήμο. Οι δύο άντρες φέρνουν χρησμούς, ύστερα φέρνουν από ένα καλάθι γεμάτο με διάφορα τρόφιμα. Συνεχίζουν ποιος θα καλοπιάσει πιότερο το Δήμο. Μέχρι που ο Παφλαγόνας παραδέχεται την ήττα του. Με τη νίκη του Αγοράκριτου, η Αθήνα αποκτά την παλιά της αίγλη. Ο Αγοράκριτος χαρίζει στο Δήμο την τριαντάχρονη συνθήκη που είχε φυλακισμένη ο Παφλαγόνας».

Η κύρια ιδέα, επίσης, ότι για να χτυπήσεις έναν φαύλο πολιτικό πρέπει να εφεύρεις έναν φαυλότερο οπότε ο φαυλότερος χτυπάει τον κακό, είναι και πρωτότυπη αλλά και πάρα πολύ απαισιόδοξη.

Αυτές τις μέρες η Κωμωδία ανεβαίνει σε διάφορα θέατρα ανά την επικράτεια και αυτό αποτελεί ευκαιρία για όσους θέλουν να τη γνωρίσουν και όσους θέλουν να την ξαναθυμηθούν.