Η Αριστερά που μας πληγώνει

Του Κίμωνα Χατζημπίρου, Μεταρρύθμιση, 8.7.12

Κυριακή 17 Ιουνίου, πίσω από το παραβάν, το ψηφοδέλτιο της Δημοκρατικής Αριστεράς στο χέρι. Ψάχνω το όνομα που προκάλεσε συζητήσεις, που πολλές φορές και με τολμηρές θέσεις αντιπροσώπευσε το κόμμα στο δημόσιο διάλογο. Ματσαγγάνης στην 11η θέση της λίστας; Δεν το πιστεύω. Μα, θα αντιτείνουν κάποιοι, τηρήθηκε η σειρά που προέκυψε την 6η Μαϊου από τους σταυρούς προτίμησης. Μάλιστα, λοιπόν, το λάθος στους ψηφοφόρους, στη βάση. Ποιός όμως μηχανισμός πριμοδότησε ένα τέτοιο αποτέλεσμα, ποιά άτυπη γραμμή μεθοδεύει τον αποκλεισμό από τη Βουλή, των αιρετικών; Μετά τις εκλογές, η Αριστερά βγαίνει επιτέλους μπροστά, συμπράττει με άλλα δημοκρατικά κόμματα σε κυβέρνηση σωτηρίας. Γενναία κίνηση, ρήξη με το παρελθόν. Εν τούτοις, παρέχει τη συμμετοχή της με το σταγονόμετρο, αποκλείει από υπουργικές θέσεις άξια στελέχη της, με εξειδικευμένες ικανότητες, με λόγο ουσιαστικό και πρωτότυπο. Γιατί; Μήπως άραγε οι πιο άξιοι είναι αιρετικοί;

Εθελοτυφλία με τα περίφημα «ισοδύναμα μέτρα». Ισοδύναμα ακούμε και ισοδύναμα δεν βλέπουμε ούτε πρόκειται να δούμε. Απλώς χρησιμεύουν ως πρόσχημα για την καταδίκη του επάρατου μνημονίου. Προκαλούν όμως άγονη εσωτερική αντιπαράθεση, καταντά άχαρο να υπερασπίζεται κανείς όσα προφανή επιβάλλει η λογική, ωστόσο, αυτοί που επιμένουν στα αυτονόητα, έχουν πλέον ετικέτα: «νεοφιλελεύθεροι της ΔΗΜΑΡ».

Αρχές του 2001. Ξεκινά ενθουσιωδώς ο «Δαίμων της Οικολογίας», μηνιαίο περιοδικό, ένθετο στην Κυριακάτικη ΑΥΓΗ. Μια μικρή, καλοδεμένη συντακτική ομάδα και εκδότης ο υπογράφων. Όλα καλά μέχρι τον Φεβρουάριο του 2004, οπότε ξαφνικά συμβαίνει το ανήκουστο: λογοκρίνεται άρθρο του εκδότη διότι ασκούσε κριτική στη «Διακήρυξη για Συσπείρωση της Αριστεράς», που κατόπιν έγινε ιδρυτική διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ. Το κομμένο άρθρο δημοσιεύεται σε λίγες μέρες στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, ο εκδότης αποχωρεί, το ένθετο συνεχίζει, στο εξής ως ιδρυτής του περιοδικού φαίνεται ένα πρόωρα χαμένο μέλος της συντακτικής ομάδας...

Ολόκληρο το ελληνικό πολιτικό φάσμα, από Δεξιά έως Αριστερά με εξαίρεση ελάχιστους Φιλελεύθερους, έχει αρνηθεί την ταύτιση του σταλινισμού με τους υπόλοιπους εγκληματικούς ολοκληρωτισμούς. Η ιδέα της εξίσωσης ακροαριστερού και ακροδεξιού, είναι ταμπού για την ελληνική πολιτική αντίληψη. Κατά συνέπεια, η κατάταξη του ΣΥΡΙΖΑ στον αντιδημοκρατικό χώρο, θεωρείται αδιανόητη. Η συγκατοίκηση σε αυτό το κόμμα μερικών μετριοπαθών με δημοκρατική συνείδηση, είναι αρκετή για να δίδεται άφεση αμαρτιών. Προφανώς κατά λάθος, ο φορέας αυτός παρήγαγε, υπέθαλψε ή με τη σιωπή του ανέχτηκε εξωθεσμικές ενέργειες, φανατισμό έξαλλων οπαδών, τραμπουκισμούς και προπηλακισμούς αντιπάλων. Αν τα γεγονότα δεν συμφωνούν με τις αντιλήψεις μας, τόσο το χειρότερο γι’ αυτά...

Κάποτε έγραψα ότι ο σοσιαλισμός είναι μια ιδεολογία αποτυχημένη, αδιέξοδη και αμαρτωλή. Ο Άγγελος Ελεφάντης θεώρησε ότι έχω υπερβεί τα όρια. Στην Αριστερά μερικά πράγματα είναι γνωστά, αλλά δεν λέγονται. Αριστερός δογματισμός υποτίθεται πως δεν μπορεί να υπάρξει στον ανανεωτικό χώρο, ωστόσο από χρόνια είχε εμφανιστεί ένας νέος δογματισμός διανοουμένων, τον οποίο μάλιστα είχε εντοπίσει ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης. Σε ένα εξαιρετικό βιβλίο του Ντομινίκ Λεκούρ, με τίτλο: «Λυσένκο, η πραγματική ιστορία μιας προλεταριακής επιστήμης», ο Αλτουσέρ, γράφοντας τον πρόλογο, χαρακτηρίζει ως «ιστορία τελειωμένη, ιστορία ατελείωτη» την ανικανότητα των κομμουνιστικών κομμάτων να λάβουν υπόψη, ως μαρξιστικοί οργανισμοί, τη δική τους ιστορία. Στον μικρόκοσμο της ελληνικής ανανεωτικής Αριστεράς, έχει μεν κατακτηθεί το δικαίωμα της κριτικής, αλλά όχι να φτάνει και σε άρνηση των συμβόλων!

Όπως την αντιλαμβάνεται ο Χ. Γιανναράς (ΑΥΓΗ, 22.5.88), η ελληνική Αριστερά έχει κίνητρο το πάθος. «Παράδοξο να ζητάει η αριστερή διανόηση την ιδεολογική της ταυτότητα στον ευρωπαϊκό διαφωτισμό... και η αριστερή πολιτική να συναγωνίζεται τα αστικά κόμματα σε διεκδικήσεις “ατομικών δικαιωμάτων” (δηλαδή εγωκεντρικής θεώρησης) και σε επαγγελίες “εκσυγχρονισμού”-αποδοτικότερης οργάνωσης των συγκοινωνιών ή των ταχυδρομείων... Πέρα από τους στόχους του εκσυγχρονισμού, ...η Αριστερά είχε και νεκρούς... Σαν να είναι δυνατόν ποτέ να πεθάνει κανείς για καλύτερες συγκοινωνίες και συνεπέστερα ταχυδρομεία». Το κοινό πάθος λοιπόν, ιδού η συγκολλητική ουσία που άρρηκτα συνδέει όλα τα κομμάτια της Αριστεράς. Φτιάχνει το συναισθηματικό ιδεολόγημα μιας ενότητας, για την οποία κανένα προγραμματικό στοιχείο δεν υπάρχει. Η μεταρρύθμιση είναι έννοια εγκεφαλική, δεν προσφέρεται για εκτόνωση πάθους. Η ψυχή των στελεχών διψάει για αντιπολίτευση, έστω εποικοδομητική. Η συνεργασία με μη αριστερούς, ο συμβιβασμός για μερική προώθηση μεταρρυθμίσεων, ξενίζουν. Η Αριστερή Μεταρρύθμιση πλειοδοτεί σε καταγγελίες κατά της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και συντάσσεται με τις «αριστερές» πανεπιστημιακές συντεχνίες, των οποίων ζητά ολοκλήρωση της θητείας. Εύκολα βρίσκονται εκλεκτικές συγγένειες με τα αντιδημοκρατικά κομμάτια της παλαιοαριστεράς και η ενότητα ενώπιον του κοινού εχθρού ξαναγίνεται όραμα.

Ο κόσμος το ’χει τούμπανο κι εμείς κρυφό καμάρι. Στις τελευταίες εκλογές, πολλοί προοδευτικοί πολίτες, κλείνοντας τη μύτη πίσω από το παραβάν, επέλεξαν με φρίκη «ΝΔ δαγκωτό, στην απόγνωσή μου δεν μπορούσα να σκεφτώ κάτι καλύτερο και πιο αποτελεσματικό...». Τουλάχιστον να αναβληθεί ο επερχόμενος αιφνίδιος θάνατος της οικονομίας. Ήταν πράξη γενναιότητας και πολιτικής υπευθυνότητας; Οφείλουμε να τους τιμήσουμε ή να τους περιφρονήσουμε; Η απάντηση εξαρτάται από την εκτίμησή μας για την πολιτική φύση του ΣΥΡΙΖΑ. Σύμφωνα με κάποιους, η τοποθέτησή του εκτός δημοκρατικού τόξου… «..είναι λογικοφανής παραλογισμός ακραίων δημοσιογραφίσκων της πεντάρας», «..δεν είναι απλώς ατυχής, είναι εξωφρενική, ανιστόρητη, πολιτικά επικίνδυνη και απολύτως έξω από την πολιτική γραμμή..». Λείπει όμως η ανοιχτή συζήτηση για τέτοια θέματα, μια συζήτηση αναγκαία, που όπως φαίνεται δεν μπορεί να διεκπεραιωθεί με συντεταγμένο τρόπο.

Ανανέωση ανάπηρη είναι δυνατή; Δείχνει, νομίζω, η ιστορία πως η ανανέωση είτε θα επιταχύνει, ρισκάροντας μάλιστα να χάσει τον έλεγχο των βασικών όρων της, είτε δεν θα υπάρξει. Όταν όμως η ηγεσία τραβάει μπροστά, επειδή το πιστεύει ή από πολιτικό ένστικτο, το κόμμα φρενάρει λόγω πλεονάζοντος έρματος. Κυριαρχεί η επίδραση συναισθημάτων που, ως γνωστόν, είναι κακός σύμβουλος πολιτικής. Στον κομματικό μηχανισμό, το έρμα εμφανίζεται να πλειοψηφεί. Εξ άλλου, η ανανέωση δεν ταλαιπωρείται για πρώτη φορά. Μέσα σε διαφορετικές πολιτικές συνθήκες, οι ίδιες αντιθέσεις έχουν πολλάκις αναδυθεί: από το εξιδανικευμένο σήμερα ΚΚΕεσ, την Β΄ Πανελλαδική, την εμμονή στη διατήρηση του «Κ», μέχρι το σίριαλ της αλλαγής ονόματος του «Συνασπισμού της Αριστεράς», όπου, για να μην υπερτονιστεί η ρεφορμιστική οικολογία, κρίθηκε απαραίτητη η διευκρίνιση «των Κινημάτων και της Οικολογίας»! Η ανάπτυξη του ΣΥΡΙΖΑ δεν συνέβη στο κενό, εκφράζει την παλιά φλόγα που είχε οδηγήσει στο ΕΑΜ. Η λαϊκή ψυχή επιθυμεί την επάνοδο, μόνο που οι υλικές συνθήκες έχουν αλλάξει. Διαφορετικά δεδομένα σηματοδοτούν πλέον την πρόοδο και η ιστορία μόνο ως φάρσα μπορεί να επαναληφθεί.