Του Roger Cohen, ΒΗΜΑ, New York Times , 7.1.12
Η Ιταλία, µια πλούσια χώρα, επιβιώνει µετά τον ανίκανο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, κατά τον ίδιο τρόπο που το Βέλγιο τα πάει µια χαρά µετά την παρατεταµένη ανικανότητα να σχηµατίσει την οποιαδήποτε κυβέρνηση. Καθώς ο κόσµος ξεπερνάει το ορόσηµο των 7 δισ. κατοίκων, υπάρχουν περισσότεροι παχύσαρκοι παρά πεινασµένοι άνθρωποι στον πλανήτη. Πολλοί από αυτούς τους παχύσαρκους είναι φτωχοί. Οι προηγούµενες γενιές µπορούσαν µόνο να ονειρευτούν τέτοια προβλήµατα. Τεράστιος αριθµός ανθρώπων βγήκε από τη φτώχεια την περασµένη δεκαετία. Η αύξηση του πληθυσµού επιβραδύνεται. Οι χειρότερες προβλέψεις για λιµούς, θανατηφόρες ασθένειες και µια δηλητηριασµένη ατµόσφαιρα αποδείχθηκαν υπερβολικές. Η Κίνα, η Ινδία, και η Βραζιλία δεν είναι οι µόνες που αισθάνονται ότι το ρεύµα της ιστορίας κινείται προς το µέρος τους. Πόσο άσχηµα είναι λοιπόν στην πραγµατικότητα τα πράγµατα; Εξαρτάται από το πού κάθεσαι.
Ο κόσµος µοιάζει ιδιαιτέρως απρόβλεπτος επειδή αυτό που παρουσιάζεται σαν µια χρηµατοπιστωτική κρίση στη Φραγκφούρτη και στη Νέα Υόρκη είναι σε ένα βαθύτερο επίπεδο µια κρίση µετάβασης σε άλλη εποχή. «Εχουµε συνηθίσει να κάνει κουµάντο µία µικρή οµάδα δηµοκρατιών που έχουν ίδιες ιδέες, αλλά αυτές οι δηµοκρατίες ασκούν τώρα όλο και µικρότερη επιρροή στην παγκόσµια πολιτική» είπε ο Τσαρλς Κάπτσαν, καθηγητής ∆ιεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήµιο Georgetown στην Ουάσιγκτον. «Κατευθυνόµαστε προς τον κόσµο του κανενός, έναν κόσµο αλληλοεξαρτώµενο και παγκοσµιοποιηµένο, χωρίς ένα κυρίαρχο πολιτικό κέντρο ή µοντέλο».
Ο κόσµος µοιάζει ιδιαιτέρως απρόβλεπτος επειδή αυτό που παρουσιάζεται σαν µια χρηµατοπιστωτική κρίση στη Φραγκφούρτη και στη Νέα Υόρκη είναι σε ένα βαθύτερο επίπεδο µια κρίση µετάβασης σε άλλη εποχή. «Εχουµε συνηθίσει να κάνει κουµάντο µία µικρή οµάδα δηµοκρατιών που έχουν ίδιες ιδέες, αλλά αυτές οι δηµοκρατίες ασκούν τώρα όλο και µικρότερη επιρροή στην παγκόσµια πολιτική» είπε ο Τσαρλς Κάπτσαν, καθηγητής ∆ιεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήµιο Georgetown στην Ουάσιγκτον. «Κατευθυνόµαστε προς τον κόσµο του κανενός, έναν κόσµο αλληλοεξαρτώµενο και παγκοσµιοποιηµένο, χωρίς ένα κυρίαρχο πολιτικό κέντρο ή µοντέλο».
∆εν είναι περίεργο που η οργή κατοικεί στο µεγαλύτερο µέρος της ∆ύσης. Για τους πολίτες της ευρωζώνης (των 17 κρατών που έχουν κοινό νόµισµα το ευρώ) τα πράγµατα είναι σκούρα. Ο Νικολά Σαρκοζί, ο πρόεδρος της Γαλλίας, λέει τώρα ότι ήταν «σφάλµα» η ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ. Οι Γάλλοι ξέρουν. Το κοινό νόµισµα ήταν εν πολλοίς δική τους ιδέα. Ηταν ένα µέσο για να προσδεθεί η Γερµανία στην Ευρώπη. Και υπήρχε καλύτερος τρόπος για την Ευρώπη να στέψει αυτή την πολιτική απόφαση από το να συµπεριλάβει στην αδελφότητα του κοινού νοµίσµατος το λίκνο του πολιτισµού της, την Ελλάδα;
Η Ακρόπολη είχε πολύ µεγαλύτερο βάρος, τότε, από τον υπερµεγέθη δηµόσιο τοµέα ή από την υπερπρόχειρη ηθική της εργασίας. Το ρίσκο µπήκε στην άκρη. Φυσικά και θα µπορούσε η Ελλάδα να προσδεθεί στο ίδιο οικονοµικό άρµα µε τη Γερµανία! Η ανθρώπινη ικανότητα να αψηφά τα γεγονότα και να πιστεύει ότι πετάει-πετάει ο γάιδαρος είναι απύθµενη.
Η ευρωζώνη, µε το κοινό νόµισµά της και τις πολλές εθνικές κυριαρχίες, αναγκάστηκε τώρα να πάει µε ανοιχτή παλάµη στην Κίνα, της οποίας τα 3,2 τρισ. δολάρια σε συναλλαγµατικά αποθέµατα θα µπορούσαν να ενισχύσουν ένα µεγαλύτερο ταµείο διάσωσης. ∆ύσκολα θα βρισκόταν πιο ισχυρό σύµβολο για το προς τα πού πηγαίνει η δύναµη. Οι Κινέζοι αγοράζουν τα πάντα που µπορούν να αγοράσουν. Η Κίνα είναι το µέρος για να γίνεις πλούσιος.
Στη ∆ύση τα πράγµατα είναι διαφορετικά.
Τι είναι αυτός ο σίφουνας; Είναι οι θέσεις εργασίας που εξαφανίζονται και δεν πρόκειται να επιστρέψουν. Τι είναι αυτό που δεν κοιµάται τα βράδια; Τα βουνά του χρέους που έχει συσσωρευτεί την τελευταία δεκαετία. Τι είναι αυτό το πανδαιµόνιο στους δρόµους; Τα πλήθη του κινήµατος των καταληψιών που έχουν αγανακτήσει µε την ασυλία των ισχυρών. Τι είναι αυτός ο τριγµός; Η αγωνία της Ευρωπαϊκής Ενωσης που βρίσκεται κάπου ανάµεσα στα έθνη και στον φεντεραλισµό.
Κανένας δεν ξέρει ακόµα πώς να διοικήσει έναν παγκοσµιοποιηµένο κόσµο, ή πώς να τον κάνει πιο οµοιόµορφο. Αυτό είναι το ζήτηµα των καιρών µας, ένα ζήτηµα για το οποίο η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία και άλλες νέες δυνάµεις θα πρέπει να κάνουν πολύ πιο σηµαντικές συνεισφορές απ’ ό,τι έχουν κάνει. Η Αµερική, διχασµένη στο εσωτερικό, δεν µπορεί πλέον να επιβάλει τη βούλησή της, και όµως οι πυλώνες του κόσµου στηρίζονται ακόµα στην Pax Americana.
Η Κίνα είναι έτοιµη να συµφωνήσει µε αυτό, προς το παρόν, στο όνοµα της σταθερότητας που είναι αναγκαία για την πλήρη ανάπτυξή της ως το 2050. Υπάρχει µια δίψα για κάποια νέα τάξη, αλλά όχι προθυµία για την υιοθέτησή της. Αυτό µεταφράζεται σε ανησυχία.
Οι διαδηλωτές στη Νέα Υόρκη και στη Μαδρίτη ξέρουν τι δεν θέλουν, αλλά το τι είναι αυτό που θέλουν είναι πολύ λιγότερο σαφές. Η ανατροπή του καπιταλισµού ακούγεται σαν να βγήκε από τον 20ό, ακόµη και από τον 19ο αιώνα. Η µεταρρύθµιση του καπιταλισµού για να αντισταθµιστούν οι πιο σκληρές πλευρές του είναι επίσης µπαγιάτικη είδηση. ∆οκιµάστηκε µε τη µορφή του κράτους Πρόνοιας – και αυτά τα συστήµατα βρίσκονται υπό µεγάλη πίεση, καθώς οι άνθρωποι ζουν περισσότερα χρόνια.
Οχι, το πραγµατικό, αν και όχι καλά διατυπωµένο, επίκεντρο των κινηµάτων κατάληψης είναι η µεταρρύθµιση της παγκοσµιοποίησης – ιδίως του τρόπου µε τον οποίον η παγκοσµιοποίηση ευνοεί τους πλουσίους.
Μια έµπνευση για αυτό το κίνηµα ήρθε από τον αραβικό κόσµο. Αλλά υπάρχει µία διαφορά, οι καταληψίες της πλατείας Ταχρίρ, των δρόµων της Βεγγάζης και των λεωφόρων της Τύνιδας ήξεραν τι ήθελαν: πιο αντιπροσωπευτικές κοινωνίες. Ο δρόµος προς αυτόν τον στόχο έχει ήδη αποδειχθεί άνισος, καθώς µαίνεται η συζήτηση για το πώς θα συµφιλιωθεί µε τον µοντερνισµό η πίστη στο Ισλάµ.
∆ύο διδάγµατα από τον κόσµο σήµερα είναι τα εξής: τα πράγµατα δεν είναι ακριβώς όπως φαίνονται και η αλλαγή µπορεί να είναι αιφνιδιαστική. Η ξαφνική γέννηση µιας νέας αραβικής υπερηφάνειας είναι σηµαντική. Μεταφέρει το κέντρο βάρους. Αραβες που είναι κύριοι της ζωής τους δεν είναι πλέον Αραβες που πρέπει να αναζητήσουν σε έναν εχθρό, το Ισραήλ, την εξήγηση για τα δεινά τους. Η ταπείνωση οδηγεί σε περισσότερο πόλεµο: συνέβη στην Ευρώπη όταν η Συνθήκη των Βερσαλιών τιµώρησε τη Γερµανία, το 1919. Η Ευρώπη έβαλε τέλος στον πόλεµο µόνον όταν άρχισε να ενοποιείται.
Οι δυσκολίες της ευρωζώνης έχουν γίνει αντικείµενο εύκολης διακωµώδησης, αλλά το µοντέλο της είναι µία έµπνευση και µπορεί να γίνει χρήσιµο στον νέο αραβικό κόσµο. Οπως στην ευρωζώνη, όπως σε ολόκληρο τον παγκοσµιοποιηµένο κόσµο, η ενοποίηση είναι αναπόφευκτη στη Μέση Ανατολή. Το µόνο ερώτηµα; Ποιο θα είναι το περαιτέρω τίµηµα σε αίµα και χρήµα, προτού επιτευχθεί αυτή η ενοποίηση.
© 2011 The New York Times
Ο Ρότζερ Κόεν είναι αρθρογράφος στην «International Herald Tribune» και στους «New York Times».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου