Ενοχοποιώντας το θύμα

 Ξένια Κουναλάκη, Καθημερινή 31.08.10

Την παρωχημένη άποψη ότι για τον βιασμό δεν φταίει ο θύτης, αλλά το θύμα διατυπώνει σε πρόσφατη συνέντευξή του στη ΝΕΤ ο ζωγράφος Κώστας Τσόκλης. Δεν καταλαβαίνω γιατί ο βιαστής είναι πιο κακός άνθρωπος από το κορίτσι, που ντύνεται προκλητικά, λέει. «Εγώ νομίζω ότι τη βία τη ζητάει η ίδια. Θέλει να τη βιάσουν. Δεν καταλαβαίνω γιατί η αστυνομία πιάνει τον άνθρωπο και τον βάζει μέσα και δεν βάζει εκείνη που τον προκαλεί. Αφού η φύση τον σπρώχνει να το κάνει αυτό. Εχω άλλες απόψεις για τα πράγματα, πώς να στο πω, δεν ξέρω. Κάθε φορά που γίνεται ένας βιασμός θα ήθελα να δω γιατί γίνεται. Ποιος έφταιξε από τους δύο;
Ποιος είναι αλήθεια πιο ζωντανός άνθρωπος; Ο γερο-ηλίθιος που κάθεται σπίτι του και δεν έχει κανέναν ερωτισμό μέσα του; Ή εκείνος που ρισκάροντας την ίδια τη ζωή του, την ελευθερία του, βλέπει ένα πλάσμα σεξουαλικό και θέλει να το φιλήσει, να το αγκαλιάσει, να το σφίξει; Μα γιατί; Ποιος είναι ο πιο καλός; Η ζωή θα γινόταν πιο ενδιαφέρουσα με εκείνους τους ανέραστους που δεν συγκινούνται μπροστά στο φαινόμενο; Ή με εκείνους που το πάθος ξεχειλίζοντας τους κάνει να επιτεθούν; Αυτό που η φύση έπλασε προκλητικό, να το χαρείς, να το γευτείς. Είναι αναρχικές αυτές οι σκέψεις, το ξέρω, αλλά δεν είναι φυσικές;»,

Οχι, οι απόψεις αυτές δεν είναι ούτε φυσικές ούτε αναρχικές. Για την ακρίβεια σκόρπισαν αποτροπιασμό σε τηλεθεατές και χρήστες του Ιντερνετ, καθώς το επίμαχο απόσπασμα κυκλοφόρησε ευρέως και στο Youtube.

Οι μισογυνικές απόψεις του κύριου Τσόκλη επανέφεραν τον προβληματισμό κατά πόσον μπορεί και πρέπει κάποιος να διαχωρίζει την προσωπικότητα του δημιουργού από το έργο του. Πόσο απογοητευτικό είναι να στέκεσαι μπροστά σ’ έναν ενδιαφέροντα πίνακα, να ακούς ένα συναρπαστικό μουσικό έργο ή να παρακολουθείς μια μαγευτική ταινία και να σου έρχεται αυτόματα η εικόνα του καλλιτέχνη στο μυαλό να εκστομεί διάφορα χοντροκομμένα αποφθέγματα. Ή να σύρεται στα δικαστήρια για πράξεις που εμπίπτουν στον κοινό ποινικό κώδικα.

Είναι τα ίδια ερωτήματα που γεννήθηκαν στους λάτρεις του Πολωνού σκηνοθέτη, Ρομάν Πολάνσκι, όταν επανήλθε στο προσκήνιο η κατηγορία βιασμού ανήλικης, που εκκρεμεί σε βάρος του στις ΗΠΑ. Είναι ηθικολόγοι και εχθροί της τέχνης όσοι θέλησαν να τον δουν να δικάζεται σαν κοινός θνητός; Είναι πουριτανισμός και υποκρισία να ανατριχιάζεις στη σκέψη ότι ο σκηνοθέτης του τόσο αιχμηρού πολιτικά Ghostwriter βίασε ένα 14χρονο κοριτσάκι και θεωρητικοποίησε μάλιστα την ενέργειά του με το επιχείρημα ότι την είχε σπρώξει στο κρεβάτι του η μαμά της!

Και τέλος υπάρχει ισονομία, ίση μεταχείριση από τον νόμο για όλους τους πολίτες; Εξαρτάται. Αν είσαι Τσόκλης ή Πολάνσκι όταν βιάζεις (φραστικά ή κυριολεκτικά) είσαι ωραίος τύπος, ζωντανός... με αναρχικές απόψεις και ελαστική ηθική. Αν είσαι Αλβανός βιαστής ανήλικης σαπίζεις στη φυλακή και μάλιστα κακοπερνάς στα χέρια των συγκρατουμένων σου, καθώς παραδοσιακά οι βιαστές βρίσκονται στη χειρότερη ιεραρχικά «κοινωνική» θέση των σωφρονιστικών καταστημάτων