Αγοράζω παλιά

Του Γιάννη Παπαθεοδώρου , http://dimartblog.com

Ελλείψει άρτου, η κυβέρνηση προσφέρει θεάματα. Την εβδομάδα που πέρασε, με πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ, ανακοινώθηκε η σύσταση «Εξεταστικής επιτροπής» για τις αιτίες και τις προηγούμενες κυβερνητικές ευθύνες που οδήγησαν στο Μνημόνιο, λες και το Μνημόνιο έφερε την κρίση και όχι η κρίση το Μνημόνιο∙ (αν και ο συνδυασμός τους υπήρξε καταλυτικός για την δοκιμασία της ελληνικής κοινωνίας). Η συνταγή πάντως είναι δοκιμασμένη. Τις τελευταίες δεκαετίες, κάθε νεοεκλεγμένη κυβέρνηση συστήνει μια «εξεταστική επιτροπή», που της επιτρέπει να εκθέσει αναλυτικά και ρητορικά τη θεωρία «περί καμένης γης», για να εκθέσει τους πολιτικούς της αντιπάλους, μέσω του παρελθόντος. Ο ΣΥΡΙΖΑ ακολούθησε την πεπατημένη των παλαιών κομμάτων, προσπαθώντας να διασώσει τα ίχνη του «αντιμνημονιακού» του παρελθόντος, την ίδια ώρα που οδεύει σε έναν επώδυνο συμβιβασμό με τους Ευρωπαίους εταίρους και δανειστές. Υπάρχουν ασφαλώς τρία ενδιαφέροντα στοιχεία σε αυτή την κυβερνητική πρωτοβουλία: α) η προκλητική εξαίρεση από το «εξεταστικό» κάδρο της χρονικής περιόδου που αφορά την «καραμανλική» πενταετία (2004-2009), στην οποία υπήρξε δημοσιονομική εκτόξευση του ελληνικού χρέους β) η εντατική καλλιέργεια της πόλωσης, σε μια εποχή που χρειάζονται οι μέγιστες δυνατές συναινέσεις γ) η προσχηματική εκτόνωση της λαϊκής επιθυμίας για να βρεθούν «οι ένοχοι». Και τα τρία στοιχεία διαμορφώνουν μια μη αναμενόμενη αλλαγή «πολιτικού πολιτισμού», τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της συγκυρίας από μια «κυβερνώσα αριστερά».

Στο κάτω-κάτω, οι εκλογές έγιναν, οι πολιτικές ευθύνες αποδόθηκαν, η λαϊκή στήριξη της κυβέρνησης είναι δεδομένη. Τι παραπάνω θα προσφέρει άραγε μια ακόμη «εξεταστική», η οποία θα καταλήξει στα γνωστά ξεχωριστά κομματικά πορίσματα και σε μια κακή αντιμνημονιακή παράσταση με βασικό δίπολο το διχασμό ανάμεσα σε «μερκελιστές» και «πατριώτες», προκειμένου να αποδείξει η κυβέρνηση την «ηθική της υπεροχή»; Ο «ηθικισμός της πολιτικής» είναι άλλωστε το χειρότερο σύμπτωμα μιας εργαλειακής χρήσης της –πρόσφατης, έστω– ιστορίας. Και η ειρωνεία της ιστορίας θα είναι ότι όλα αυτά θα συμβαίνουν την ίδια ώρα, που η κυβέρνηση θα διολισθαίνει αργά, αντιφατικά και εξοντωτικά σε νέα Μνημόνια που θα επιτείνουν την κρίση.

Αν η χώρα χρειάζεται σήμερα μια «εξεταστική επιτροπή» δεν είναι μια επιτροπή που θα εξετάζει το πώς μπήκαμε στο Μνημόνιο αλλά θα προτείνει μια Εθνική Ομάδα Διαπραγμέτευσης για το πώς θα βγούμε από αυτό, χωρίς να δοκιμαστεί και να διακυβευτεί η ευρωπαϊκή προοπτική της. Ο πειρασμός να υιοθετήσει η ριζοσπαστική αριστερά τις τακτικές μιας παλαιοκομματικής διακυβέρνησης που θα στήνει «κοινοβουλευτικά δικαστήρια» για τους αντιπάλους της θα είναι σαφές δείγμα και πρώιμο μείγμα μιας εσωστρεφούς ανασφάλειας και ενός εξουσιαστικού ρεβανσισμού.

Όλοι γνωρίζουμε πως τα ενδογενή στοιχεία της κρίσης είναι πολύ βαθύτερα από τις επικολυρικές εξάρσεις των νεοεκλεγέντων βουλευτών και κυβερνητικών στελεχών της νέας «ανίερης συγκυβέρνησης», που έχει ήδη υπονομεύσει το ηθικό της πλεονέκτημα. Αν η «πρώτη φορά αριστερά» ταυτιστεί με τις παλαιοκομματικές μεθόδους της παλαιότερης κυβερνητικής επιβίωσης, τότε και ο «πολιτικός πολιτισμός» θα εκφυλιστεί σε ένα παλιατζίδικο αισθημάτων, ευχών, τσιτάτων, μελλοντικών ποινών.

Όπως τονίζει σωστά ο Σπύρος Λυκούδης με το χθεσινό του άρθρο στην Καθημερινή: «Ο κανονικός χρόνος έχει ήδη λήξει. Λήγει και η παράταση». Μπροστά σε αυτή την εξαιρετική πύκνωση του χρόνου για το μέλλον, η κυβέρνηση επινοεί τη φαντασιακή φυγή προς το παρελθόν. Καίγοντας τα ελάχιστα αποθέματα της «ελπίδας που έρχεται», επιχειρεί να αντισταθμίσει τα χειρότερα που έρχονται με τα χειρότερα που υπήρξαν. Η ταρίχευση του παρελθόντος υπήρξε για πολλά χρόνια μια γνώρμη πρακτική για ένα ορισμένο τμήμα της Αριστεράς∙ ιδίως όταν ένιωθε ότι το μέλλον του σοσιαλισμού δεν είναι ακριβώς έτσι όπως το είχε φανταστεί. Με το δικό του τρόπο, ο Λάκης Τζορνταντέλλι είχε αναδείξει τις αντιφάσεις αυτής της ιδιάζουσας διαλεκτικής, τραγουδώντας: «Αγοράζω παλιά!.. Ντεμοντέ, μπαλωμένα, σκουριασμένα μυαλά, αγοράζω παλιά!..» Τουλάχιστον εκείνος δεν είχε το άγχος αν θα διαψεύσει τις «χαμένες προσδιοκίες» των ακροατών του.