Υπάρχει ένα παλιό γνωμικό στους πολιτικούς κύκλους των ΗΠΑ ότι η Ουάσιγκτον κάνει γκάφα όταν κατά λάθος λέει την αλήθεια. Αυτό ακριβώς φαίνεται πως έκανε ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο σε μία στιγμή αυτοσχεδιασμού, κατά τη διάρκεια ενός πάνελ συζήτησης στο θέμα που επικρατεί καθημερινά πλέον στις Βρυξέλλες. Δημοσίως δήλωσε αυτό που πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες μέχρι πρότινος αναγνώριζαν μόνο κατ’ ιδίαν: ότι η αντίδραση της ευρωζώνης στην κρίση με πολιτική λιτότητας προσκρούει στην αδυσώπητη οργή των ψηφοφόρων. «Γνωρίζω ότι υπάρχουν κάποιοι τεχνοκράτες σύμβουλοι που μας λένε ποιο είναι το τέλειο μοντέλο αντίδρασης σε μία κατάσταση, αλλά όταν τους ρωτούμε πώς θα εφαρμοστεί αυτό το μοντέλο απαντούν: 'Αυτή δεν είναι η δική μου δουλειά'», δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μιλώντας όχι και τόσο διπλωματικά στους συνεργάτες του. «Χρειαζόμαστε μία πολιτική που να είναι σωστή. Συγχρόνως, όμως, πρέπει να έχουμε… αποδοχή, πολιτική και κοινωνική», είπε. Η παραδοχή αυτή έγινε μετά από σειρά αρνητικών εξελίξεων για τους υποστηρικτές της λιτότητας. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εξέδωσε νέες εκτιμήσεις βάσει των οποίων η ύφεση επιδεινώνεται στις οικονομίες της ευρωζώνης όπου επιβάλλεται η πιο σκληρή λιτότητα, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα. Παράλληλα, μία από τις σημαντικότερες ακαδημαϊκές έρευνες, που συνδυάζει το υψηλό κρατικό χρέος με την οικονομική στασιμότητα, δέχθηκε ισχυρό πλήγμα αξιοπιστίας.
Φαίνεται, παράλληλα, ότι η παράταξη που ζητά χαλάρωση της λιτότητας κερδίζει έδαφος στις Βρυξέλλες, καθώς περίπου 6 μέλη της ευρωζώνης -εκ των οποίων και ορισμένες χώρες του αποκαλούμενου πυρήνα, όπως η Γαλλία και η Ολλανδία- ζητούν περισσότερο χρόνο για να πετύχουν τους σκληρούς ευρωπαϊκούς όρους για τα ελλείμματα, που είναι και το πιο ισχυρό εργαλείο των Βρυξελλών για τη χάραξη κοινής δημοσιονομικής πολιτικής στην ευρωζώνη.
Εάν, όμως, τα επιχειρήματα είναι μόνο το βάθεμα της οικονομικής ύφεσης ή η χαμένη αξιοπιστία ενός ακαδημαϊκού, τότε δύσκολα οι πολέμιοι της λιτότητας θα πετύχουν πολλά στην ευρύτερη συζήτηση που διεξάγεται στις Βρυξέλλες. Έτσι κι αλλιώς, η ύφεση βαθαίνει στην ευρωζώνη περισσότερο από έναν χρόνο, χωρίς να έχει οδηγήσει σε αλλαγή πολιτικής. Παράλληλα, βιτριολικές επιθέσεις μεταξύ κεϊνσιανιστών και υποστηρικτών της λιτότητας καταγράφονται από τότε που ξεκίνησε η κρίση χρέους.
Αυτό που έχει αλλάξει είναι ακριβώς αυτό που επισημαίνει ο κ. Μπαρόζο: η πολιτική. Μετά τις ιταλικές εκλογές του Φεβρουαρίου -όπου περισσότερο από το 50% των ψηφοφόρων στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης στήριξε υποψήφιους με πολιτική πλατφόρμα κατά της λιτότητας, ίσως και κατά της Ε.Ε.- εξανεμίζεται η δημόσια συναίνεση στην πολιτική αντίδρασης στην κρίση.
Όσοι είναι κοντά στον πρόεδρο της Κομισιόν επιμένουν ότι τα σχόλιά του δεν έγιναν κατά λάθος. Εδώ και μήνες, κατ’ ιδίαν εκφράζει την ανησυχία του για το αντιευρωπαϊκό αίσθημα που προκαλεί η οικονομική πολιτική που ακολουθείται στην ευρωζώνη. Είχε κρατήσει, όμως, το στόμα του κλειστό φοβούμενος ότι θα ταρακουνήσει ένα ήδη κλονισμένο καράβι. Αυτήν την εβδομάδα, ακολούθησε το πολιτικό του ένστικτο και μίλησε ελεύθερα.
Αδιαμφισβήτητα, η πολιτική καταστροφή που άφησε η κρίση στο πέρασμά της είναι ήδη μακρά και ευρεία. Στην Ιρλανδία, το Fiana Fail, το πάλαι ποτέ ισχυρό κόμμα της χώρας, αποδεκατίστηκε όταν αναγκάστηκε να συμφωνήσει σε ένα πακέτο στήριξης 67,5 δισ. ευρώ. Η δυναστεία Παπανδρέου στην Ελλάδα, μετά από τρεις δεκαετίες στην εξουσία, διαλύθηκε μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία γελοιοποιήθηκε δημοσίως από τους ομολόγους του και με συνοπτικές διαδικασίες απολύθηκε μετά από ένα όχι και τόσο διακριτικό νεύμα μεταξύ Βερολίνου και Βρυξελλών.
Η επανάσταση των ψηφοφόρων, όμως, όπως και η ίδια η κρίση, κινείται τώρα από την περιφέρεια στον ευρωπαϊκό πυρήνα. Ο Μάριο Μόντι, ο τεχνοκράτης πρωθυπουργός που είχε τις ευλογίες των Βρυξελλών και συνεθλίβη από το εκλογικό σώμα όταν αποπειράθηκε να βρεθεί και πάλι στην πρωθυπουργία μέσα από την κάλπη, προειδοποίησε αργότερα ότι και άλλοι ηγέτες θα εκδιωχθούν εάν δεν γίνει κάτι για να ενισχυθεί η ανάπτυξη.
Και δεν υπάρχει χώρα που να κινδυνεύει περισσότερο, και μάλιστα χώρα με μεγαλύτερη κεντρική σημασία, από τη Γαλλία, όπου ο Φρανσουά Ολάντ κέρδισε τον προηγούμενο χρόνο την προεδρία υποσχόμενος ότι θα ανατρέψει την πολιτική της λιτότητας στην ευρωζώνη. Προς το παρόν αποτυγχάνει. Η δημοτικότητά του έχει πέσει κάτω από το 30%, κοντά σε ιστορικό χαμηλό για πρόεδρο της Γαλλίας.
Ο Γερμανοί αξιωματούχοι έχουν ξεκαθαρίσει στους Ευρωπαίους εταίρους τους ότι η Γαλλία είναι η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας και πως ενδεχομένως να είναι ο λόγος που θα τους αναγκάσει να επιτρέψουν προσωρινή χαλάρωση των μέτρων λιτότητας. Δεν ρισκάρουν μία γαλλογερμανική ρήξη λίγους μήνες πριν από τις εθνικές εκλογές στη Γερμανία.
Προειδοποιούν, όμως, ότι σε κάποιο σημείο -ίσως μάλιστα πολύ σύντομα- θα έρθει και η μέρα της κρίσης για τη Γαλλία. Τότε, η γερμανική επιμονή για λιτότητα και οικονομικές μεταρρυθμίσεις θα βρεθεί αντιμέτωπη με τους Γάλλους διαδηλωτές στα οδοφράγματα.
Εάν φτάσουμε σε αυτό το σημείο, τότε η μη προσχεδιασμένη δήλωση Μπαρόζο μπορεί να αποδειχθεί προάγγελος δυσάρεστων καταστάσεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου