Τρίτη 3 Ιουλίου 2012

Η πανεπιστημιακή μεταρρύθμιση κινδυνεύει


Του Ορέστη Καλογήρου, Μεταρρύθμιση, 3.7.12
Εδώ και μήνες, «τάξη επικρατεί στο πανεπιστήμιο». Η μεταρρύθμιση έχει εγκαταλειφθεί από την πολιτεία. Το πανεπιστήμιο λειτουργεί σε ένα παράλογο νομικό καθεστώς. Τυπικά, το νομικό πλαίσιο καθορίζεται από το νέο νόμο 4009/2011. Στην πραγματικότητα, ο νόμος 4009/2011 είναι κλινικά νεκρός, όπως ήταν και ο προηγούμενος, ο 3549/2007, ο λεγόμενος «νόμος Γιαννάκου». Εδώ και χρόνια, το πανεπιστήμιο λειτουργεί σε θεσμικό κενό με αυτόματο πιλότο τον 1268/1982, ένα νόμο που έχει τυπικά καταργηθεί από το 2007! Τη χρονιά που τελειώνει, κορυφώθηκε η αντίδραση των αντιμεταρρυθμιστικών δυνάμεων, των δυνάμεων της ακινησίας και της συντήρησης, εναντίον και της παραμικρής αλλαγής. Οι δυνάμεις αυτές κατήγαγαν περιφανή νίκη. Αφού απαγόρευσαν με κάθε μέσο, ακόμη και με τη βία, την εφαρμογή του πιο νευραλγικού στοιχείου του νόμου, που είναι η εκλογή Συμβουλίου, καταδίκασαν το πανεπιστήμιο σε αφωνία και αφασία. Όμως, όλες οι μεγάλες πληγές του ελληνικού πανεπιστημίου, όλα τα μεγάλα θεσμικά προβλήματα, είναι εδώ. Κρίση νομιμοποίησης και αντιπροσώπευσης των θεσμικών οργάνων, αδυναμία χάραξης μακροχρόνιας στρατηγικής, αδυναμία παρακολούθησης του διεθνούς γίγνεσθαι, αδυναμία στήριξης της ελληνικής κοινωνίας και της αναπτυξιακής της προσπάθειας.


Η εκλογή Συμβουλίου και η εφαρμογή του νέου νόμου, δεν ήταν και δεν είναι αυτοσκοπός. Όμως, η ίδια η διαδικασία εφαρμογής τής μεταρρύθμισης, έδωσε προσωρινά πνοή στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Με αφορμή την υλοποίηση του νέου θεσμικού πλαισίου στην ακαδημαϊκή χρονιά που τελειώνει, για μερικές εβδομάδες το πανεπιστήμιο έζησε ένα φωτεινό διάλειμμα, όπου οι Σχολές, τα Τμήματα, οι Τομείς, τα εργαστήρια και οι κλινικές, όλοι και όλες οι συνάδελφοι, αρχίσαμε να συζητάμε για νέα προγράμματα σπουδών, για επιστημονικές συνάφειες και συνέργιες, για αναδιάταξη του χάρτη των Σχολών και των Τμημάτων με βάση τα σύγχρονα δεδομένα. Η μεταρρύθμιση, ανεξάρτητα από το θεσμικό της περίβλημα, έθεσε σε κίνηση τις μεγάλες εσωτερικές δυνάμεις του πανεπιστημίου. Θα μπορούσε να είναι η αρχή μιας «πανεπιστημιακής άνοιξης», καθώς σταδιακά θα αποτελούσαν αντικείμενο διαλόγου και αναστοχασμού όλα τα μεγάλα θέματα, θα άνοιγαν οι νέοι δρόμοι.

Όλα αυτά διακόπηκαν βίαια, χάθηκαν ακόμη και ως προσδοκία, ως ελπίδα, ως προοπτική. «Τάξη επικρατεί στο πανεπιστήμιο». Κανείς και καμία δεν συζητάει πλέον τα μεγάλα προβλήματα, καμιά επιτροπή αναδιάρθρωσης δεν λειτουργεί, όλα γύρισαν στον αυτόματο πιλότο, στη ρουτίνα, στη γραφειοκρατική διεκπεραίωση ανούσιων θεμάτων. Το πανεπιστήμιο εγκαταλείφθηκε πάλι στην τύχη του. Η Σύγκλητος είναι ανύπαρκτη, οι πρυτανικές αρχές εκτός κάθε στοιχειώδους δημοκρατικού και κοινωνικού ελέγχου, το πανεπιστήμιο στην τεχνητή αναπνοή.

Ο τυχοδιωκτισμός των δυνάμεων της αντιμεταρρύθμισης και της συντήρησης, έχει φέρει το πανεπιστήμιο σε πλήρες θεσμικό, διοικητικό και οικονομικό αδιέξοδο. Η θητεία πολλών διοικήσεων λήγει, οι προϋπολογισμοί δεν θα μπορούν σύντομα να εκτελούνται με δωδεκατημόρια. Στην πραγματικότητα, αυτός ήταν ο στόχος τους εξ αρχής. Η τύχη του πανεπιστημίου έχει αφεθεί σε μια παράξενη ομοφωνία των πιο ετερόκλητων δυνάμεων, που παρατηρεί κανείς ανατρέχοντας στις ανακοινώσεις της συνόδου των πρυτάνεων, στη σχετική ατζέντα των Ανεξάρτητων Ελλήνων, στα κείμενα της συνδικαλιστικής παράταξης της ΔΗΜΑΡ. Ιδιαίτερα οι πρυτάνεις, ενθαρρυμένοι από τη συμμετοχή στην κυβέρνηση του πρύτανη-υφυπουργού, που φέρεται ως επιλογή και πρόταση της ΔΗΜΑΡ, ζητούν την «κεφαλή της μεταρρύθμισης επί πίνακι». Ζητούν, ούτε λίγο, ούτε πολύ, την πλήρη ανατροπή της. Ζητούν την επαναφορά της φοιτητικής διαπλοκής στη διοίκηση του πανεπιστημίου και την κατάργηση του συστήματος ταξινομικής ψήφου, που ανοίγουν και τα δύο ξανά διάπλατα την πόρτα στη μεγαλύτερη κατάρα του ελληνικού πανεπιστημίου, τον κομματικό εναγκαλισμό και έλεγχο. Το επιχείρημα του ετερόκλητου αντιμεταρρυθμιστικού μπλοκ βασίζεται σε μια παραδοξολογία, στο λεγόμενο «ανεφάρμοστο και δυσλειτουργικό» του νόμου. Αυτοί που με τις πράξεις και τις παραλείψεις τους έσπασαν τα πόδια της μεταρρύθμισης, την κατηγορούν ότι δεν μπορεί να περπατήσει. Παρά τις αντιξοότητες, παρά τη δυσμενή συγκυρία, είναι αδήριτη ανάγκη για τη χώρα η μεταρρύθμιση του πανεπιστημίου, σε όλα τα νευραλγικά της σημεία, να παραμείνει ζωντανή προοπτική. Η πανεπιστημιακή κοινότητα μπορεί να κάνει την υπέρβαση. Η μεγάλη πλειοψηφία των πανεπιστημιακών προσβλέπει σε βαθιές τομές. Πρυτάνεις, συνδικαλιστές και κομματικός λαϊκισμός, εργάζονται για τη ματαίωσή τους. Η κοινωνία καλείται να προστατέψει την πανεπιστημιακή μεταρρύθμιση, καλείται να προστατέψει τα πανεπιστήμιά της. Οι πολιτικές δυνάμεις που αυτοπροσδιορίζονται ως μεταρρυθμιστικές, καλούνται να το αποδείξουν.

*Ο Ορέστης Καλογήρου είναι Καθηγητής στο ΑΠΘ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

http://www.metarithmisi.gr/imgAds/epikentro_1.gif

Αναγνώστες