Του Θανάση Βασιλείου, Καθημερινή, 1.7.12
CARNE ROSS
Επανάσταση χωρίς ηγέτες
Μετ.: Μαρία Μυρώνη, Εκδ. Ψυχογιός, σελ. 378
Στο κλασικό ερώτημα «τι να κάνουμε;» ο Κάρνε Ρος κινητοποιεί το ατελές, πλην νέο, παράδειγμα της Αραβικής Ανοιξης και το αντιπαραθέτει στο γνωστό παράδειγμα της αποτυχημένης, κατά τεκμήριο, τρέχουσας παγκόσμιας τάξης. Οι πρόσφατες εξεγέρσεις στην Αίγυπτο, την Τυνησία, τη Λιβύη κ.α. στον αραβικό κόσμο ήταν ακέφαλες (όπως στη Συρία σήμερα). Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, δεν αναδύθηκαν ηγέτες, ούτε χαρισματικά άτομα, ούτε πρωτοποριακές οργανώσεις. Αυτές οι επαναστάσεις εμπεριέχουν έναν βαθμό αυτο–οργάνωσης, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτά τα κινήματα δεν καθοδηγήθηκαν από τα πάνω, δεν κήρυξαν μανιφέστα. Διατύπωσαν, όμως, μία κοινή κραυγή: τέλος στην παλιά τάξη πραγμάτων! Συνεχίζουν, όπως πολλά παγκόσμια κινήματα, να διακηρύσσουν μια παθιασμένη επιθυμία για εκπροσώπηση, για τερματισμό της διαφθοράς και της ευνοιοκρατίας, για αληθινή δημοκρατία. Το δυτικό παράδειγμα, λέει ο Ρος, έχει αποτύχει. Δεν υπηρετεί αυτό που ισχυρίζεται ότι υπηρετεί. Οι παρεμβάσεις και οι ρυθμίσεις ευνοούν τους ισχυρούς και όχι το κοινό συμφέρον ούτε τους λαούς. Οι κυβερνήσεις και τα κράτη αδυνατούν να παράσχουν αξιόπιστες λύσεις στα παγκόσμια προβλήματα – κλιματική αλλαγή, τρομοκρατία, ύφεση και οικονομική αστάθεια.
Ηγέτες που «πιάνονται στον ύπνο», άλυτα προβλήματα, μετατοπίσεις ισχύος από τη Δύση στην Ανατολή, οικονομικές και νομισματικές κρίσεις, περιβάλλον και κλιματική αλλαγή, πόλεμος και ειρήνη, πλούτος και φτώχεια, διεθνής τρομοκρατία… ένα πανδαιμόνιο παγκόσμιων γεγονότων –χαρακτηριστικό της εποχής της διασύνδεσης– όπου δισεκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση. Ο κατακερματισμένος, ο πυρακτωμένος, ο «νέος κόσμος της αταξίας» κατά Τίμοθι Γκάρτον Ας, χρειάζεται ένα νέο παράδειγμα πολιτικής. Αυτό υποστηρίζει ο Κάρνε Ρος στο τολμηρό και αποκαλυπτικό βιβλίο του.
«Η πίστη ότι οι κυβερνήσεις μπορούσαν να εξασφαλίζουν το μέλλον και να μας προστατεύσουν μας ανακούφιζε. Οι κυβερνήσεις θέλουν να πιστεύουμε κάτι τέτοιο, κι εμείς θέλουμε να πιστεύουμε σ’ αυτές. Δυστυχώς, όμως, είναι προφανή τα αδύναμα θεμέλια στα οποία στηρίζεται αυτή η βολική συμφωνία μεταξύ μας».
Ο σαρανταεξάχρονος Κάρνε Ρος ηγείται σήμερα της «Independent Diplomat» (ομάδας ανεξάρτητων διπλωματών που παρέχει συμβουλές, σε περιθωριοποιημένες χώρες ή πολιτικές ομάδες και ΜΚΟ). Για περίπου δεκαπέντε χρόνια υπήρξε διπλωμάτης πρώτης γραμμής της Βρετανίας, υπεύθυνος για την πολιτική κυρώσεων στο Ιράκ. «Στα πέντε χρόνια που δούλευα για το Ιράκ, ούτε μία φορά δεν είχα πατήσει το πόδι μου στη χώρα· εν τούτοις, στον ΟΗΕ με αποκαλούσαν “εμπειρογνώμονα της Βρετανίας για το Ιράκ”. Εντούτοις, δεν ήμουν ο μόνος που είχε την άγνοια και την αυθάδεια, μαζί με την κυβέρνηση, να κηρύττει με πεποίθηση τι θα συνέβαινε ή τι θα μπορούσε να συμβεί εκεί». Αποκαλύπτει την τεχνική της χειραγώγησης, δηλώνοντας ανοιχτά πως οι κυβερνήσεις πρώτα «κατασκευάζουν ιστορίες» για να χαράξουν πολιτικές, κι ύστερα αναζητούν τα γεγονότα για να τις δικαιολογήσουν. Ο Ρος παραιτήθηκε το 2004, αφού αποκάλυψε πληροφορίες που θεωρήθηκαν άκρως απόρρητες, αποδεικνύοντας ανάγλυφα πως η γραφειοκρατία, η αναξιοπιστία, η αυθαιρεσία, η διαφθορά, ακόμη και η εγκληματικότητα, δεν είναι απλές παρενέργειες, αλλά… κύριες ενδείξεις κλασικών κυβερνητικών «σκευασμάτων» που συνδέονται με την ίδια τους τη φύση σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Αραβική άνοιξη»
Στο κλασικό ερώτημα «τι να κάνουμε;» ο Κάρνε Ρος κινητοποιεί το ατελές, πλην νέο, παράδειγμα της Αραβικής Ανοιξης και το αντιπαραθέτει στο γνωστό παράδειγμα της αποτυχημένης, κατά τεκμήριο, τρέχουσας παγκόσμιας τάξης. Οι πρόσφατες εξεγέρσεις στην Αίγυπτο, την Τυνησία, τη Λιβύη κ.α. στον αραβικό κόσμο ήταν ακέφαλες (όπως στη Συρία σήμερα). Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, δεν αναδύθηκαν ηγέτες, ούτε χαρισματικά άτομα, ούτε πρωτοποριακές οργανώσεις. Αυτές οι επαναστάσεις εμπεριέχουν έναν βαθμό αυτο–οργάνωσης, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτά τα κινήματα δεν καθοδηγήθηκαν από τα πάνω, δεν κήρυξαν μανιφέστα. Διατύπωσαν, όμως, μία κοινή κραυγή: τέλος στην παλιά τάξη πραγμάτων! Συνεχίζουν, όπως πολλά παγκόσμια κινήματα, να διακηρύσσουν μια παθιασμένη επιθυμία για εκπροσώπηση, για τερματισμό της διαφθοράς και της ευνοιοκρατίας, για αληθινή δημοκρατία. Το δυτικό παράδειγμα, λέει ο Ρος, έχει αποτύχει. Δεν υπηρετεί αυτό που ισχυρίζεται ότι υπηρετεί. Οι παρεμβάσεις και οι ρυθμίσεις ευνοούν τους ισχυρούς και όχι το κοινό συμφέρον ούτε τους λαούς. Οι κυβερνήσεις και τα κράτη αδυνατούν να παράσχουν αξιόπιστες λύσεις στα παγκόσμια προβλήματα – κλιματική αλλαγή, τρομοκρατία, ύφεση και οικονομική αστάθεια. Αλλά το σημαντικό σημείο για την αναγκαιότητα του νέου παραδείγματος πολιτικών υποκειμένων είναι η διαπίστωση ότι οι συστημικές–παλαιού τύπου κυβερνήσεις θα παρουσιάζονται όλο και λιγότερο ικανές να αντιμετωπίζουν τις κάθε είδους απειλές κατά της ειρήνης και της συλλογικής ευημερίας, όσο θα είναι αποκλεισμένο το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων από τον έλεγχο των υποθέσεων που τους αφορούν. Το μάθημα για την εξουσία και την πολιτική αλλαγή από τις ακέφαλες επαναστάσεις είναι τούτο: δεν μιμούνται τις δομές του υπάρχοντος status quo αλλά, μάλλον, επιλέγουν απαραίτητες εναλλακτικές πολιτικές ποιότητες. Μάλλον τελειώνουν οι «ώρες της χαλάρωσης».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου