Ο εφιάλτης της δραχμής. Οι κατακλυσμιαίες συνέπειες μιας πιθανής εξόδου της χώρας από το ευρώ

Του Ναπολέοντος Μαραβέγια, ΝΕΑ, 16.5.12

Θα μπορούσε η έξοδος από την ευρωζώνη να συμβάλει στην προσπάθεια της χώρας μας να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας με την υποτίμηση της δραχμής, γλιτώνοντας έτσι από τον φαύλο κύκλο της λιτότητας και της ύφεσης, που έχει οδηγήσει μεγάλο μέρος της κοινωνίας σε απόγνωση; Δυστυχώς, η πρόταση αυτή δεν λαμβάνει υπόψη σημαντικά δεδομένα που ανατρέπουν αυτή τη διέξοδο της ελληνικής οικονομίας.

Πρώτα απ' όλα, η έξοδος από το ευρώ θα σημάνει άμεσα πλήρη αδυναμία δανεισμού από το εξωτερικό προκειμένου, αφενός, να μπορούμε να εξασφαλίσουμε τουλάχιστον μέρος των αναγκαίων εισαγωγών μας, αφετέρου, για να καλυφθεί το ετήσιο πρωτογενές έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 4-5 δισ. ευρώ που υπάρχει ακόμη (το έλλειμμα δηλαδή των δημοσίων εσόδων σε σχέση με τις δημόσιες δαπάνες μισθών, συντάξεων κ.λπ., χωρίς τους τόκους των δανείων).

Εστω ότι το πρωτογενές έλλειμμα της χώρας μας μπορεί να καλυφθεί με δραχμές. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η αξία των ελληνικών εξαγωγών καλύπτει σήμερα (σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του 2011), παρά την αύξησή της, μόνο το περίπου 50% της αξίας των εισαγωγών. Συνεπώς, η επιστροφή στη δραχμή θα σημάνει σοβαρή έλλειψη συναλλάγματος για τις απαραίτητες εισαγωγές ενέργειας, τροφίμων κ.λπ. Η υποτιθέμενη αύξηση του συναλλάγματος από τον τουρισμό, λόγω της υποτίμησης της δραχμής δεν μπορεί να είναι δεδομένη. Η αναπόφευκτη αναταραχή που θα υπάρξει αμέσως μετά την έξοδο από το ευρώ μπορεί να περιορίσει την έλευση τουριστών στη χώρα μας, όπως συνέβη με τις ταραχές του περασμένου Ιουνίου στην Αθήνα.

Επιπλέον, η έλλειψη εμπιστοσύνης στη δραχμή και η έλλειψη συναλλάγματος θα οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτη υποτίμηση, πολύ μεγαλύτερη από την ηθελημένη, η οποία θα αυξήσει τις τιμές όλων των εισαγόμενων προϊόντων. Ετσι θα διογκωθεί ραγδαία ο πληθωρισμός στη χώρα μας, ακυρώνοντας τα οφέλη της αρχικής ηθελημένης υποτίμησης για τις εξαγωγές της χώρας. Θα ακολουθήσουν και νέα υποτίμηση και νέα αύξηση πληθωρισμού, μέσα σε έναν ατέρμονα φαύλο κύκλο.

Είναι προφανές ότι τα ασθενέστερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα θα υποφέρουν ακόμη περισσότερο από όσο υποφέρουν σήμερα, γιατί θα είναι αδύνατον να αυξηθούν οι αμοιβές τους στο ύψος του πληθωρισμού. Ταυτόχρονα, η γενικότερη αναταραχή και η μεγάλη άνοδος των επιτοκίων δανεισμού θα αποτρέψουν επενδύσεις στη χώρα. Αλλά τότε, αντί να αυξηθεί η απασχόληση, μπορεί να υπάρξει ακόμη μεγαλύτερη ανεργία από τη σημερινή.

Η διαφαινόμενη ελπίδα ότι τα δάνεια των ελλήνων πολιτών προς τις τράπεζες θα αποπληρωθούν σε δραχμές με τη διαμορφωθείσα ισοτιμία, μετά την μεγάλη υποτίμηση της δραχμής, θα οδηγήσει το τραπεζικό σύστημα στην καταστροφή εφόσον οι τράπεζες θα εισπράξουν πολύ λιγότερα ευρώ από όσα έχουν χορηγήσει. Αντίθετα, αν πληρωθούν με την παλαιά ισοτιμία, πριν από την υποτίμηση, το κόστος της αποπληρωμής τους σε ευρώ θα σημάνει είτε κοινωνική εξέγερση είτε απόλυτη αδυναμία πληρωμής και, συνεπώς, πάλι καταστροφή. Τέλος, εάν κάποιο μέρος του δημόσιου χρέους προς τους ξένους δανειστές μας συνεχίσει να πληρώνεται, θα πληρώνεται σε ευρώ με υποτιμημένες δραχμές, οι οποίες θα προέρχονται ή από μεγάλη αύξηση της ποσότητας του «τυπωνόμενου» χρήματος, κάτι που θα εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις, ή/και από αύξηση της φορολογίας, που θα είναι μεγαλύτερη από τη σημερινή.

Ολα τα παραπάνω θα έχουν ως αποτέλεσμα η συνολική κατάσταση της χώρας μας να γίνει πολύ χειρότερη, με θύματα τους μισθωτούς και, γενικότερα, τα χαμηλότερα και μεσαία εισοδηματικά στρώματα, με σοβαρό κίνδυνο αντιδημοκρατικών λύσεων μετά την απομάκρυνση της χώρας μας από την ευρωπαϊκή της πορεία. Αντίθετα, θα ωφεληθούν αυτοί που έχουν συσσωρεύσει ευρώ σε ξένες τράπεζες και θα μπορούν να αγοράσουν φθηνά τον εθνικό πλούτο της χώρας μας.

Ο Ναπολέων Μαραβέγιας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών