Λέμε "όχι στο μνημόνιο των άλλων" αλλά ποιο είναι "το δικό μας μνημόνιο"; Όσοι θεωρούν ότι δεν χρειάζεται να δανειστούμε από κανέναν, προφανώς δεν τους απασχολεί και η υπογραφή κάποιας δανειακής σύμβασης ή μνημονίου... Για όλους τους υπόλοιπους το ζήτημα - καθημερινά περιγράφεται ως αντιμνημονιακός αγώνας - είναι ότι το γνωστό μνημόνιο (Ι και σύντομα, ΙΙ) αλλά και τα σχετικά μεσοπρόθεσμα μέτρα "δεν βγαίνουν", "δεν έχουν το σωστό μείγμα μέτρων", "είναι αντιλαϊκά" , "είναι κατοχικά" κλπ. Το "όχι στο μνημόνιο" λοιπόν, τουλάχιστον των μη λαϊκιστών, εννοεί λογικά ότι αυτό το μνημόνιο δεν είναι σωστό: εκμεταλλεύεται ας πούμε την πλεονεκτική θέση των δανειστών απέναντί μας για να επιβάλλει ένα συμβόλαιο δανεισμού, ακριβό και μη αποτελεσματικό, περίπου κερδοσκοπικό, που παγιώνει την εξάρτησή μας από τον δανεισμό και τα διαδοχικά, παρόμοιας λογικής μνημόνια που αναπόφευκτα θα ακολουθούν όσο το χρέος θα αυξάνεται αντί να μειώνεται. Κι αυτό, πάλι ας πούμε, συμφέρει τους βόρειους εταίρους μας είτε τους προστατεύει από το αναπόφευκτο μελλοντικό κούρεμα μειώνοντας τις απώλειες είτε τους δίνει χρόνο για να θωρακιστούν απέναντι στην χρεοκοπία μας, αναβάλλοντας την για όσο χρειάζεται με το αζημίωτο.
Ωραία!
Ένα χρόνο τώρα αυτά συζητάμε.
Κανείς όμως δεν περιγράφει το δικό μας μνημόνιο.
Αυτό που εμείς θέλουμε να διαπραγματευτούμε, αυτό που διασφαλίζει την εξυπηρέτηση του χρέους χωρίς να φέρνει τόσο μεγάλη ύφεση και λιτότητα, που κατανέμει σωστά τα βάρη, που ανοίγει προοπτικές πλεονασματικών χρόνων και επιστροφής στην ανάπτυξη, που μειώνει τα ελλείμματα φορολογώντας κλιμακωτά τον πλούτο και όχι οριζόντια το εισόδημα, που περικόπτει σπατάλες και πελατειακά βολέματα και όχι τα φτωχά εισοδήματα και την λαϊκή κατανάλωση κλπ κλπ
Το μνημόνιο που μετουσιώνει την κριτική σε πρόταση, το μνημόνιο που διεκδικούμε και διαπραγματευόμαστε έναντι των άλλων συναινώντας μεταξύ μας ότι είναι προς το συμφέρον μας.
Η σειρά κειμένων "Το Μνημόνιο που θα υπογράφαμε" θα προσπαθήσει να φωτίσει μια τέτοια προσέγγιση από οποιαδήποτε δυνατή σκοπιά. Ξεκινάμε με δυο παλαιότερα -από τριμήνου- αλλά ακόμη επίκαιρα κείμενα παρατηρήσεων του Γιώργου Προκοπάκη με αφορμή δηλώσεις στελεχών της Δημοκρατικής Αριστεράς μετά από συναντήσεις με κυβερνητικούς παράγοντες στα πλαίσια των "αποπειρών συναίνεσης" του Έλληνα πρωθυπουργού.
του Γιώργου Προκοπάκη
1. Μια κριτική
[Με αφορμή τις δηλώσεις Δημήτρη Χατζησωκράτη μετά την συνάντηση με Γ. Παπακωνσταντίνου στις 2/3/11]
Μετά τη συνάντηση με το ΥΠΟΙΚ για το Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής ο Δ.Χ. εκπροσωπών τη Δημοκρατική Αριστερά έκανε σύντομες δηλώσεις (βλ. http://www.ananeotiki.gr/el/readText.asp?textID=5663). Θα ήθελα να κάνω μερικές παρατηρήσεις για να μπορούμε να κάνουμε πολιτική περί τα οικονομικά επί της ουσίας.
Από ποιο δρόμο για την διέξοδο;
Από τις δηλώσεις:
Υποστηρίξαμε ότι μόνο μέσα από μια ενιαία προσπάθεια Ελλάδας -ΕΕ μπορεί να υπάρξει διέξοδος.
Θεωρώντας ότι η φράση αυτή δεν είναι η σύγχρονη εκδοχή της ξύλινης γλώσσας, τη μεταφράζω:
Η όποια λύση υπάρξει θα είναι μέσα από τις αγορές, στις οποίες προσερχόμεθα με ισχυρούς υποστηρικτές. Οι υποστηρικτές μας, για να μπορούν να μας υποστηρίξουν να αντικρίζουμε μαζί τις αγορές, μας λένε φιλικά, πατρικά, επιτακτικά ή εκβιαστικά ότι τα ελλείμματά μας το 2015 πρέπει να είναι 3% του ΑΕΠ. Αφού θα πάμε μαζί, συμφωνούμε στον ποσοτικό στόχο.
Υπάρχει άλλη μετάφραση της φράσης από τις δηλώσεις;
Οποιαδήποτε άλλη εξέλιξη (π.χ., ελλείμματα 5%) σημαίνει ότι τις αγορές πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε μόνοι. Γι αυτό και συμφωνούμε στον ποσοτικό στόχο.
Εφ’ όσον συμφωνούμε με τον στόχο, συμφωνούμε και με τα συμπαρομαρτούντα: το 2015 πρέπει να έχουν βρεθεί από τον προϋπολογισμό €22 δισ. Όποιος δεν θέλει να “βγάλει” το ευτελές ποσόν των €22 δισ από τον προϋπολογισμό, ας δηλώσει από πού θα βρει όσα δεν θέλει να “βγάλει” για να μπορεί να κάνει την περίφημη ενιαία προσπάθεια με την ΕΕ. Διαφορετικά, η φράση είναι τελικά η σύγχρονη εκδοχή της ξύλινης γλώσσας και η πολιτική δεν διαφέρει επί της ουσίας από αυτήν των συντρόφων της Κουμουνδούρου.
Ποια ενιαία πολιτική με ΕΕ;
Η αμέσως επόμενη φράση στις δηλώσεις:
Η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός θα πρέπει να αξιώσουν την επιμήκυνση της αποπληρωμής του δανείου, τη μείωση των επιτοκίων και την έκδοση ευρωομολόγου και να αποκρούσουν, με τη διαμόρφωση των απαραίτητων συμμαχιών, τη συνταγματική κατοχύρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Υποθέτω ότι η αναφορά γίνεται όχι στο ευρωομόλογο υποδομών (που περίπου έχει συμφωνηθεί), αλλά στο ευρωομόλογο τύπου Γιούνκερ-Τρεμόντι το οποίο μετά βδελυγμίας αποτάσσονται οι εταίροι μας οι οποίοι έχουν το απαραίτητο στοιχείο για να βρεθεί διέξοδος: πλεονάσματα!
Θεωρώ ότι η τοποθέτηση αυτή συνιστά αυτοπαγίδευση της ελληνικής πολιτικής. Η επιμήκυνση το μόνο που κάνει είναι να μας επιτρέπει να υπάρχουμε, υπό την έννοια ότι αποσύρει το βραχνά να χρειασθεί να βγούμε και να δανειστούμε €85 δισ κάποια χρονιά. Τίποτε άλλο! Αν επιτύχουμε την επιμήκυνση θα χρειάζεται απλώς αναχρηματοδότηση ένα ευτελές ποσόν της τάξεως των €45 δισ ετησίως (στην καλύτερη περίπτωση), περίπου διπλάσιο του μεγίστου που αναχρηματοδότησε ποτέ η χώρα όταν οι μύγες ήτανε παχειές. Η επιμήκυνση αντιμετωπίζει εν μέρει το πρόβλημα ρευστότητας, ας πούμε, αλλά δεν κάνει τίποτε για το χρέος ούτε για τα ελλείμματα.
Το χαμηλότερο επιτόκιο προφανώς επιδρά θετικά στα ελλείμματα (άρα και στον ρυθμό αύξησης του χρέους). Πλην όμως, στην προκειμένη περίπτωση είναι ασπιρίνη στον καρκινοπαθή. Το αγριότερο όνειρό μας μπορεί να είναι η έκδοση ευρωομολόγου Γιούνκερ-Τρεμόντι €90 δισ, διακανονισμός των €110 δισ του Μνημονίου για επιμήκυνση αποπληρωμής τη Δευτέρα Παρουσία (μαζί με το ευρωομόλογο), αμφότερα με επιτόκιο δεκαετούς γερμανικού ομολόγου(3% έναντι 5%). Η συνδυασμένη επίπτωση θα είναι ελάφρυνση του προϋπολογισμού κατά €4 δισ. Μέχρι τα €22 δισ για να μπορούμε να έχουμε ενιαία πολιτική με την ΕΕ έχουμε κάμποσο δρόμο ακόμη! [Αυτά με την προϋπόθεση ότι η ΕΚΤ δεν θα τραβήξει το χαλί με τα €95 δισ από τις ελληνικές τράπεζες, οπότε τα πάντα αλλάζουν.]
Η απαίτηση για χαμηλότοκα δάνεια για ποσά αστρονομικού ύψους (€100 - €300 δισ) υποθέτουν δύο πράγματα τα οποία απλώς δεν συμβαίνουν: (α) δυνατότητα να τυπώνεται χρήμα, (β) η πιστοληπτική ικανότητα του εγγυητή (εν προκειμένω οι πλεονασματικές χώρες της ευρωζώνης) είναι ανεξάρτητη του ύψους δανεισμού. Όπως και να το κάνουμε, τελικά ιδιωτικά χρήματα πρέπει να "σηκωθούν” για να χρηματοδοτηθούν προγράμματα σωτηρίας κρατών ύψους μισού ή ενός τρισ. Ξαναγυρνάμε λοιπόν εκεί που ήμασταν: αν δεν βελτιώσει την πιστοληπτική της ικανότητα η Ελλάδα (να βρει αυτά τα περιώνυμα €22 δισ, χρόνος μπαίνει – χρόνος βγαίνει) όλα τα σχετικά με τη σύμπλευση με την ΕΕ είναι κενολογίες.
Δοθέντων των ανωτέρω, τι πρόβλημα έχουμε με την ενδεχόμενη συνταγματική πρόβλεψη για όριο στα ελλείμματα; Μπορεί να μη συμφωνήσουμε, αλλά γιατί είναι casus belli και βγάζουμε σπυράκια;
Με ποια πολιτική διαφωνούμε;
Πάλι από τις δηλώσεις:
Εμείς υπογραμμίσαμε ότι είμαστε αντίθετοι με τις ασκούμενες πολιτικές της κυβέρνησης.
Όταν συζητάς κοιτώντας από ψηλά τον προϋπολογισμό, με ποιες πολιτικές διαφωνείς; Για να βοηθήσω, θα καταγράψω τις δικές μου διαφωνίες.
Μεταξύ 2009 και 2010 μειώθηκαν τα έσοδα του κράτους από άμεση φορολογία φυσικών και νομικών προσώπων κατά €4.1 δισ. Το 2009 συρρικνώθηκε η οικονομία κατά περίπου €5.5 δισ (τα έσοδα άμεσης φορολογίας του 2010 αφορούν κυρίως εισοδήματα του 2009). Είναι ο απόλυτος παραλογισμός τα αντιστοιχούντα φορολογικά έσοδα να είναι το 75% της συρρίκνωσης. Αυτό σημαίνει ότι το συγκεκριμένο Υπουργείο Οικονομικών είναι απολύτως αποτυχημένο και το φορολογικό πλαίσιο είναι απολύτως ακατάλληλο για τη συγκυρία. Ξανά θα μιλάμε για την περίφημη φοροδιαφυγή και τη μαύρη οικονομία;
Υποτίθεται ότι η παραοικονομία είναι το 30% του ΑΕΠ. Αναλογικά, έχει χάσει το ΥΠΟΙΚ €4.2 δισ άμεσων φόρων. Τα πήρε και με το παραπάνω με το “εύκολο” ΠΟΕ (€5.5 δισ επί δικαίων και αδίκων) και τους ακόμη ευκολότερους φόρους κατανάλωσης (κι ο πακιστανός πληρώνει φόρους για τα τσιγάρα του).
Αν διαφωνούμε με την εικόνα αυτή, γιατί δεν το λέμε φωναχτά και να πούμε στις κάμερες στο περιστύλιο της Βουλής “να καθίσουμε μαζί να αλλάξουμε το όλο πλαίσιο μέχρι το 2015 για να αλλάξει η πολιτική αυτή”.
Το 2010 ξοδεύτηκαν σχεδόν €2 δισ για νοσηλεία δημοσίων υπαλλήλων (με τα δημόσια νοσοκομεία και τους γιατρούς πληρωμένα από άλλα κονδύλια)! Έλεος! Αν το 10% των 800.000 υπαλλήλων χρειάσθηκε νοσηλεία, αυτή κόστισε €25.000 για τον καθένα! Αυτό μπορεί να αλλάξει χωρίς κάποιος να ενσκύψει στο συγκεκριμένο πρόβλημα; Δηλαδή, χωρίς να μπει στα συγκεκριμένα υπουργεία που εμπλέκονται και τα κάνει όλα άνω-κάτω;
Το 2010 δόθηκαν επιχορηγήσεις περίπου €5.3 δισ σε διάφορους δημόσιους οργανισμούς και ΔΕΚΟ για να επιτελέσουν το έργο τους. Μπορεί να μειωθεί αυτή η δαπάνη (χωρίς να μειωθεί το παραγόμενο έργο) χωρίς να συζητήσει κανείς τα συγκεκριμένα; Όταν το ΥΠΟΙΚ ζητάει να το συζητήσει, εμείς γιατί σφυρίζουμε επαναστατικά;
Το 2010 δόθηκαν επιχορηγήσεις €10.4 δισ στα ασφαλιστικά ταμεία (πλην Δημοσίου βέβαια - πέρα από την ανάληψη χρεών, τις εισφορές ασφαλισμένων και εργοδοτικές εισφορές). Μπορεί να καθόμαστε και να μοιτάμε σα χάνοι, μαζί με την κυβέρνηση, αυτήν την κατάσταση; Το απίθανο είναι ότι ο ΟΓΑ, για 650.000 αγρότες (μαζί και οι τσιφλικάδες και ο Κοκκινούλης) επιχορηγήθηκε με κάπου €5 δισ. Δηλαδή, κάπου €7.500 (ή δύο ετήσιες συντάξεις του ΟΓΑ) ο κάθε αγρότης! Με ποιο τρόπο θα αλλάξει αυτό; Όταν το ΥΠΟΙΚ βάζει το ζήτημα στο τραπέζι, εμείς γιατί διαφωνούμε;
Οι παραπάνω διαφωνίες μου με τον τρόπο που “τρέχει” το κράτος συμποσούνται σε κάπου €15 δισ, συγκρίνοντας με τη διαχείριση της Δανίας ή της Αυστρίας (για να μη πάμε στη Γερμανία). Άντε, τα μισά να πούμε - χωρίς να έχουν κοπεί οι μισθοί ή οι συντάξεις, χωρίς να έχουν παταχθεί τα φαινόμενα υπερτιμολογήσεων στις προμήθειες, χωρίς να έχει ενσκύψει ο νεοφιλελευθερισμός! Εντελώς συμπτωματικά, όλοι οι τομείς που αναφέρθηκαν είναι τα κατ’ εξοχήν πεδία ανάπτυξης πελατειακών σχέσεων και διαφθοράς!
Αν αντί να διαφωνούμε γενικώς και αορίστως με τις πολιτικές της κυβέρνησης, αλλάζαμε το γήπεδο και το ζήτημα ετίθετο ως: είναι δυνατόν να εκπονηθεί ένα πρόγραμμα αλλαγής του κράτους μέχρι το 2015 ώστε αυτά τα οφθαλμοφανή να απαλειφθούν, ποια θα ήταν η βαρύτητα του πολιτικού μας λόγου; Παράλληλα δε να θέσουμε το ζήτημα λελογισμένου και οργανωμένου περιορισμού του κράτους, της ανάπτυξης, της αξιοποίησης ή εκποίησης δημόσιας περιουσίας.
Μια και τόφερε η κουβέντα, αφιερωμένο ειδικά σε όσους εξανίστανται με τη σύνδεση των ΔΕΚΟ και των συνδικαλιστών τους: Το 2010 κατεβλήθησαν €604 εκατ για Αντιπαροχή στο Ασφαλιστικό της ΔΕΗ. Θυμίζω ότι ο Βενιζέλος (και είναι ακόμη πολιτικός στην κεντρική σκηνή!) για να πετύχει την εισαγωγή της ΔΕΗ στο ΧΑΑ, έδωσε (σε δόσεις) το σύνολο της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων της ΔΕΗ. Δώδεκα χρόνια μετά, οι δόσεις πληρώνονται ακόμη (με τόκους βέβαια), εν μέσω κρίσης και με 32.000 νέους ανέργους κάθε μήνα. Βλέπετε, ο εθνικώς υπερήφανος Έλλην παραμένει υπερήφανος όταν η δημόσια περιουσία εκποιείται για να ενισχυθεί ένα πολύ μικρό κομμάτι των εργαζομένων, μακράν κάθε προβλεπόμενης ανάγκης του, αλλά προσβάλλεται βάναυσα και παύει να είναι υπερήφανος όταν ζητείται η εκποίηση για να μη πετιούνται 33.000 νέοι άνεργοι κάθε μήνα στο δρόμο.
Η ανάπτυξη ως ασσανσέρ;
Κυκλοφορεί η φιλολογία για την έλλειψη αναπτυξιακών μέτρων κλπ. Για αναστροφή της ύφεσης λένε και οι δηλώσεις. Αν η ανάπτυξη ήταν ασσανσέρ, θα πατούσαμε ένα κουμπί και θα πηγαίναμε στον όροφο που θέλουμε! Δυστυχώς δεν είναι.
Υποθέτω ότι ως αριστεροί, δεν μιλάμε για την αύξηση του ΑΕΠ και μόνον (ανάπτυξη είχαμε, με δανεικά και κατανάλωση όμως), αλλά για παραγωγή πλούτου (που θα φέρει θέσεις εργασίας, φορολογικά έσοδα, θα έχει και πολλαπλασιαστικά φαινόμενα). Δυστυχώς, με κάποιο τρόπο πρέπει να χρηματοδοτηθεί αυτή η ανάπτυξη. Ως γνωστόν, με πορδές δεν βάφονται τα αυγά! Για να χρηματοδοτηθεί η ανάπτυξη πρέπει να μπορείς να ελέγξεις τα ελλείμματά σου για να έχεις την πολυτέλεια των “καλών” ελλειμμάτων που θα σπρώξουν την ανάπτυξη. Ξαναγυρνάμε από κει που ξεκινήσαμε: βρες €22 δισ από τον προϋπολογισμό και να κάνουμε παπάδες!
Και λοιπόν;
Η συζήτηση, διαβούλευση ή ό,τι άλλο είναι αυτό που ζήτησε ο Παπακωνσταντίνου για το Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής είναι κατά τη γνώμη μου ευκαιρία. Ευκαιρία για ανάδειξη ουσιαστικών ζητημάτων (θα ακουγόταν υπερφίαλη η κατάθεση ολοκληρωμένων προτάσεων).
Αν ήταν στο χέρι μου, θα ήθελα να μπορώ να επανέλθω με το εξής πλαίσιο:
1. Η διέξοδος θα έχει υποχρεωτικά ΚΑΙ ευρωπαϊκή σφραγίδα
2. Συμφωνία με την ανάγκη αναπροσαρμογής ώστε να εξευρεθούν €22 δισ το 2015 (και εσαεί)
3. Πλην του ενιαίου μισθολογίου, καμιά οριζόντια παρέμβαση πια
4. Αλλαγή του φορολογικού συστήματος
5. Πλήρης απελευθέρωση όλων των επαγγελμάτων και των αγορών
6. Εγκαθίδρυση ουσιαστικής ανεξάρτητης εποπτικής λειτουργίας παντού
7. Πάση θυσία εξυγίανση των Ταμείων
8. Πάση θυσία εξυγίανση του κυκλώματος Υγεία
9. Εκποίηση όλων των κινητών και δυνάμει κινητών αξιών ιδιοκτησίας του Δημοσίου
10. Εγγύηση για τη λήψη όλων των δυνατών μέτρων για την διάλυση του πελατειακού κράτους
11. Δημιουργία προνοιακού δικτύου ασφαλείας για τους πληττόμενους από την κρίση
12. Αξιολόγηση εναλλακτικών μέτρων για την πραγμάτωση των 3-10
13. Δημιουργία (εικονικού) ταμείου ανάπτυξης
14. Αν ο στόχος του 2 (€22 δισ) δεν επιτυγχάνεται, λήψη περαιτέρω μέτρων
15. Όλα τα παραπάνω γίνονται βάση για κοινωνική και πολιτική συναίνεση
Τα παραπάνω απαιτούν (εκτός του αντικειμένου της διαβούλευσης) την κατάληξη σχετικά με τη επίλυση του τραπεζικού ζητήματος, μετά από αναδιάρθρωσή του.
Τι είναι πίσω απ’ αυτά;
Πέραν της συγκεκριμένης άποψης για το ρόλο μεταρρυθμιστικών δυνάμεων (όπως η δημοκρατική αριστερά – όχι το κόμμα κατ’ ανάγκην, η έννοια), υπάρχει και η εκτίμησή μου για τη συγκεκριμένη συγκυρία.
Η διέξοδος δεν μπορεί παρά να είναι μέσα από τις αγορές και την ΕΕ. Κάθε άλλη απόπειρα λύσης θα είναι καταστροφική. Στο πλαίσιο αυτό, η αναδιάρθρωση του χρέους είναι αναπόφευκτη (όπως άλλως τε είναι και στη λύση εκτός αγορών και ΕΕ!). Η αναδιάρθρωση με ελλείμματα θα είναι επίσης καταστροφική. Απλώς θα αναπαράγει πολύ σύντομα την κρίση χρέους.
Οι θυσίες της κοινωνίας και των πολιτών οι οποίες μπορεί να πιάσουν τόπο είναι αυτές οι οποίες θα οδηγήσουν σε μηδενικά ελλείμματα το συντομότερο δυνατόν, ώστε να είναι δυνατή η αναδιάρθρωση με όρους που θα προδιαγράφουν μια (ελάχιστα ίσως) αισιόδοξη επόμενη μέρα -πάντως προβλέψιμη.
Μπορεί κάποιος να πει ότι κάτι τέτοιο είναι η ελεγχόμενη χρεοκοπία. Ας είναι!
2. Τα αμείλικτα νούμερα
[Με αφορμή δηλώσεις του Φ. Κουβέλη μετά την συνάντηση με τον ΓΑΠ στις 8/3/11]
Υποστηρίζουμε ότι η διεκδίκηση της χώρας πρέπει να είναι συγκεκριμένη, σαφής, με ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι η Ελλάδα δεν αντέχει άλλο.
Τα μέτρα του 2010 οδηγούν στο η Ελλάδα δεν αντέχει άλλο. Όμως, με το κλείσιμο του 2010 για να συνεχίσει να υπάρχει η Ελλάδα σε κατάσταση οριακή όσον αφορά τις αντοχές των Ελλήνων, ακόμη και εάν δεν χρειαζόταν να πληρώσει ούτε ένα ευρώ σε τόκους, έπρεπε να δανεισθεί το ποσόν των €11.648.000.000. Δηλαδή, για κάθε ένα ευρώ που εισπράττει το Δημόσιο πρέπει να βρίσκονται άλλα είκοσι τρία ευρωλεπτά, μόνο και μόνο για να συντηρηθεί μια κατάσταση οριακή! Επειδή πρέπει να πληρώνονται και οι τόκοι βέβαια, το Δημόσιο για να συντηρήσει την οριακή κατάσταση για κάθε ευρώ που εισπράττει πρέπει να βρίσκει άλλα σαράντα εννέα ευρωλεπτά.
Δηλαδή, αν με κάποιο μαγικό τρόπο το χρέος της Ελλάδας είχε μηδενισθεί την Πρωτοχρονιά του 2010, το πολύ σε δύο χρόνια η οριακή κατάσταση θα γινόταν αβάσταχτη.
Αυτό που καλούμε τον πρωθυπουργό να διεκδικήσει είναι κάτι που δεν θα έπρεπε να θέλουμε ούτε εμείς! Χωρίς την δραστική αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας (δηλαδή, τη δραματική αναστροφή της σχέσης έσοδα - δαπάνες ώστε να προκύψουν πλεονάσματα), η συγκεκριμένη διεκδίκηση μεταφράζεται στη δυνατότητα να δανειζόμαστε (από τις αγορές; από τους εταίρους;) ώστε η σημερινή οριακή κατάσταση να γίνεται χειρότερη χρόνο με το χρόνο.
Ο συνδυασμός όλων των μέτρων που υποτίθεται διεκδικούμε (μείωση επιτοκίου, ευρωομόλογο Γιούνκερ-Τρεμόντι) και με την επιμήκυνση που θα βοηθήσει τον δανεισμό μας, το μέγιστο που μπορεί να βελτιώσει την οριακή κατάστασή μας είναι κάπου €4 δισ το χρόνο. Δηλαδή, για κάθε ευρώ που εισπράττει το δημόσιο αντί για σαράντα εννέα ευρωλεπτά θα χρειάζεται να βρίσκει μόνον σαράντα ένα!
Η Ελλάδα οφείλει να αντέξει κι άλλο!
Υποστηρίζουμε ότι η διεκδίκηση της χώρας πρέπει να είναι συγκεκριμένη, σαφής, με ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι η Ελλάδα δεν αντέχει άλλο.
Τα μέτρα του 2010 οδηγούν στο η Ελλάδα δεν αντέχει άλλο. Όμως, με το κλείσιμο του 2010 για να συνεχίσει να υπάρχει η Ελλάδα σε κατάσταση οριακή όσον αφορά τις αντοχές των Ελλήνων, ακόμη και εάν δεν χρειαζόταν να πληρώσει ούτε ένα ευρώ σε τόκους, έπρεπε να δανεισθεί το ποσόν των €11.648.000.000. Δηλαδή, για κάθε ένα ευρώ που εισπράττει το Δημόσιο πρέπει να βρίσκονται άλλα είκοσι τρία ευρωλεπτά, μόνο και μόνο για να συντηρηθεί μια κατάσταση οριακή! Επειδή πρέπει να πληρώνονται και οι τόκοι βέβαια, το Δημόσιο για να συντηρήσει την οριακή κατάσταση για κάθε ευρώ που εισπράττει πρέπει να βρίσκει άλλα σαράντα εννέα ευρωλεπτά.
Δηλαδή, αν με κάποιο μαγικό τρόπο το χρέος της Ελλάδας είχε μηδενισθεί την Πρωτοχρονιά του 2010, το πολύ σε δύο χρόνια η οριακή κατάσταση θα γινόταν αβάσταχτη.
Αυτό που καλούμε τον πρωθυπουργό να διεκδικήσει είναι κάτι που δεν θα έπρεπε να θέλουμε ούτε εμείς! Χωρίς την δραστική αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας (δηλαδή, τη δραματική αναστροφή της σχέσης έσοδα - δαπάνες ώστε να προκύψουν πλεονάσματα), η συγκεκριμένη διεκδίκηση μεταφράζεται στη δυνατότητα να δανειζόμαστε (από τις αγορές; από τους εταίρους;) ώστε η σημερινή οριακή κατάσταση να γίνεται χειρότερη χρόνο με το χρόνο.
Ο συνδυασμός όλων των μέτρων που υποτίθεται διεκδικούμε (μείωση επιτοκίου, ευρωομόλογο Γιούνκερ-Τρεμόντι) και με την επιμήκυνση που θα βοηθήσει τον δανεισμό μας, το μέγιστο που μπορεί να βελτιώσει την οριακή κατάστασή μας είναι κάπου €4 δισ το χρόνο. Δηλαδή, για κάθε ευρώ που εισπράττει το δημόσιο αντί για σαράντα εννέα ευρωλεπτά θα χρειάζεται να βρίσκει μόνον σαράντα ένα!
Η Ελλάδα οφείλει να αντέξει κι άλλο!
Κυρίως οφείλει να προχωρήσει με τον ταχύτερο δυνατό ρυθμό στις μεταρρυθμίσεις εκείνες που θα αλλάξουν το Δημόσιο από βαρέλι δίχως πάτο σε μηχανισμό που θα καθορίζει, θα εποπτεύει και θα διαφυλάττει το πλαίσιο δραστηριοποίησης των Ελλήνων (αλλά και ξένων). Με ισότητα, διαφάνεια, ισονομία και δικαιοσύνη.
Για να γίνει αυτό απαιτείται όχι πολιτική και κοινωνική συναίνεση, αλλά συστράτευση. Η συναίνεση και η συστράτευση είναι δρόμος διπλής κατεύθυνσης: δεν είναι δυνατές με τη διαιώνιση του πελατειακού κράτους, χωρίς την εμπιστοσύνη των πολιτών ότι βάζουν πλάτη για την κοινωνία και όχι για τους Καρχιμάκηδες.
Πρέπει να υπάρξει μια συνολική αντιμετώπιση του χρέους, με αναδιάρθρωση η οποία θα αφορά και στην επιμήκυνση και στο επιτόκιο και σε κάθε περίπτωση στην έκδοση ευρωομολόγου.
Με την αυστηρή κυριολεξία του όρου, κάθε ένα από τα τρία μέτρα συνιστά αναδιάρθρωση του χρέους, πλην όμως έχει επικρατήσει με τον όρο αναδιάρθρωση να αναφερόμαστε στη μείωση του χρέους με τον ένα ή άλλο τρόπο (δηλαδή διαπραγμάτευση με τους δανειστές για ανταλλαγή του παλιού χρέους με νέο, μικρότερο, και βέβαια διαφορετικούς όρους αποπληρωμής – κοινώς haircut).
Εάν στόχος είναι η αποφυγή της αναγκαστικής χρεοκοπίας, το φλέγον πρόβλημα της Ελλάδας, το οποίο κατ’ εξοχήν επιδέχεται πολιτική λύση (άρα μπορεί να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις συνόδους κορυφής), είναι η δυνατότητα της χώρας να εξυπηρετήσει το χρέος της (και να χρηματοδοτήσει το έλλειμμά της) μετά τα μέσα του 2012, οπότε και θα έχουν τελειώσει τα €110 δισ του Μηχανισμού Στήριξης. Ακόμη και εάν το δάνειο της Τρόικα φύγει από την εικόνα (π.χ., παράταση της περιόδου χάριτος), η Ελλάδα θα χρειασθεί να δανεισθεί τουλάχιστον €21 δισ το δεύτερο εξάμηνο του 2012 και τουλάχιστον €32 δισ το 2013. Κάτι τέτοιο, με τα σημερινά δεδομένα είναι απολύτως αδύνατον (τουλάχιστον με μονοψήφιο επιτόκιο). Η πορεία των μεταρρυθμίσεων στη χώρα και της δημοσιονομικής συγκράτησης επιβεβαιώνουν την εκτίμηση του αδυνάτου.
Αν διαβάσουμε την αποστροφή για μια συνολική αντιμετώπιση του χρέους ως αίτημα για συνέχιση της βοήθειας των εταίρων μας (και του ΔΝΤ) για εύλογο χρονικό διάστημα μετά τα μέσα του 2012, είμαστε εν τάξει! Ας μη ξεχνάμε ότι οι παλιές οφειλές της Ελλάδας δεν είναι διακανονίσιμες στο πλαίσιο Συνόδου Κορυφής, απουσία των δανειστών μας. Αν αυτή η βοήθεια είναι το ευρωομόλογο (Γιούνκερ-Τρεμόντι), πάλι είμαστε εν τάξει! Πλην όμως, το εύλογο χρονικό διάστημα ορίζεται μέχρι κάποια στιγμή στο πρώτο εξάμηνο του 2015 (εάν δεν απαιτηθεί να καταβληθεί εν τω μεταξύ ούτε ευρώ για τα δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης, τα €110 δισ).
Ξαναγυρνάμε πάλι στα ίδια: πλεονάσματα (σημαντικά πρωτογενή τουλάχιστον) μέχρι το 2015, αλλιώς όλα είναι μάταια. Επειδή το μάταιο είναι προφανές, το κρίσιμο στη διαπραγμάτευση του πρωθυπουργού είναι η δυνατότητά του να πείσει ότι θα υπάρχουν πλεονάσματα το 2014. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, την απουσία, πολιτικής τουλάχιστον, συναίνεσης και χωρίς πειστικό πλάνο δημοσιονομικής προσαρμογής, η Ελλάδα προσέρχεται στις Συνόδους Κορυφής γυμνή! Το μόνο της όπλο είναι το ντόμινο που θα ακολουθήσει την πιθανή χρεοκοπία. Δυστυχώς!
Μια τεχνική λεπτομέρεια: Μείωση επιτοκίου είναι δυνατή μόνον εάν οι Γερμανία – Γαλλία αναλάβουν την πιστοληπτική “δυσχέρεια” των υπολοίπων εταίρων.
Ο πρωθυπουργός οφείλει να διεκδικήσει με σαφήνεια, επιμονή και συστηματικότητα τη συνολική αντιμετώπιση όλου του χρέους της Ελλάδας.
Η έμφαση δική μου.
Τον Μάιο 2012 η Ελλάδα θα χρωστά:
1. €110 δισ στο Μηχανισμό Στήριξης
2. €250 δισ σε άλλους δανειστές
- €65 δισ στα χέρια της ΕΚΤ, η οποία προσπαθεί να το ξεφορτωθεί
- €50 δισ σε ελληνικές τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία
- €135 δισ σε τρίτους δανειστές
(€50-€60 δισ εκτός Ευρωζώνης, €90-€100 δισ εντός Ευρωζώνης)
Πώς μπορεί ο πρωθυπουργός ή ο οποιοσδήποτε να διεκδικήσει τη συνολική αντιμετώπιση όλου αυτού του χρέους; Αυτή η αθώα φράση (προφανής η ανάγκη για κάτι τέτοιο!) απλώς σημαίνει ανακατανομή πλεονασμάτων – ελλειμμάτων στην Ευρωζώνη. Περαιτέρω, σημαίνει μεταφορά πλεονασμάτων ύψους μέχρι €90 δισ (ονομαστική αξία – το κομμάτι του ΔΝΤ στο 1 και το 2.3.1) εκτός Ευρωζώνης! Τόσο απλά! Μήπως βάζουμε πολύ δύσκολα στον πρωθυπουργό, ειδικά μέχρι τις 25/3;
Ακόμη και στην περίπτωση που βρισκόταν τρόπος να γίνει κάτι τέτοιο, θα υπήρχε ένα πρόσθετο – τεράστιο – κόστος σωτηρίας των ελληνικών τραπεζών και ταμείων.
Σε κάθε περίπτωση, μόνον παράφρονες θα συναινούσαν σε μια τέτοια λύση, όσο τα ελλείμματα της Ελλάδας δεν είναι υπό αυστηρότατο έλεγχο. Ξαναγυρνάμε λοιπόν στα ίδια: πλεονάσματα όσο πιο σύντομα γίνεται ώστε να μπορεί να έχει κάτι να πει ο πρωθυπουργός με σαφήνεια, να είναι επίμονος και συστηματικός.
Τι σημαίνει πλεονάσματα;
Πολύ απλά σημαίνει συνδυασμό αύξησης εσόδων και μείωσης δαπανών κάπου €22 δισ ετησίως (για έλλειμμα 3%) έως τουλάχιστον €29 δισ ετησίως (για πλεονάσματα), μετά από το ξεκαθάρισμα όλων των παλιών αμαρτιών (χρέη ΟΤΑ, Ταμείων, ΔΕΚΟ, Νοσοκομείων). Κι αυτό το πολύ απλό για μια οικονομία που είχε το 2010 καθαρά έσοδα €51.2 δισ και πρωτογενείς δαπάνες €51.7 δισ.
Η ραγδαία αύξηση της πίτας (υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης) απλώς δεν πρόκειται να υπάρξει μέχρι το 2014 – τουλάχιστον δεν πρόκειται να το πιστέψει κανείς! Τι μπορεί να γίνει λοιπόν;
Ας αρχίσουμε από τα εύκολα (που λέει ο λόγος!):
1. Αύξηση εσόδων (θεωρητικά υπάρχει δυνατότητα μέχρι €4 δισ από φοροδιαφυγή)
2. Μείωση κόστους εξυπηρέτησης χρέους (€13.2 δισ το 2010, €18 δισ το 2015) – θεωρείται ότι έχει αποκλεισθεί η επαναγορά από EFSF
- €3.8 δισ από μείωση επιτοκίου Μηχανισμού στήριξης και €90 δισ ευρωομόλογο (Γιούνκερ-Τρεμόντι)
- €3.3 δισ από πώληση €50 δισ δημόσιας περιουσίας και επαναγορά χρέους
3. Μηδενισμός όλων των επιχορηγήσεων (ΔΕΚΟ κλπ), κάπου €3 δισ το 2010
4. Μείωση λειτουργικών δαπανών και ψιλά, κάπου €1 δισ
Γενικό σύνολο προφανών παρεμβάσεων (απολύτως μέγιστο): €15 δισ.Μένουν ακόμη €7 έως €14 δισ τα οποία πρέπει να εξευρεθούν από:
1. Αναδιάρθρωση των Ασφαλιστικών Ταμείων (όλης της αλυσίδας: παροχές, συντάξεις – πλην δημοσίου, φάρμακα, νοσοκομεία), €12.3 δισ το 2010
2. Κόστος μισθοδοσίας (στενού) δημοσίου, €16.5 δισ το 2010
3. Συντάξεις δημοσίου, €6.3 δισ το 2010
4. Κοινωνική προστασία, €3.4 δισ το 2010
Δυστυχώς, εξαντλήσαμε τα κονδύλια πρωτογενών δαπανών! Εξαιρώντας την κοινωνική προστασία, από ένα σύνολο δαπανών €35 δισ απαιτείται η εξοικονόμηση τουλάχιστον €7 δισ, δηλαδή “συρρίκνωση του κράτους” κατά τουλάχιστον 20% (ή 40% αν περάσουμε σε πλεόνασμα). Ακόμη και στην περίπτωση της μέγιστης απόδοσης των “προφανών” παρεμβάσεων, η συρρίκνωση πρέπει να είναι σημαντικά μεγαλύτερη για να ισοσταθμισθεί η επίπτωση στα έσοδα.
Τι θα πει συναίνεση;
Οι στόχοι της κυβέρνησης πρέπει να είναι:
1. Μεγιστοποίηση του οφέλους από επιμήκυνση, επιτόκιο, ευρωομόλογο
2. Δημιουργία μηχανισμού για την επόμενη μέρα, μετά τα μέσα 2012 οπότε θα έχουν εξαντληθεί οι πόροι του Μηχανισμού Στήριξης
3. Λήψη όλων των δυνατών μέτρων για σωτηρία του τραπεζικού συστήματος
4. Εκπόνηση και εκτέλεση αξιόπιστου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής
Δυστυχώς, η συγκυρία είναι τέτοια ώστε είναι αδύνατον να υπάρξει διέξοδος κόντρα στις Γερμανία-Γαλλία. Για όποια πολιτική δύναμη ή κοινωνική ομάδα τόσο η χρεοκοπία όσο και η μακροχρόνια βαθειά ύφεση δεν είναι επιθυμητές, η στήριξη στην επίτευξη αυτών των στόχων είναι υποχρέωση. Η προσπάθεια για συναίνεση είναι υποχρέωση!
Η συναίνεση είναι δρόμος διπλής κατεύθυνσης. Οι όροι για συναίνεση πρέπει να είναι:
1. Εκπόνηση κάθετων (αντί οριζόντιων) παρεμβάσεων για το πρόγραμμα δημοσιονομικής εφαρμογής
2. Αναδιάρθρωση και ενίσχυση του δικτύου κοινωνικής προστασίας για όσους πλήττονται από την κρίση
3. Πολιτική παρεμβάσεων στο τραπεζικό σύστημα (πέραν των πολιτικών πιέσεων για παράταση της ενίσχυσης ρευστότητας από ΕΚΤ) για τη σωτηρία του συστήματος και όχι των μετόχων ή των τραπεζιτών (π.χ., πίεση μέσω των διαθέσιμων εγγυήσεων για αναδιάρθρωση, αλλαγή ρόλου – από τοκογλυφικό σε αναπτυξιακό εργαλείο – και εξορθολογισμό)
4. Εγγυήσεις (π.χ., εγκατάσταση μηχανισμών) για διάλυση του πελατειακού κράτους
5. Εγκαθίδρυση ανεξάρτητων και ισχυρών εποπτικών και ελεγκτικών αρχών για ρύθμιση των δραστηριοτήτων από τις οποίες αποχωρεί το κράτος και ενίσχυση των υπαρχουσών (π.χ., ΡΑΕ, ΕΚ)
Οι όροι για συναίνεση δεν είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Είναι οι απαραίτητες συνθήκες τόσο για την επιτυχία των στόχων (που θα έπρεπε να έχει η κυβέρνηση μεσούσης της κρίσεως), όσο και κυρίως για την επίτευξη και κοινωνικής, πέραν της πολιτικής, συναίνεσης.
Τι δουλειά έχει ένα αριστερό κόμμα με τη συναίνεση;
Οι όποιες εξελίξεις τους επόμενους 15 μήνες είναι ιδιαίτερα κρίσιμες. Η αναγκαστική χρεοκοπία μας βάζει σε άγνωστα νερά, με πιθανή κατάληξη την Αλβανία του Χότζα! Η αναγκαστική (για τους εταίρους μας) σωτηρία της Ελλάδας υποθηκεύει το μέλλον για τουλάχιστον 20 χρόνια – πιθανότατα για πολύ περισσότερα! Κι αυτό αφού προηγηθούν πέντε έως επτά χρόνια βαθειάς ύφεσης και εξαθλίωσης. Η ταχύτατη και οργανωμένη μεταρρύθμιση της οικονομίας και κοινωνίας είναι η προοπτική που δίνει προτεραιότητα στον πολίτη ώστε να υπάρξει ομαλή εξέλιξη (ακόμη κι αν αυτή είναι η ελεγχόμενη χρεοκοπία, με ελλείμματα υπό έλεγχο) με ορατό (από κάποια στιγμή και μετά) χρονικό ορίζοντα. Ακόμη και ένα μικρό κόμμα της αριστεράς μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στις απαραίτητες αλλαγές για τη μεταρρύθμιση.
Για να γίνει αυτό απαιτείται όχι πολιτική και κοινωνική συναίνεση, αλλά συστράτευση. Η συναίνεση και η συστράτευση είναι δρόμος διπλής κατεύθυνσης: δεν είναι δυνατές με τη διαιώνιση του πελατειακού κράτους, χωρίς την εμπιστοσύνη των πολιτών ότι βάζουν πλάτη για την κοινωνία και όχι για τους Καρχιμάκηδες.
Πρέπει να υπάρξει μια συνολική αντιμετώπιση του χρέους, με αναδιάρθρωση η οποία θα αφορά και στην επιμήκυνση και στο επιτόκιο και σε κάθε περίπτωση στην έκδοση ευρωομολόγου.
Με την αυστηρή κυριολεξία του όρου, κάθε ένα από τα τρία μέτρα συνιστά αναδιάρθρωση του χρέους, πλην όμως έχει επικρατήσει με τον όρο αναδιάρθρωση να αναφερόμαστε στη μείωση του χρέους με τον ένα ή άλλο τρόπο (δηλαδή διαπραγμάτευση με τους δανειστές για ανταλλαγή του παλιού χρέους με νέο, μικρότερο, και βέβαια διαφορετικούς όρους αποπληρωμής – κοινώς haircut).
Εάν στόχος είναι η αποφυγή της αναγκαστικής χρεοκοπίας, το φλέγον πρόβλημα της Ελλάδας, το οποίο κατ’ εξοχήν επιδέχεται πολιτική λύση (άρα μπορεί να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις συνόδους κορυφής), είναι η δυνατότητα της χώρας να εξυπηρετήσει το χρέος της (και να χρηματοδοτήσει το έλλειμμά της) μετά τα μέσα του 2012, οπότε και θα έχουν τελειώσει τα €110 δισ του Μηχανισμού Στήριξης. Ακόμη και εάν το δάνειο της Τρόικα φύγει από την εικόνα (π.χ., παράταση της περιόδου χάριτος), η Ελλάδα θα χρειασθεί να δανεισθεί τουλάχιστον €21 δισ το δεύτερο εξάμηνο του 2012 και τουλάχιστον €32 δισ το 2013. Κάτι τέτοιο, με τα σημερινά δεδομένα είναι απολύτως αδύνατον (τουλάχιστον με μονοψήφιο επιτόκιο). Η πορεία των μεταρρυθμίσεων στη χώρα και της δημοσιονομικής συγκράτησης επιβεβαιώνουν την εκτίμηση του αδυνάτου.
Αν διαβάσουμε την αποστροφή για μια συνολική αντιμετώπιση του χρέους ως αίτημα για συνέχιση της βοήθειας των εταίρων μας (και του ΔΝΤ) για εύλογο χρονικό διάστημα μετά τα μέσα του 2012, είμαστε εν τάξει! Ας μη ξεχνάμε ότι οι παλιές οφειλές της Ελλάδας δεν είναι διακανονίσιμες στο πλαίσιο Συνόδου Κορυφής, απουσία των δανειστών μας. Αν αυτή η βοήθεια είναι το ευρωομόλογο (Γιούνκερ-Τρεμόντι), πάλι είμαστε εν τάξει! Πλην όμως, το εύλογο χρονικό διάστημα ορίζεται μέχρι κάποια στιγμή στο πρώτο εξάμηνο του 2015 (εάν δεν απαιτηθεί να καταβληθεί εν τω μεταξύ ούτε ευρώ για τα δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης, τα €110 δισ).
Ξαναγυρνάμε πάλι στα ίδια: πλεονάσματα (σημαντικά πρωτογενή τουλάχιστον) μέχρι το 2015, αλλιώς όλα είναι μάταια. Επειδή το μάταιο είναι προφανές, το κρίσιμο στη διαπραγμάτευση του πρωθυπουργού είναι η δυνατότητά του να πείσει ότι θα υπάρχουν πλεονάσματα το 2014. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, την απουσία, πολιτικής τουλάχιστον, συναίνεσης και χωρίς πειστικό πλάνο δημοσιονομικής προσαρμογής, η Ελλάδα προσέρχεται στις Συνόδους Κορυφής γυμνή! Το μόνο της όπλο είναι το ντόμινο που θα ακολουθήσει την πιθανή χρεοκοπία. Δυστυχώς!
Μια τεχνική λεπτομέρεια: Μείωση επιτοκίου είναι δυνατή μόνον εάν οι Γερμανία – Γαλλία αναλάβουν την πιστοληπτική “δυσχέρεια” των υπολοίπων εταίρων.
Ο πρωθυπουργός οφείλει να διεκδικήσει με σαφήνεια, επιμονή και συστηματικότητα τη συνολική αντιμετώπιση όλου του χρέους της Ελλάδας.
Η έμφαση δική μου.
Τον Μάιο 2012 η Ελλάδα θα χρωστά:
1. €110 δισ στο Μηχανισμό Στήριξης
2. €250 δισ σε άλλους δανειστές
- €65 δισ στα χέρια της ΕΚΤ, η οποία προσπαθεί να το ξεφορτωθεί
- €50 δισ σε ελληνικές τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία
- €135 δισ σε τρίτους δανειστές
(€50-€60 δισ εκτός Ευρωζώνης, €90-€100 δισ εντός Ευρωζώνης)
Πώς μπορεί ο πρωθυπουργός ή ο οποιοσδήποτε να διεκδικήσει τη συνολική αντιμετώπιση όλου αυτού του χρέους; Αυτή η αθώα φράση (προφανής η ανάγκη για κάτι τέτοιο!) απλώς σημαίνει ανακατανομή πλεονασμάτων – ελλειμμάτων στην Ευρωζώνη. Περαιτέρω, σημαίνει μεταφορά πλεονασμάτων ύψους μέχρι €90 δισ (ονομαστική αξία – το κομμάτι του ΔΝΤ στο 1 και το 2.3.1) εκτός Ευρωζώνης! Τόσο απλά! Μήπως βάζουμε πολύ δύσκολα στον πρωθυπουργό, ειδικά μέχρι τις 25/3;
Ακόμη και στην περίπτωση που βρισκόταν τρόπος να γίνει κάτι τέτοιο, θα υπήρχε ένα πρόσθετο – τεράστιο – κόστος σωτηρίας των ελληνικών τραπεζών και ταμείων.
Σε κάθε περίπτωση, μόνον παράφρονες θα συναινούσαν σε μια τέτοια λύση, όσο τα ελλείμματα της Ελλάδας δεν είναι υπό αυστηρότατο έλεγχο. Ξαναγυρνάμε λοιπόν στα ίδια: πλεονάσματα όσο πιο σύντομα γίνεται ώστε να μπορεί να έχει κάτι να πει ο πρωθυπουργός με σαφήνεια, να είναι επίμονος και συστηματικός.
Τι σημαίνει πλεονάσματα;
Πολύ απλά σημαίνει συνδυασμό αύξησης εσόδων και μείωσης δαπανών κάπου €22 δισ ετησίως (για έλλειμμα 3%) έως τουλάχιστον €29 δισ ετησίως (για πλεονάσματα), μετά από το ξεκαθάρισμα όλων των παλιών αμαρτιών (χρέη ΟΤΑ, Ταμείων, ΔΕΚΟ, Νοσοκομείων). Κι αυτό το πολύ απλό για μια οικονομία που είχε το 2010 καθαρά έσοδα €51.2 δισ και πρωτογενείς δαπάνες €51.7 δισ.
Η ραγδαία αύξηση της πίτας (υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης) απλώς δεν πρόκειται να υπάρξει μέχρι το 2014 – τουλάχιστον δεν πρόκειται να το πιστέψει κανείς! Τι μπορεί να γίνει λοιπόν;
Ας αρχίσουμε από τα εύκολα (που λέει ο λόγος!):
1. Αύξηση εσόδων (θεωρητικά υπάρχει δυνατότητα μέχρι €4 δισ από φοροδιαφυγή)
2. Μείωση κόστους εξυπηρέτησης χρέους (€13.2 δισ το 2010, €18 δισ το 2015) – θεωρείται ότι έχει αποκλεισθεί η επαναγορά από EFSF
- €3.8 δισ από μείωση επιτοκίου Μηχανισμού στήριξης και €90 δισ ευρωομόλογο (Γιούνκερ-Τρεμόντι)
- €3.3 δισ από πώληση €50 δισ δημόσιας περιουσίας και επαναγορά χρέους
3. Μηδενισμός όλων των επιχορηγήσεων (ΔΕΚΟ κλπ), κάπου €3 δισ το 2010
4. Μείωση λειτουργικών δαπανών και ψιλά, κάπου €1 δισ
Γενικό σύνολο προφανών παρεμβάσεων (απολύτως μέγιστο): €15 δισ.Μένουν ακόμη €7 έως €14 δισ τα οποία πρέπει να εξευρεθούν από:
1. Αναδιάρθρωση των Ασφαλιστικών Ταμείων (όλης της αλυσίδας: παροχές, συντάξεις – πλην δημοσίου, φάρμακα, νοσοκομεία), €12.3 δισ το 2010
2. Κόστος μισθοδοσίας (στενού) δημοσίου, €16.5 δισ το 2010
3. Συντάξεις δημοσίου, €6.3 δισ το 2010
4. Κοινωνική προστασία, €3.4 δισ το 2010
Δυστυχώς, εξαντλήσαμε τα κονδύλια πρωτογενών δαπανών! Εξαιρώντας την κοινωνική προστασία, από ένα σύνολο δαπανών €35 δισ απαιτείται η εξοικονόμηση τουλάχιστον €7 δισ, δηλαδή “συρρίκνωση του κράτους” κατά τουλάχιστον 20% (ή 40% αν περάσουμε σε πλεόνασμα). Ακόμη και στην περίπτωση της μέγιστης απόδοσης των “προφανών” παρεμβάσεων, η συρρίκνωση πρέπει να είναι σημαντικά μεγαλύτερη για να ισοσταθμισθεί η επίπτωση στα έσοδα.
Τι θα πει συναίνεση;
Οι στόχοι της κυβέρνησης πρέπει να είναι:
1. Μεγιστοποίηση του οφέλους από επιμήκυνση, επιτόκιο, ευρωομόλογο
2. Δημιουργία μηχανισμού για την επόμενη μέρα, μετά τα μέσα 2012 οπότε θα έχουν εξαντληθεί οι πόροι του Μηχανισμού Στήριξης
3. Λήψη όλων των δυνατών μέτρων για σωτηρία του τραπεζικού συστήματος
4. Εκπόνηση και εκτέλεση αξιόπιστου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής
Δυστυχώς, η συγκυρία είναι τέτοια ώστε είναι αδύνατον να υπάρξει διέξοδος κόντρα στις Γερμανία-Γαλλία. Για όποια πολιτική δύναμη ή κοινωνική ομάδα τόσο η χρεοκοπία όσο και η μακροχρόνια βαθειά ύφεση δεν είναι επιθυμητές, η στήριξη στην επίτευξη αυτών των στόχων είναι υποχρέωση. Η προσπάθεια για συναίνεση είναι υποχρέωση!
Η συναίνεση είναι δρόμος διπλής κατεύθυνσης. Οι όροι για συναίνεση πρέπει να είναι:
1. Εκπόνηση κάθετων (αντί οριζόντιων) παρεμβάσεων για το πρόγραμμα δημοσιονομικής εφαρμογής
2. Αναδιάρθρωση και ενίσχυση του δικτύου κοινωνικής προστασίας για όσους πλήττονται από την κρίση
3. Πολιτική παρεμβάσεων στο τραπεζικό σύστημα (πέραν των πολιτικών πιέσεων για παράταση της ενίσχυσης ρευστότητας από ΕΚΤ) για τη σωτηρία του συστήματος και όχι των μετόχων ή των τραπεζιτών (π.χ., πίεση μέσω των διαθέσιμων εγγυήσεων για αναδιάρθρωση, αλλαγή ρόλου – από τοκογλυφικό σε αναπτυξιακό εργαλείο – και εξορθολογισμό)
4. Εγγυήσεις (π.χ., εγκατάσταση μηχανισμών) για διάλυση του πελατειακού κράτους
5. Εγκαθίδρυση ανεξάρτητων και ισχυρών εποπτικών και ελεγκτικών αρχών για ρύθμιση των δραστηριοτήτων από τις οποίες αποχωρεί το κράτος και ενίσχυση των υπαρχουσών (π.χ., ΡΑΕ, ΕΚ)
Οι όροι για συναίνεση δεν είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Είναι οι απαραίτητες συνθήκες τόσο για την επιτυχία των στόχων (που θα έπρεπε να έχει η κυβέρνηση μεσούσης της κρίσεως), όσο και κυρίως για την επίτευξη και κοινωνικής, πέραν της πολιτικής, συναίνεσης.
Τι δουλειά έχει ένα αριστερό κόμμα με τη συναίνεση;
Οι όποιες εξελίξεις τους επόμενους 15 μήνες είναι ιδιαίτερα κρίσιμες. Η αναγκαστική χρεοκοπία μας βάζει σε άγνωστα νερά, με πιθανή κατάληξη την Αλβανία του Χότζα! Η αναγκαστική (για τους εταίρους μας) σωτηρία της Ελλάδας υποθηκεύει το μέλλον για τουλάχιστον 20 χρόνια – πιθανότατα για πολύ περισσότερα! Κι αυτό αφού προηγηθούν πέντε έως επτά χρόνια βαθειάς ύφεσης και εξαθλίωσης. Η ταχύτατη και οργανωμένη μεταρρύθμιση της οικονομίας και κοινωνίας είναι η προοπτική που δίνει προτεραιότητα στον πολίτη ώστε να υπάρξει ομαλή εξέλιξη (ακόμη κι αν αυτή είναι η ελεγχόμενη χρεοκοπία, με ελλείμματα υπό έλεγχο) με ορατό (από κάποια στιγμή και μετά) χρονικό ορίζοντα. Ακόμη και ένα μικρό κόμμα της αριστεράς μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στις απαραίτητες αλλαγές για τη μεταρρύθμιση.
Η κρισιμότητα της κατάστασης επιβάλλει την σαφή τοποθέτηση έναντι των πραγματικών ζητημάτων. Ή είσαι μέρος της λύσης ή όχι! Εάν η προσπάθεια αποτύχει, λίγη σημασία έχει αν είχες συναινέσει ή όχι. Εάν όμως επιτύχει, έχει τεράστια σημασία εάν ήσουν μέρος της λύσης και μάλιστα καταλύτης. Οι όροι της συναίνεσης αφ’ ενός είναι το κομμάτι που λείπει από την κυβερνητική πολιτική (λόγω των βαριδιών του παρελθόντος του δικομματικού κράτους) ώστε να έχει πιθανότητα επιτυχίας το εγχείρημα και αφ’ ετέρου συνιστούν από μόνοι τους ουσιαστική μεταρρύθμιση της κοινωνίας.
Και το δια ταύτα
Για όλα τα παραπάνω προτείνεται η επιθετική πρωτοβουλία για την επίτευξη της συναίνεσης. Αντί να τη ζητάει η κυβέρνηση για να θολώσει την εικόνα της αποτυχίας, πρέπει να την αξιώνει η κοινωνία με όρους που να έχουν σημασία γι’ αυτήν. Μπορεί να βγει η Δημοκρατική Αριστερά μπροστά;
Και το δια ταύτα
Για όλα τα παραπάνω προτείνεται η επιθετική πρωτοβουλία για την επίτευξη της συναίνεσης. Αντί να τη ζητάει η κυβέρνηση για να θολώσει την εικόνα της αποτυχίας, πρέπει να την αξιώνει η κοινωνία με όρους που να έχουν σημασία γι’ αυτήν. Μπορεί να βγει η Δημοκρατική Αριστερά μπροστά;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου