Η πιο κρίσιµη στιγµή

 Της Ελίζας Παπαδάκη, ΝΕΑ, 22.6.11

Πρώτο µέληµα της κυβέρνησης δεν µπορεί παρά να είναι πώς θα διατηρήσει την ευρωπαϊκή στήριξη στην ελληνική οικονοµία· στην προηγούµενη σύνθεσή της, στην τωρινή και σε όποια επόµενη, αυτή παραµένει αναγκαστικά η προτεραιότητα, τουλάχιστον για όσο διάστηµα απαιτηθεί µέχρι να µηδενιστεί το δηµόσιο έλλειµµα και το κράτος να είναι σε θέση να χρηµατοδοτεί τις δαπάνες του από τους φόρους βασικά, συν από όποια άλλα έσοδα θα εισπράττει. Τυχόν διακοπή στη ροή των ευρωπαϊκών δανείων – τα οποία είναι δηµόσια, µην το ξεχνάµε, υπόκεινται δηλαδή σε έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών που τα χορηγούν, οπωσδήποτε στην ανοχή της κοινής τους γνώµης – θα συνεπαγόταν άµεση κατάρρευση της ελληνικής οικονοµίας. Οι κοινωνικές επιπτώσεις θα ήταν βάναυσες, ασύγκριτα βαρύτερες από εκείνες που µας επιβάλλει ηβαθµιαία δηµοσιονοµική προσαρµογή του Μνηµονίου. Μια τέτοια διακοπή, όµως, παίζεται να συµβεί ήδη τον επόµενο µήνα. Το Eurogroup ήρθε προχθές να δείξει ότι η συνέχιση της στήριξης δεν είναι εξασφαλισµένη, διαψεύδοντας πολιτικούς και σχολιαστές που καλλιεργούσαν την εντύπωση ότι έχουµε τάχα σοβαρά περιθώρια διαπραγµάτευσης και µέµφονταν την κυβέρνηση γιατί δεν τα αξιοποιεί. «Τελεσίγραφο της Ε.Ε. στην Ελλάδα για να εγκρίνει νέες προσαρµογές», ήταν ο χαρακτηριστικός πρώτος τίτλος της ισπανικής El Pais χθες… Για τις πολιτικές συνθήκες που επικρατούν στην Ευρώπη, την ατελή οικοδόµηση της Ενωσης και τις οικονοµικές ανισορροπίες που εντάθηκαν ως εκ τούτου κατά την πρώτη δεκαετία του κοινού νοµίσµατος, πολλά µπορεί να ειπωθούν: για τους ισχυρούς εθνικούς εγωισµούς και τις προκαταλήψεις, για τη συµπίεση των εργασιακών δικαιωµάτων στον βωµό της ανταγωνιστικότητας και µαζί της υλικής παραγωγής προς όφελος της χρηµατοοικονοµίας, εντέλει, πολύ συγκεκριµένα, για τους κινδύνους που ενέχει η πολιτική αδυναµία να αντιµετωπιστεί αποφασιστικά η κρίση του χρέους, όχι µόνο για τις «περιφερειακές» χώρες ούτε καν µόνο για την Ενωση. Αξιόλογα κριτικά επιχειρήµατα αναπτύσσονται, άλλωστε, καθηµερινά στις µεγάλες ευρωπαϊκές εφηµερίδες. Τα αναπαράγουµε και εδώ, γράφουµε και δικά µας. Μακάρι η απειλή της διάλυσης να απαλειφθεί και όλη αυτή η ζύµωση να οδηγήσει µακροπρόθεσµα σε µια συνεκτικότερη, πιο δηµοκρατική και κοινωνική Ευρώπη, µακάρι σε µια τέτοια κατεύθυνση να συµβάλουµε και εµείς όσο µπορούµε. Στο µεταξύ, ωστόσο, µε τη δεδοµένη σήµερα Ευρώπη έχουµε να κάνουµε, από αυτή χρειάζεται επιτακτικά συνέχιση της χρηµατοδότησης (για την ακρίβεια, συνέχιση της αναχρηµατοδότησης του χρέους, γι’ αυτό είναι τόσο υπέρογκα τα ποσά, 110 δισ. ευρώ ήδη και κοντά άλλα τόσα για τα επόµενα δύο χρόνια). Η κυβέρνηση δεν µπορεί να την εξασφαλίσει, παρά εφαρµόζοντας το Μεσοπρόθεσµο ∆ηµοσιονοµικό Πρόγραµµα που συµφώνησε µε την τρόικα. Αυτό ήταν το νόηµα της ψηφοφορίας στη Βουλή χθες τα µεσάνυχτα, εκείνης που θα ακολουθήσει για το Πρόγραµµα.

Αν όµως αυτή είναι η αναγκαστική κυβερνητική προτεραιότητα, δεν σηµαίνει ότι αρκεί κιόλας για να αποτρέψει την επαπειλούµενη καταστροφή, ότι δεν τη µεταθέτει απλώς για λίγο αργότερα.

Προκειµένου η χώρα να βγειαπό την επικίνδυνη ζώνη σε δύο - τρία χρόνια χρειάζεται οι δηµοσιονοµικοί στόχοι, οι ιδιωτικοποιήσεις, οι µεταρρυθµίσεις, όχι µόνο να ψηφιστούν σε ικανοποίηση του ευρωπαϊκού «τελεσιγράφου», αλλά και να υλοποιηθούν όπως προβλέπονται στο Μεσοπρόθεσµο Πρόγραµµα (µε την όποια ελαστικότητα για επιµέρους αλλαγές πράγµατι υφίσταται). Αυτό καµία κυβέρνηση δεν µπορεί να το εγγυηθεί, ακόµα και αν υποθέταµε ότι αποτελείται από τους ικανότερους, ανιδιοτελέστερους πολιτικούς και συνάµα τεχνοκράτες. Προϋποθέτει την αποδοχή, ακόµα και τη συµµετοχή πλατιών κοινωνικών στρωµάτων, αλλιώς αποτυγχάνει.Πώς να µαζευτούν περισσότεροι φόροι όταν στην πλειονότητά τους αυτοί που τους οφείλουν, επικαλούµενοι την – πραγµατική – οικονοµική δυσπραγία τους, αρνούνται νατους αποδώσουν, όταν πολλοί εφοριακοί υπάλληλοι δεν κάνουν τη δουλειά τους όπως πρέπει; Πώς να προχωρήσει µια έστω και άριστα σχεδιασµένη διοικητική µεταρρύθµιση από υπουργικά γραφεία, αν δεν την πάρουν πάνω τους οι εργαζόµενοι που καλούνται να την εφαρµόσουν; Πώς να γίνει οποιαδήποτε ιδιωτικοποίηση όταν οι εργαζόµενοι εκεί αντιστέκονται σθεναρά, χρήµατα για να εξαγοραστούν δεν υπάρχουν πια (όπως στον ΟΤΕ επί Αλογοσκούφη), πλήθη τους συµπαραστέκονται;

Τόνοι µελάνι έχουν χυθεί για την κρίση αξιοπιστίας του πολιτικού συστήµατος, εκπρόσωποι των ίδιων των κοµµάτων την αναγνωρίζουν µε συντριβή. Ηρθε όµως η ώρα για αλλαγή λόγων και πρακτικών. Για να γλιτώσουµε τη χρεοκοπία, να διασώσουµε στοιχειώδη δηµόσια αγαθά, απαιτείται µια αντίστροφη ανακατανοµή εισοδήµατος, από την κοινωνία στο κράτος, ώστε να κλείσει η τρύπα του ελλείµµατος. Να επιβαρυνθούν οι πιο εύποροι, ας προστατευθούν όσο γίνεται οι ασθενέστεροι, µε πρόνοια για να κρατηθούν όσο γίνεται παραγωγή και απασχόληση. Αλλά σε όσους από δρόµους και πλατείες αθροίζουν ανέφικτα αιτήµατα επιστροφής στην προηγούµενη κατάσταση να ειπωθεί ξεκάθαρα πια: δυστυχώς χρωστάνε, πρέπει να πουλήσουν και να πληρώσουν…