Η αυτοδικία υπονοµεύει τη δικαιοσύνη

Κερατέα, σταθµοί διοδίων, είσοδοι του Μετρό... Τι συµβαίνει όταν οµάδες διαµαρτυρίας παίρνουν τον νόµο στα χέρια τους; Ποια θα έπρεπε να είναι η απάντηση του κράτους; Τρεις αρθρογράφοι παίρνουν θέση , ΝΕΑ, 2.4.11

  Παύλος Ελευθεριαδης, Η αυτοδικία υπονοµεύει τη δικαιοσύνη 

 Γιώργος Σιακαντάρης, Το κράτος νόµιµος φορέας άσκησης βίας
 Κώστας Μποτοπουλος, Ράγισµα του κοινωνικού ιστού
 Του  Παύλου ελευθεριαδη, Η αυτοδικία υπονοµεύει τη δικαιοσύνη

Οι θεσµοί στη δηµοκρατία κάνουν τρία ξεχωριστά πράγµατα: νοµοθετούν, κυβερνούν και δικάζουν. Τονόηµα των ξεχωριστών θεσµών είναι ότι υπόσχονται και εγγυώνται την ισότητα. Αν κάποιος νοµοθετεί, κυβερνά και δικάζει την ίδια στιγµή, τότε όλοιοι άλλοι είναι υποτελείς του. Δηµοκρατία σηµαίνει ήπια και συλλογική άσκηση της εξουσίας, µέσω των πολιτικών θεσµών.
Η κρίσητης ελληνικής κοινωνίας σήµεραξεκινά και από το ότι η ισότητακαι το κράτοςδικαίου παραβιάστηκαν συστηµατικά, τόσο από ισχυρούςεπιχειρηµατίες όσο και από ανεύθυνους ήαδίστακτους πολιτικούς, που χρεοκόπησαν το δηµόσιο ταµείο.

Δυστυχώς λίγοι πολιτικοί σήµερα αγωνιούν για το κράτος δικαίου. Θυµίζω ότι η κυβέρνηση του Κώστα Καραµανλή είχε σε κάποια στιγµή επτά υπουργούς της που είχαν ορίσει γιους, κόρες ή συζύγους τους ως ειδικούς συµβούλους τους. Ξέχασαν ίσως ότι το καθήκον τους ήταν να υπηρετούν το δηµόσιο, όχι το ιδιωτικό συµφέρον. Η σηµερινή κυβέρνηση είναι πολύ πιο προσεκτική σε θέµατα δικαιοσύνης, αλλά το κύρος των θεσµών έχει φθαρεί ανεπανόρθωτα. Παρ’ όλα αυτά,η θεραπεία του προβλήµατος δεν µπορεί να είναι η αυτοδικία. Η ανοµία θα καταστρέψει και τους υπόλοιπους πολιτικούς θεσµούς και τότε η κρίση µας θα είναι όχι µόνο οικονοµική, αλλά και κρίση επιβίωσης.

Ολοι όσοι παίρνουν το δίκαιο στα χέρια τους γίνονται εκείνοι µικροί δικτάτορες, αρνούµενοι τους κοινούς κανόνες. Η βία καιη αυτοδικία καταδικάζουν τη χώρα στη στασιµότητα και την ανωριµότητα και κατά µία έννοια δικαιώνει τους πρώτους παρανοµήσαντες.

Αν όλοι διεκδικούµε µε τη βία και την εξαπάτηση µεγαλύτερο µερίδιο από τη συλλογική πίτα, τότε οι θεσµοί δεν έχουν νόηµα.

Ο δικαιολογηµένος θυµός µας για την αποτυχία της Ελλάδας πρέπει να διοχετευτεί δηµοκρατικά ώστε να αλλάξουµετη χώρα προς το καλύτερο. Η ανοµία βοηθάµόνο τους ήδη ισχυρούς. Οι λαϊκιστές πολιτικοί δεν θα σας το πουν, γιατί η χαλαρότητα των θεσµών τούς συµφέρει. Αν όµως θέλετε ισότητα και δικαιοσύνη, πρέπει να προστατέψετε τουςδηµοκρατικούς θεσµούς µας,ατελείς καθώςείναι, σαν την πιοπολύτιµη κατάκτησή σας.

Ο Παύλος Ελευθεριάδης διδάσκει στη Νοµική Σχολή του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης

Το κράτος νόµιµος φορέας άσκησης βίας
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗ 

Στην Ελλάδα, υπό την πίεση ενός ψευδεπίγραφου αριστερού λόγου, αντί να συζητάµε τις αναγκαίες προϋποθέσεις για τη νοµιµοποίηση της αντίστασης των πολιτών στην αυθαιρεσία των εξουσιών, συζητούµε για τις προϋποθέσεις εφαρµογής του νόµου.

Ετσι, αντί το ερώτηµα να είναι πότε οι πολίτες νοµιµοποιούνται να αντιστέκονται στην εξουσία, αντιστρέφεται και αφορά το πότε η εξουσία νοµιµοποιείται να εφαρµόζει τον νόµο – ή αλλιώς γιατί η Πολιτεία φοβάται να εφαρµόζει τον νόµο.

Από την εποχή του άγγλου φιλόσοφου Τζον Λοκ έχει ανοίξει η συζήτηση για τη νοµιµότητα της αντίδρασης των πολιτών στην αυθαιρεσία της εξουσίας.

Μόνο που από τότε έχουν τεθεί και κάποιες οριοθετικές γραµµές. Είναι άλλη η νοµιµότητα της αντίστασης κατά της αυθαίρετης και δικτατορικής εξουσίας και άλλη η νοµιµότητα της αντίστασης κατά των νόµων που ψηφίζονται σε µια αντιπροσωπευτική δηµοκρατία.

Η άσκηση βίας σε µη νόµιµα και αντιδηµοκρατικά καθεστώτα νοµιµοποιείται από τις αρχές των φυσικών δικαιωµάτων. Αλλωστε χωρίς την άσκηση βίας κατά των αυταρχικών καθεστώτων θα ζούσαµε ακόµη στην εποχή των δούλων ή έστω των κυρίαρχων φεουδαρχών. Το ζήτηµα όµως της αυθαιρεσίας και της ατιµωρησίας σ’ ένα δηµοκρατικό καθεστώς είναι διαφορετικής τάξης, αφού ακριβώς αυτή του η δηµοκρατικότητα το µετατρέπει και στον µόνο νόµιµο φορέα άσκησης βίας.

Η άρνηση της αυταξίας των νόµων («νόµος είναι το δίκιο του οποιουδήποτε») – και όχι φυσικά η αµφισβήτηση µε νόµιµα µέσα τού ενός ή του άλλου νόµου – υποκρύπτει τη βαθύτατη άρνηση µιας κάποιας Αριστεράς να αποδεχτεί νεωτερικές αξίες όπως είναι η αντιπροσωπευτική δηµοκρατία (γιατί όχι και αστική;) και το κοινωνικό συµβόλαιο. Από την άλλη η αδυναµία της Πολιτείας να εφαρµόζει τον νόµο είναι απότοκο του γεγονότος πως ακόµη και στους κόλπους της εξουσίας δεν έχουν γίνει αποδεκτοί – λόγω πολιτικού κόστους – οι κανόνες εφαρµογής των νόµων, οι κανόνες δηλαδή της δηµοκρατίας.

Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι αναπληρωτής επιστηµονικός διευθυντής στο ΙΣΤΑΜΕ

Ράγισµα του κοινωνικού ιστού

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΠΟΤΟΠΟΎΛΟΎ

Ο δρόµος από το «δεν πληρώνω» στο «δεν υπακούω» είναι µικρός, για µια υγιή όµως δηµοκρατία θα έπρεπε να είναι πολύ ανηφορικός. Φοβούµαι ότι στα καθ’ ηµάς είναι ευάερος, ευήλιος, πλατύς κι αφύλαχτος. Γιατί κοιτάζουν αλλού ή τα βλέπουν θολά, αυτοί για τους οποίους είναι φτιαγµένος ο δρόµος και κρίσιµος ο προορισµός του, δηλαδή οι πολίτες. Ετσι, στο γουέστερν της Κερατέας, αυτό που µου προκαλεί τη µεγαλύτερη εντύπωση είναι η (εµφανιζόµενη ως;) πάνδηµη συµµετοχή των κατοίκων στην αντίσταση. Από τον άνεργο που δηλώνει ότι αφήνει τη δουλειά του για να υπερασπιστεί τα ιερά χώµατα, έως τον τοπικό άρχοντα που δέχεται να διαχειριστεί τα σκουπίδια της περιοχής, όχι όµως «όλης της Αττικής» (πώς θα του φαινόταν άραγε στο εργοστάσιο της Ελευσίνας να προσλαµβάνονται µόνον Ελευσίνιοι;), περνώντας από νησίδες λογικής (αν υπάρχουν) που µένουν εκκωφαντικά άφωνες, µια αίσθηση αποκοπής από κάθε έννοια κοινότητας σφραγίζει το κλίµα των ηµερών. Ισως ακριβώς αυτό το κλίµα, της ασφυξίας, ναείναι σε µεγάλο βαθµό υπεύθυνο.

Ισως να πληρώνονται τώρα πράξεις και συµπεριφορές της εξουσίας επί δεκαετίες, που διαπότισαν και δηλητηρίασαν το συλλογικό αίσθηµα. Οµως, η τόσο ανοιχτή καταφυγή στην υποκρισία (τα περί αρχαιολογικού χώρου, που έχουν κριθεί τόσο από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συµβούλιο όσο και από το Συµβούλιο της Επικρατείας), η τόσο εύκολη καταφυγή στη φυσική και φραστική βία (τα περί «επιστροφής στο αποφασίζοµεν και διατάσσοµεν», που δεν έχουν καµία σχέση µε την υποχρέωση της Πολιτείας να τηρηθούν οι νόµιµες αποφάσεις της),η τόσο γρήγορη εγκατάλειψη της ουσίας (που αφορά τις προδιαγραφές και τις εγγυήσεις του υγειονοµικού χώρου και όχι την αταβιστική αντίθεση στην κατασκευή του) κάτι άλλο δείχνουν. Κάτι που δεν έχει τόσο σχέση µε τα όρια – φυσικά ή νοητά – της κοινωνικής αµφισβήτησης και της κρατικής καταστολής, αλλά µε τη βαθύτερη κρίση, στην οποία µας έχει οδηγήσει η οικονοµική κρίση. Ενα ράγισµα, σπάσιµο ίσως του κοινωνικού ιστού, που κανένα οδόφραγµα µε µπάζα και καµία διµοιρία ΜΑΤ δεν είναι σε θέση να αντιµετωπίσουν.

Από το «δεν πληρώνω» στο «δεν υπακούω» ο δρόµος είναι ιδιαίτερα µικρός

Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγµατολόγος, πρώην ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ