«...με ανθρώπινο πρόσωπο»

Του Ηλία Μγκλίνη, Καθημερινή

Πριν από μερικά χρόνια, Πολωνός δημοσιογράφος του ραδιοφώνου επισκέφθηκε τη χώρα μας. Οταν συναντηθήκαμε για μια σύντομη συνέντευξη σχετικά με την οικονομική κρίση, μου είπε πως ερχόταν από τον Περισσό, όπου μόλις είχε πάρει συνέντευξη από κάποιον υπεύθυνο του ΚΚΕ. Αφού έκλεισε το μικρόφωνο, ο Ελληνας κομμουνιστής, σύμφωνα με τον Πολωνό δημοσιογράφο, προέβη στην εξής διόρθωση: «Εσείς οι Πολωνοί έχετε λάθος με το Κατίν: δεν τη διέπραξαν οι Σοβιετικοί τη σφαγή, αλλά οι ναζί» (ήταν φρέσκια τότε η προβολή της ταινίας «Κατίν» του Αντρέι Βάιντα). Ισως έχω αναφερθεί ξανά στη διήγηση αυτή, δεν ξέρω όμως αν μνημόνευσα το καλοπροαίρετο γέλιο του Πολωνού επειδή ένας Ελληνας, με όλη την αλαζονία (και τον δογματισμό) του κόσμου, τον «μάλωνε», προσπαθώντας να του μάθει την ιστορία της πατρίδας του και να τον πείσει, αναφορικά με το συλλογικό τραύμα του Κατίν, ότι είναι... ελέφαντας. Εσχάτως, ο κ. Αλέξης Τσίπρας περπάτησε στους δρόμους της Πράγας και γεμάτος χαρά διαπίστωσε πως ο απλός κόσμος πιστεύει πολύ στο Κομμουνιστικό Κόμμα Βοημίας και Μοραβίας, δηλαδή τη συνέχεια του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας. Προφανώς και δεν ήμαστε εκεί για να διαφωνήσουμε και πιστεύω ειλικρινά ότι ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ δεν ψεύδεται. Ισως οι Τσέχοι πολίτες τους οποίους να συνάντησε να είναι πολύ νέοι ή να έχουν εξωραΐσει το παρελθόν. Υπάρχει, βλέπετε, και θα υπάρχει για πάντα, μια Ανοιξη της Πράγας που θα θυμίζει σε όλους ότι αυτό που καταπνίγηκε τότε, το 1968, με στρατιωτική εισβολή ήταν ο «σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο» του τότε ηγέτη του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας, Ντούμπτσεκ.

«Οι δυτικοί κομμουνιστές ζουν σε άλλο κόσμο», μου έλεγε στο γραφείο του στην Πολωνία, τον Δεκέμβριο του 2008, ο τελευταίος κομμουνιστής ηγέτης της χώρας, ο στρατηγός Βόιτσιεχ Γιαρουζέλσκι. Ο τελευταίος κατηγορείται έως σήμερα για την επιβολή του στρατιωτικού νόμου το 1981 (που διήρκεσε έως το 1983), με την αιτιολογία ότι, εξαιτίας της δυναμικής της Αλληλεγγύης, φοβόταν πως η Μόσχα θα επαναλάμβανε ένα τσεχικό 1968, οπότε, για να αποφύγει κάτι τέτοιο, κατέβασε τα τανκς. Μιλώντας μου τότε, ο Πολωνός στρατηγός χρησιμοποίησε τη σοβιετική εισβολή στην Πράγα ως παράδειγμα προς αποφυγήν. Αντιγράφω από εκείνη τη συνέντευξη: «Οι Σοβιετικοί στρατηγοί μού το είπαν ευθέως: δεν μπορούμε να επιτρέψουμε η Πολωνία να γίνει προθάλαμος του ΝΑΤΟ. Αυτά ήταν τα λόγια τους. Εμείς δεν θέλουμε να εισβάλουμε, είπαν, αλλά ίσως αναγκαστούμε να το κάνουμε. Το 1968 διατελούσα υπουργός Εθνικής Αμυνας της Πολωνίας, όταν ξέσπασε η κρίση στην Τσεχοσλοβακία. Οι προσδοκίες για αλλαγή σε αυτή τη χώρα ήταν μεγάλες. Δύο εβδομάδες πριν από την εισβολή, ο Μπρέζνιεφ συναντήθηκε με τον Ντούμπτσεκ, μέσα σε εγκάρδια ατμόσφαιρα. Τίποτα δεν προμήνυε το κακό που θα ακολουθούσε. Και συνέβη αυτό που συνέβη. [...] Ο Ντούμπτσεκ μιλούσε για “σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο”, κι όμως οι Σοβιετικοί εισέβαλαν».
Φαίνεται πως ένας νέος άνθρωπος, ο κ. Τσίπρας, εν έτει 2014, δεν έχει τίποτα να πει γι’ αυτή την αναγκαιότητα ενός «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο».