Τα πράγματα είναι πραγματικά σκούρα

Της Κάκης Μπαλή, Αυγή, 18.9.11

Η «κομψή» πρώτη απόρριψη των ιδεών Ρέσλερ από την καγκελάριο Μέρκελ -με την αυτονόητη υπενθύμιση ότι οι ευρωπαϊκές συνθήκες δεν προβλέπουν όχι την εκδίωξη, αλλά ούτε καν την εθελοντική έξοδο μιας χώρας από το ευρώ- αλλά και η δήλωσή της ότι «πρέπει να έχουμε υπομονή με την Ελλάδα» δεν κατάφερε να συμμαζέψει τη ζημιά. Τυχαίο; Δυστυχώς όχι. Ανήμερα της 3ης επετείου από την κατάρρευση της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers, που βύθισε όλο τον κόσμο σε μια άνευ προηγουμένου χρηματοπιστωτική κρίση -και θύμισε τις μέρες της Μεγάλης Ύφεσης- βγήκαν την περασμένη Πέμπτη οι πέντε μεγάλοι κεντρικοί τραπεζίτες της Δύσης, οι πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Τράπεζας, της αμερικανικής Fed, της Τράπεζας της Αγγλίας, της Ιαπωνίας και της Ελβετίας, να δηλώσουν ότι θα κρατήσουν ανοιχτές τις στρόφιγγες της ρευστότητας βρέξει- χιονίσει μέχρι το τέλος του χρόνου.

Κάτι αντίστοιχο είχαν κάνει πριν από τρία χρόνια και τέτοιες... γενναιοδωρίες δεν ταιριάζουν καθόλου στη λογική τους. Για να κάνουν μια τέτοια υπέρβαση σημαίνει ότι τα πράγματα είναι όντως σκούρα, ότι η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, που χρηματοδοτήθηκε με αστρονομικά ποσά από τις τσέπες των φορολογουμένων του κόσμου μετά το κραχ των ενυπόθηκων δανείων, παραμένει εύθραυστη, ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να σκάσει η επόμενη φούσκα.

Τρία χρόνια πέρασαν και ουσιαστικά τίποτε δεν άλλαξε από τα εκείνα τα κακώς κείμενα του «αρπακτικού καπιταλισμού» και της «απληστίας των αγορών», που το σύνολο των πολιτικών στον πλανήτη υποσχέθηκαν να διορθώσουν, επειδή τάχα πήραν το μάθημα από το πάθημα της ξέφρενης πορείας προς την κατάρρευση της Lehman Brothers.

Ανήμερα της 3ης επετείου, μάλιστα, έσκασε η είδηση ότι άλλος ένας νεαρός χρηματιστής κατάφερε «χωρίς εξουσιοδότηση» να τζογάρει και να χάσει δύο δισεκατομμύρια δολάρια της ελβετικής -πολυεθνικής- τράπεζας UBS. Ούτε καν ισχυρότερες δικλίδες ασφαλείας στην εσωτερική εποπτεία των τραπεζών δεν κατάφεραν να επιβάλουν οι ηγέτες του πλανήτη, πόσο μάλλον να «ξεδοντιάσουν» τους κερδοσκόπους, όπως απειλούσαν. Οπότε έσπευσαν πάλι να παίξουν τον ρόλο του πυροσβέστη οι κεντρικοί τραπεζίτες -με τα λεφτά των κρατών, εννοείται.

Στο μεταξύ αυτή την τριετία που πέρασε οι περισσότερες χώρες της Γης -ακόμη και οι «συνετές» που προσέχουν σαν κόρην οφθαλμού τα όρια στα ελλείμματά τους- βυθίστηκαν στα χρέη. Τα δισεκατομμύρια που έριξαν για να σώσουν τις τράπεζες και να αναθερμάνουν την οικονομία από κάπου τα δανείστηκαν -κι έτσι βρέθηκαν να χρωστάνε και της Μιχαλούς. Πόσο μάλλον εάν δεν ήταν «συνετές», εάν ούτως ή άλλως ζούσαν και πριν με δανεικά, όπως η Ελλάδα.

Η επιστροφή του φόβου

Κι αν εμείς στην Ελλάδα ζήσαμε την εβδομάδα που πέρασε το θρίλερ της χρεωκοπίας και της εξόδου από το ευρώ -γαρνιρισμένο με τα σπασμωδικά, ανάλγητα και πιθανότατα αναποτελεσματικά μέτρα που έσπευσε να πάρει η κυβέρνηση για να κατευνάσει τους εξαγριωμένους από τις παλινωδίες της εταίρους και δανειστές της- ο έξω κόσμος έζησε το θρίλερ της αποσταθεροποίησης της Ευρωζώνης, της Ευρώπης και κατ’ επέκταση της παγκόσμιας οικονομίας.

Ανεξάρτητα από τα λάθη της ελληνικής κυβέρνησης - τη βεβαιότητα, για παράδειγμα, ότι μπορεί παντού και πάντα να κάνει «πολιτική διαπραγμάτευση», όπως με τη γνωστή του άνεση σηματοδοτούσε ο Ευάγγελος Βενιζέλος- το σκοινί αυτές τις μέρες το τράβηξαν μέχρι -σχεδόν- τα όριά του οι μικροί κυβερνητικοί εταίροι της Άγγελα Μέρκελ στη Γερμανία.

Στην απέλπιδα προσπάθειά του να αποκτήσει προφίλ, λόγο ύπαρξης και μια θέση στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων ο πρόεδρος των Φιλελευθέρων, αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας Φίλιπ Ρέσλερ πρότεινε λίγο - πολύ να αναζητηθούν τα εργαλεία ώστε να γίνει εφικτή μια «συντεταγμένη» χρεωκοπία της Ελλάδας.

Αυτός είχε τουλάχιστον τη... δικαιολογία ότι το κόμμα του ετοιμάζεται να χάσει σήμερα άλλη μια τοπική εκλογική αναμέτρηση και να βγει από άλλη μια τοπική Βουλή, οπότε στον βωμό της πολιτικής επιβίωσης - τον «ιερό» σε κάθε χώρα, όπως ξέρουμε πολύ καλά κι εμείς εδώ- είπε να δοκιμάσει το χαρτί του λαϊκισμού, κόντρα ουσιαστικά στα συμφέροντα της εκλογικής πελατείας του, που είναι οι καλύτερα αμειβόμενοι Γερμανοί, που επωφελήθηκαν τα μέγιστα από την Ευρωζώνη.

Ο έτερος εταίρος της Μέρκελ, ο πρόεδρος των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας Χορστ Ζέχοφερ, δεν είχε καν αυτή τη δικαιολογία όταν υπερθεμάτιζε λέγοντας ότι πρέπει να εκδιωχθεί η Ελλάδα από το ευρώ.

Το γερμανικό αυτογκόλ

Εν πάση περιπτώσει Ρέσλερ και Ζέχοφερ έφτιαξαν ένα εκρηκτικό κλίμα -καθώς ακούγεται καλά στα αυτιά των απλών ανθρώπων το ανειλικρινές σύνθημα «Να πάψουμε να πληρώνουμε τους τεμπέληδες τους Έλληνες»- προκάλεσαν πανικό στις αγορές που γκρεμίστηκαν, με πρώτες και καλύτερες τη Φραγκφούρτη και το Παρίσι.

Την υποτιθέμενη τόλμη του αντικαγκελαρίου της Γερμανίας να μιλήσει «χωρίς ταμπού» δεν την πλήρωσαν μόνο τα ελληνικά ομόλογα -που θεωρούνται πλέον «παλιόχαρτα» και ασχολούνται μ’ αυτά μόνο οι τζογαδόροι- αλλά και οι Γερμανοί επενδυτές και μικροεπενδυτές κι ακόμη περισσότερο οι γαλλικές τράπεζες, που είναι εκτεθειμένες στο ελληνικό χρέος. Την πλήρωσε και η Ιταλία, που αναγκάστηκε να δώσει σχεδόν... ελληνικά επιτόκια την επόμενη μέρα για να μπορέσει να δανειστεί.

Η «κομψή» πρώτη απόρριψη των ιδεών Ρέσλερ από την καγκελάριο Μέρκελ -με την αυτονόητη υπενθύμιση ότι οι ευρωπαϊκές συνθήκες δεν προβλέπουν όχι την εκδίωξη, αλλά ούτε καν την εθελοντική έξοδο μιας χώρας από το ευρώ- αλλά και η δήλωσή της ότι «πρέπει να έχουμε υπομονή με την Ελλάδα», δεν κατάφερε να συμμαζέψει τη ζημιά.

Πώς να εμπιστευτεί κανείς την Ευρωζώνη όταν η ίδια η κυβέρνηση της «ατμομηχανής» της στέλνει συνεχώς αντιφατικά μηνύματα; Ειδικά όταν οι περιβόητες αποφάσεις της συνόδου κορυφής της 21ης Ιουλίου είναι ακόμη στον «αέρα», είτε επειδή δεν είναι 100% βέβαιο ότι θα επικυρωθούν από όλα τα εθνικά κοινοβούλια είτε επειδή καθυστερούν κάποια σημαντικά κομμάτια του ελληνικού «πακέτου», όπως για παράδειγμα η επαρκής συμμετοχή των ιδιωτών στην «ανακύκλωση» ομολόγων - αυτό που μάθαμε να λέμε PSI- ή η φινλανδική εκκρεμότητα των εγγυήσεων;

Η τηλεδιάσκεψη του... αυτονόητου

Οπότε χρειάστηκε μια έκτακτη τηλεδιάσκεψη μεταξύ Μέρκελ, Σαρκοζί και Παπανδρέου, για να ρίξει τους τόνους. Επί της ουσίας δεν προέκυψε τίποτε καινούργιο από αυτή την ιστορία. Μέρκελ και Σαρκοζί επισήμαναν στον Παπανδρέου ότι πρέπει να τηρήσει κατά γράμμα τα υπεσχημένα του μεσοπρόθεσμου - σκληρή λιτότητα, μείωση του κράτους, ιδιωτικοποιήσεις- και επανέλαβαν ότι «η Ελλάδα ανήκει στην Ευρωζώνη».

Φαίνεται, όμως, ότι και τα αυτονόητα χρειάζονται στον παρανοϊκό κόσμο των αγορών. Η τηλεδιάσκεψη ερμηνεύτηκε κατ’ αρχήν ως αναβολή του ενδεχόμενου της ελληνικής χρεωκοπίας, το οποίο... αναστατώνει ακόμη και τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, ως έναρξη του ξηλώματος του πουλόβερ της Ευρωζώνης, γι' αυτό κι έστειλε τον υπουργό των Οικονομικών του Τίμοθι Γκάιτνερ στο συμβούλιο των Ευρωπαίων ομολόγων του την Παρασκευή στο Βρότσλαβ της προεδρεύουσας αυτό το εξάμηνο της Ε.Ε., Πολωνίας.

Πριν ξεκινήσει το υπερατλαντικό του ταξίδι ο Γκάιτνερ φρόντισε να δηλώσει ότι «η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερο χρόνο». Πάραυτα ο πανικός υποχώρησε στις αγορές -για πόσο όμως;- και μετά ήρθε η αναγγελία των κεντρικών τραπεζιτών ότι θα ρίξουν φρέσκα δολάρια στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Οπότε ξανάρχισε το πάρτι, παρά τα κακά μαντάτα από το μέτωπο της πραγματικής οικονομίας - με την Κομισιόν να παραδέχεται ότι η ανάπτυξη στην ευρωζώνη θα τραβήξει χειρόφρενο μέχρι το τέλος του 2011.

Η είδηση:

Η είδηση της εβδομάδας που πέρασε στα ψιλά ήταν ότι το 2010 -χρονιά κρίσης- ο αποταμιευμένος πλούτος αυξήθηκε κατά 6,2%, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ασφαλιστικού ομίλου της Allianz. Σχεδόν με διπλάσιο ρυθμό απ’ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια!