Άμος Οζ: Ο φανατικός ξέρει όλες τις απαντήσεις

Ένα πολύ ωραίο απόσπασμα από τη συνέντευξη του Άμος Οζ στο The Athens Review of books, τχ. 14, Ιανουάριος 2011

Φανατικοί υπάρχουν παντού. Νομίζω πως το πρόβλημα του 20ου και του 21ου αιώνα είναι το πρόβλημα του φανατισμού. Όχι ο πόλεμος ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή, όπως είπε ο Χάντιγκτον. Όχι ο πόλεμος των πολιτισμών, αλλά το πρόβλημα ανάμεσα στους φανατικούς και τους άλλους. Φανατικοί υπάρχουν παντού. Υπάρχουν φανατικοί στη ριζοσπαστική Αριστερά, υπάρχουν φανατικοί ανάμεσα στους οικολόγους (environalists). Υπάρχουν χορτοφάγοι που είναι έτοιμοι να σε φάνε ζωντανό αν σε δουν να τρως κρέας. Υπάρχουν αντικαπνιστές έτοιμοι να σε κάψουν αν σε δουν να ανάβεις τσιγάρο. Υπάρχουν φίλοι μου πασιφιστές στο κίνημα ειρήνης στο Ισραήλ που είναι έτοιμοι να με πυροβολήσουν επειδή έχω διαφορετική στρατηγική πώς να κάνουμε ειρήνη με τους Παλαιστίνιους. Φανατικοί υπάρχουν παντού. Υπάρχει γονίδιο φανατισμού σχεδόν στον κάθε άνθρωπο και καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε πως στον καθένας μας κρύβεται ένας μικρός φανατικός.
Και πώς τον κρύβεις; Πώς τον καταστέλλεις;
Α. Ο. Με τη βοήθεια του χιούμορ. Πιστεύω πως το χιούμορ είναι αντίδοτο του φανατισμού. Δεν είδα ποτέ φανατικό άνθρωπο με χιούμορ. Και δεν γνώρισα άνθρωπο με χιούμορ που έγινε φανατικός. Διότι χιούμορ είναι η ικανότητα να βλέπουμε τους εαυτούς μας όπως τους βλέπουν οι άλλοι. Χιούμορ είναι η ικανότητα γελάμε με τον εαυτό μας. Χιούμορ είναι η ικανότητα να βλέπουμε τους εαυτούς μας με τρόπο σχετικό και όχι απόλυτο. Λοιπόν, από τη μια το αντίδοτο του φανατισμού είναι το χιούμορ. Άλλο αντίδοτο είναι η συμπαράσταση και η περιέργεια. Τον φανατικό δεν τον ενδιαφέρει τίποτα. Αυτός ξέρει όλες τις απαντήσεις και δεν θέλει να ακούει ερωτήσεις. Δεν έχει ερωτήσεις, ξέρει όλες τις απαντήσεις. Ο περίεργος που ξέρει πως στον κόσμο υπάρχουν περισσότερες ερωτήσεις από απαντήσεις δεν μπορεί να είναι φανατικός. Και εδώ τονίζω κάτι. Δεν είπα πως υπάρχουν ερωτήσεις που δεν βρήκαμε ακόμα την απάντησή τους. Είπα πως στον κόσμο υπάρχουν περισσότερες ερωτήσεις από απαντήσεις. Όποιος ξέρει αυτή την αλήθεια δεν μπορεί να είναι φανατικός.