Φαντασιώσεις αντί πραγματικότητας

 Του Κώστα Καρακώτια, Έθνος , 4.1.14

Ποιος να το πίστευε! Hταν λοιπόν τόσο εύκολο να αλλάξουν οι διαχρονικά ριζωμένες κοινωνικές νοοτροπίες της αποφυγής των υποχρεώσεων απέναντι στο κράτος και της φοροδιαφυγής. Eπρεπε να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας ο ΣΥΡΙΖΑ για να το διαπιστώσουμε. Λίγους μόλις μήνες μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές και τον σχηματισμό αντιμνημονιακής κυβέρνησης, πλήθη κόσμου προσέρχονται στις κατά τόπους εφορίες και με χαρά καταβάλλουν τους φόρους και τις οφειλές τους. Σε μερικές, πολλοί πλειοδοτούν και θέλουν να καταβάλουν μεγαλύτερα ποσά από όσα τους έχουν καταλογιστεί. Το μελλοντολογικό αυτό σενάριο δεν είναι προϊόν κάποιας κακοπροαίρετης σατιρικής έμπνευσης. Η κεντρική του ιδέα διατυπώθηκε από τα χείλη ενός από τα πλέον σοβαρά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Την περασμένη Κυριακή, 26-1-2014, γνωστός φιλόσοφος και μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ, σε συνέντευξή του στο ΒΗΜΑ, είπε επί λέξει: «Κάποιος φίλος μου κουβέντιαζε, πριν από μερικούς μήνες, με εφοριακούς σε μια επαρχιακή πόλη. Οι εφοριακοί του εξηγούσαν ότι έχουν πολλά εσωτερικά προβλήματα και επιπλέον μια ψυχολογική δυσκολία: να πιέσουν τους ανθρώπους να πληρώσουν τους φόρους τους, έχοντας πλήρη συναίσθηση ότι όντως δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Ταυτοχρόνως, του ανέφεραν το εξής: ότι οι ίδιοι που σήμερα δυσκολεύονται εξαιρετικά να πληρώσουν τους φόρους τους θα κάνουν τα πάντα για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους αν γίνει κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί τότε θα ξέρουν ακριβώς πού πάνε τα λεφτά τους. Αυτή είναι μια πολύ μεγάλη αλλαγή νοοτροπίας, ένα νέο φρόνημα...».
Η ανάγνωση του αποσπάσματος αυτού, εκτός από το αυθόρμητο γέλιο που προξενεί για τη ρομαντική του αφέλεια, αναδεικνύει ένα σοβαρό ζήτημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, διανοητικά και αναλυτικά, μάλλον παραμένει ακόμα στα όρια του πάλαι ποτέ μικρού κόμματος της οραματικής και ηθικολογικής διαμαρτυρίας. Η πραγματικότητα όμως της αποσαθρωμένης από την κρίση ελληνικής κοινωνίας είναι πολύ περισσότερο περίπλοκη από την κλασική «μανιχαϊστική» αντίληψη των καλών τιμίων και των κακών διεφθαρμένων. Οι ποικίλες σχέσεις κυριαρχίας /υποταγής, οι πελατειακές διασυνδέσεις, οι ομάδες πίεσης, ο συντεχνιασμός, η γραφειοκρατία και η κουλτούρα του Δημοσίου, συνθέτουν μια δύσκολη πραγματικότητα, με την οποία θα έλθει αντιμέτωπος ενδεχομένως ο ΣΥΡΙΖΑ. Θα διαπιστώσει τότε πως το πλέγμα των συλλογικών και ατομικών συμφερόντων είναι διάχυτο κοινωνικά και πως πολλά από αυτά έχουν ενσωματωθεί στον πολιτικό του κορμό και στον διακηρυκτικό του λόγο. Τι θα κάνει τότε και με ποιους; Ο φιλόσοφος και ο ΣΥΡΙΖΑ διακηρύσσουν την αλλαγή του κόσμου. Μήπως θα έπρεπε να τον ερμηνεύσουν πρώτα;

O Κώστας Καρακώτιας είναι νομικός και κριτικός βιβλίου