Ο Τσίπρας να βάλει τη χώρα πάνω από το κόμμα

Tου Μαρκ Μαζάουερ, Financial Times

Έτσι, λοιπόν, ο Αλέξης Τσίπρας απέτυχε. Το —ούτως ή άλλως— κακό φύλλο που κρατούσε στα χέρια του έγινε ακόμα χειρότερο, καθώς η Ελλάδα απομονώθηκε περισσότερο από ποτέ και η πανευρωπαϊκή αντι-λιτότητα που υποσχέθηκε στις τελευταίες εκλογές, δεν υλοποιήθηκε. Πέντε μήνες διαπραγματεύσεων δεν απέδωσαν τίποτα που να φέρει οιαδήποτε ομοιότητα με τη ριζοσπαστική ρητορική που ανέβασαν στην εξουσία τον ίδιο και το κόμμα του. Η αποτυχία, βέβαια, δεν είναι μόνο δική του. Εξίσου είχαν αποτύχει και οι προκάτοχοί του στον πρωθυπουργικό θώκο, αποφεύγοντας και εκείνοι να πούνε στους ψηφοφόρους τους την πλήρη αλήθεια όταν ήταν αντιπολίτευση και πληρώνοντας το τίμημα γι’ αυτό όταν κλήθηκαν να κυβερνήσουν. Αν συγκρίνουμε την ύφεση στην Ελλάδα με την πορεία που κατέγραψαν η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία από τότε που ξέσπασε η κρίση, πριν πέντε χρόνια, αυτό που κάνει φοβερή εντύπωση είναι η συστηματική προτεραιότητα που δίνει το ελληνικό πολιτικό προσωπικό στο βραχυπρόθεσμο κομματικό συμφέρον σε σχέση με το εθνικό. Καθώς όμως αποκαλύπτονται οι λεπτομέρειες της προταθείσας νέας συμφωνίας, είναι ξεκάθαρο ότι η αποτυχία αυτή έχει μεγαλύτερη έκταση από τα στενά όρια της Ελλάδας. Η πολιτική λιτότητας που επιβλήθηκε στην χώρα από τους πιστωτές της, όπως αναγνώρισε, το 2013, και ο Ολιβιέ Μπλανσάρ, επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, έκανε την ύφεση στην Ελλάδας πιο μακροχρόνια και πιο βαθιά απ΄ότι θα μπορούσε να είναι.

Και τώρα πρόκειται να ενταθεί ακόμα περισσότερο. Παρόλες τις διαφωνίες ανάμεσα σε ΔΝΤ και Κομισιόν, είναι ξεκάθαρο ότι οι τακτικές του κ. Τσίπρα είχαν ως αποτέλεσμα να αναγκάσουν τους συνομιλητές του να υποστηρίζουν ενωμένοι την απόφαση η Ελλάδα να συνεχίσει να οδεύει στον ίδιο αυτό καταστροφικό δρόμο.

Η επιμονή τους να αγνοούν το αδιανόητα υψηλό ποσοστό ανεργίας αντικατοπτρίζει την καθολική κατάρρευση της εμπιστοσύνης που προκάλεσε ο τρόπος που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ διαπραγματεύτηκε μαζί τους, τους τελευταίους πέντε μήνες. Αντανακλά όμως και τη βαθύτερη αιτία: ότι τόσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες, όσο και το εκλογικό σώμα των χωρών τους, αφενός, έχουν χάσει την υπομονή τους με αυτό το ελληνικό δράμα που δε δείχνει να έχει τέλος και, αφετέρου, αμφιβάλουν —και δικαίως— ότι η όποια συμφωνία υπάρχει περίπτωση να εφαρμοστεί σοβαρά.

Ίσως, κάποια δεδομένη στιγμή, ο χρόνος να λειτουργούσε υπέρ της Αθήνας. Έχοντας χάσει, όμως, εδώ και εβδομάδες, αυτό το πλεονέκτημα, η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με μια επείγουσα κατάσταση. Η τελευταία ελπίδα του κ. Τσίπρα είναι οι γεωπολιτικές ισορροπίες — να εκμεταλλευτεί, δηλαδή, το φόβο της Δύσης μήπως η Ελλάδα γίνει δορυφόρος του Πούτιν και συμπαρασύρει μεγάλο μέρος των Βαλκανίων. Αλλά ακόμα και αυτού του είδους οι φόβοι έχουν το όριό τους: δε θα καταφέρουν να αλλάξουν τις γνώμες των ψηφοφόρων στη Γερμανία και αλλού, όσο εφιαλτικό και αν φαίνεται αυτό το σενάριο στη Γερμανίδα Καγκελάριο και στον Μπάρακ Ομπάμα.

Συνεπώς, οι πιθανότητες, δυστυχώς, είναι τώρα υπέρ μιας εξόδου τής Ελλάδας από την ευρωζώνη κι αυτό θα είναι καταστροφικό για την Ελλάδα και κοστοβόρο για την υπόλοιπη Ευρώπη. Υπάρχει εναλλακτική λύση αλλά στηρίζεται στο απίθανο ενδεχόμενο, τις προσεχείς μέρες, ο Έλληνας πρωθυπουργός να προκρίνει το εθνικό συμφέρον εις βάρος του κομματικού· να διαλέξει, με άλλα λόγια, ένα ανοίκειο μέλλον αποποιούμενος το οικείο παρελθόν. Μπορεί ο κ. Τσίπρας να εγκαταλείψει τον ρόλο του ριζοσπάστη σπουδαστή υπέρ του ρόλου του εθνικού αντιπροσώπου;

Οι οιωνοί δεν είναι καλοί —και τα πενιχρά αποτελέσματα από τις μέχρι στιγμής διαπραγματεύσεις του, καθιστούν το εγχείρημα ακόμα δυσκολότερο—, αλλά δεν είναι και αδύνατο. Τόσον ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και, γενικότερα, το ελληνικό κομματικό σύστημα είναι ρευστά. Είναι δεδομένο ότι θα υπάρξει εσωτερική αντιπολίτευση στον ΣΥΡΙΖΑ κατά της νέας συμφωνίας, αλλά ο εκλογικός πυρήνας της βάσης παραμένει —για την ώρα— σθεναρά υπέρ της παραμονής στο ευρώ.

Το ΠΑΣΟΚ, το κόμμα που κυριάρχησε στην αριστερά από την πτώση της χούντας και μετά, φλερτάρει με την ασημαντότητα, αφήνοντας, στο εσωτερικό της χώρας, το δρόμο ανοιχτό για τον κ. Τσίπρα ο οποίος, παρόλες τις δυσκολίες, παραμένει δημοφιλής. Αν καταφέρει να περάσει ως νίκη την ήττα του, αν παρουσιάσει μια συμφωνία με τους πιστωτές ως δική του και προκηρύξει εκλογές το φθινόπωρο επί της βάσης μιας κεντροαριστερής πλατφόρμας, με φόντο την προσδοκία να υπάρξει σημαντική ανακούφιση από το χρέος, έχει πολλές πιθανότητες να τα καταφέρει. Όσοι μέσα στο κόμμα του ελπίζουν να χτίσουν τον σοσιαλισμό μέσα από την επιστροφή στη δραχμή, θα παραγκωνισθούν, και η Ελλάδα θα μπορέσει να παραμείνει στην ευρωζώνη, που είναι και η επιθυμία της πλειοψηφίας, σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις. Κάτι τέτοιο θα έδινε στον ελληνικό λαό την ανάσα που τόσο χρειάζεται από τον ψυχολογικό αναβρασμό και από την ατέρμονη κρίση, και θα δώσει το χρόνο να σταθεροποιηθούν και να ενισχυθούν οι καταρρακωμένοι πολιτικοί θεσμοί της χώρας.

Σε αυτό το μακρινό ενδεχόμενο κρέμεται, αυτή την ώρα, το μέλλον της Ελλάδας και, ίσως, και του ίδιου του ευρώ.

Επιμέλεια—μετάφραση: Μαρία Τσάκος