Ισλαμικό Κράτος: το βίαιο μωρό της παγκοσμιοποίησης

 Του Τριαντάφυλλου Καρατράντου, http://booksjournal.gr

Τι καθιστά λοιπόν το Ισλαμικό Κράτος οργάνωση-αρχέτυπο της άναρχης παγκοσμιοποίησης;

*Το μη κρατικό του χαρακτήρα της. Πρόκειται για μία πολυεθνική τρομοκρατική οργάνωση, για ένα δίκτυο με ευέλικτες δομές και λειτουργία.
*Η απουσία εθνικού κέντρου. Δεν υπάρχει εθνικό στοιχείο στα μέλη του Ισλαμικού Κράτους, προέρχονται από διάφορες χώρες ακόμη και εκτός Μέσης Ανατολής.
*Η μετανεωτερική διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης. Η χρήση της θρησκείας ως δυναμικής ριζοσπαστικοποίησης γίνεται με μια δυναμική που καταργεί τις σταθερές του ορθού λόγου.
*Η χρήση των νέων τεχνολογιών για τη στρατολόγηση, την επικοινωνία, την κατήχηση και την κινητοποίηση υποστηρικτών και μαχητών.
*Η ευέλικτη πολεμική τακτική που χρησιμοποιούν, η περιφρόνηση των παραδοσιακών και μαζικών στρατιωτικών σχηματισμών.
*Η αξιοποίηση εγκληματικών δραστηριοτήτων για τη χρηματοδότηση της δράσης τους και
*Η υιοθέτηση ασύμμετρης βίας.

Το Ισλαμικό Κράτος είναι μία οργάνωση αρχέτυπο της παγκοσμιοποίησης και φέρνει με βίαιο τρόπο στην επιφάνεια την «άναρχη» διάστασή της, την οποία πολλοί έχουν ευαγγελιστεί κατά καιρούς προσδοκώντας το τέλος της μονοκρατορίας των ΗΠΑ και την υποχώρηση των διεθνών και περιφερειακών θεσμών που βάζουν κανόνες λειτουργίας για μία οργανωμένη μορφή παγκόσμιας κοινωνίας. Μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Το ζήτημα των φανατικών τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) είναι το κυρίαρχο στην ατζέντα της διεθνούς πολιτικής σήμερα. Από γεωπολιτικές αναλύσεις και θρησκειολογικές προσεγγίσεις μέχρι μελέτες για το αραβικό χιπ χοπ και ψυχολογικές αναφορές για την κατάσταση του αποκεφαλιστή με την κουκούλα, κάθε μέρα διαβάζουμε και παρακολουθούμε τη δημόσια σφαίρα να κατακλύζεται από πληροφορίες για τις πρωτοφανούς βιαιότητας ενέργειες του ριζοσπαστικού ισλαμιστικού αυτού κινήματος. Είναι λογικό, τα συναισθήματα, αλλά και οι φοβίες που γεννά η μετανεωτερική κουλτούρα βίας αυτή της φανατικής τρομοκρατικής και εγκληματικής ομάδας είναι για αρκετούς πρωτόγνωρα. 

Είναι όμως το ISIS απλά ένα βίαιο «εξωτικό» φαινόμενο που γεννήθηκε στα τζαμιά του φανατισμού και στους αμμόλοφους της Μέσης Ανατολής; Είναι ένα φαινόμενο που μπορεί να εξηγηθεί μόνο μέσα από το πρίσμα του ισλαμικού φονταμενταλισμού; Μακάρι οι απαντήσεις να ήταν απλές, κοφτές, ξεκάθαρες και καταφατικές, τότε η αντιμετώπιση αυτής της οργάνωσης που σκορπά το θάνατο και τον τρόμο θα ήταν μία συμβατική υπόθεση, θα μπορούσε να σχεδιασθεί με ακρίβεια και να εκτελεσθεί με επιτυχία. Δυστυχώς όμως, το Ισλαμικό Κράτος, ως φαινόμενο παγκόσμιας πολιτικής (επιμένω στο παγκόσμιας για να τονίσω τη σημαντική παράμετρο της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης) έρχεται για να μας θυμίσει ακόμα μια φορά πως ο κόσμος και η παγκόσμια πολιτική έχουν σαφώς μεγαλύτερη περιπλοκότητα απ’ ό,τι νομίζουμε.
Αυτό που καθιστά δύσκολη την τυποποίηση του Ισλαμικού Κράτους είναι η εμμονή στα παραδοσιακά εργαλεία ανάλυσης της διεθνούς πολιτικής. Μεγάλο μέρος της ανάλυσης των παγκοσμίων ζητημάτων έχει ξεμείνει ακόμη στο αραχνιασμένο μεθοδολογικό οπλοστάσιο του Ψυχρού Πολέμου, των καλών και των κακών, τότε ήταν οι Σοβιετικοί και οι Δυτικοί, σήμερα είναι οι Δυτικοί και οι ισλαμιστές. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η προσέγγιση του «άξονα του κακού» και της σύγκρισης των δικτατόρων της Μέσης Ανατολής με τους ναζιστές του Χίτλερ από τους νεοσυντηρητικούς του Τζορτζ Μπους. Δεν χρειάζεται να καταβάλει κάποιος ιδιαίτερη προσπάθεια για να αναδείξει την αστοχία αυτών των απλοϊκών στις ιδέες και απλουστευτικών στην παραγωγή πολιτικών προσεγγίσεων.
Από τις περισσότερες προσεγγίσεις της έκρυθμης κατάστασης στη Μέση Ανατολή τον 21ο αιώνα απουσιάζει η διάσταση της παγκοσμιοποίησης ως μεταβλητής που άλλαξε ριζικά τη δυνατότητα φανατισμένων και βίαιων οργανώσεων όπως το Ισλαμικό Κράτος να δράσουν και να πετύχουν τους στόχους τους. Το ISIS δεν είναι απλώς μία θρησκευτική φονταμενταλιστική οργάνωση. Είναι μία οργάνωση αρχέτυπο της παγκοσμιοποίησης, φέρνει με βίαιο τρόπο στην επιφάνεια την «άναρχη» διάστασή της, την οποία πολλοί έχουν ευαγγελιστεί κατά καιρούς προσδοκώντας το τέλος της μονοκρατορίας των ΗΠΑ και την υποχώρηση των διεθνών και περιφερειακών θεσμών που βάζουν κανόνες λειτουργίας για μία οργανωμένη μορφή παγκόσμιας κοινωνίας.
Τι καθιστά λοιπόν το Ισλαμικό Κράτος οργάνωση-αρχέτυπο της άναρχης παγκοσμιοποίησης;

*Το μη κρατικό του χαρακτήρα της. Πρόκειται για μία πολυεθνική τρομοκρατική οργάνωση, για ένα δίκτυο με ευέλικτες δομές και λειτουργία.
*Η απουσία εθνικού κέντρου. Δεν υπάρχει εθνικό στοιχείο στα μέλη του Ισλαμικού Κράτους, προέρχονται από διάφορες χώρες ακόμη και εκτός Μέσης Ανατολής.
*Η μετανεωτερική διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης. Η χρήση της θρησκείας ως δυναμικής ριζοσπαστικοποίησης γίνεται με μια δυναμική που καταργεί τις σταθερές του ορθού λόγου.
*Η χρήση των νέων τεχνολογιών για τη στρατολόγηση, την επικοινωνία, την κατήχηση και την κινητοποίηση υποστηρικτών και μαχητών.
*Η ευέλικτη πολεμική τακτική που χρησιμοποιούν, η περιφρόνηση των παραδοσιακών και μαζικών στρατιωτικών σχηματισμών.
*Η αξιοποίηση εγκληματικών δραστηριοτήτων για τη χρηματοδότηση της δράσης τους και
*Η υιοθέτηση ασύμμετρης βίας.

Όλα αυτά τα στοιχεία καθιστούν το Ισλαμικό Κράτος επικίνδυνο δρώντα. Που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί όπως π.χ. αντιμετωπίζεται ένα εχθρικό κράτος που επιτίθεται. Χρειάζεται να κατανοήσουμε πως πρέπει να προσεγγίσουμε το Ισλαμικό Κράτος όχι ως «εξωτικό» φαινόμενο επίδειξης βαρβαρ΄λοτητας, αλλά ως παγκόσμια απειλή που πιέζει για νέες αναγνώσεις, νέες προσλήψεις και διαφορετικές απαντήσεις, τις οποίες μπορεί δώσει μία οργανωμένη παγκόσμια κοινωνία, εδραζόμενη στο διεθνές δίκαιο και στη λειτουργία των θεσμών…
Η αναρχία είναι το "γήπεδο" των τζιχαντιστών, κι εμείς δεν μπορούμε να παίξουμε σε αυτό.