Η βλακεία αθροίζεται, η ευφυΐα όχι

 Του Θανάση Διαμαντόπουλου, ΝΕΑ. 16.1.12

Μέσα στην καταχνιά που έχει «δομικά» εναποτεθεί τα τελευταία δύο χρόνια πάνω από το εθνικό μας τοπίο, βλέπει κανείς, κάπως σαν αχνή φωτεινή αχτίδα, να ξεπροβάλλει ένας νέου τύπου πολιτικός λόγος. Τα βασικά του στοιχεία είναι τα ακόλουθα: Πρώτον, αταλάντευτος ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας (ένας προσανατολισμός, μάλιστα, που δεν επιδιώκεται με τις παραδοσιακές μεθόδους της καθ' ημάς Ανατολής, οι οποίες συνίστανται στην αποδοχή των ωφελημάτων χωρίς την εκπλήρωση των επακόλουθων υποχρεώσεων). Δεύτερον, πραγματισμός που βασίζεται τουλάχιστον στη μη αγνόηση τόσο των διεθνοπολιτικών δεδομένων όσο και των βασικών αριθμητικών πράξεων. Τρίτον, εκσυγχρονισμός θεσμών και εξορθολογισμός πολιτικών πρακτικών.

Τέλος, δε, τέταρτον, αντιλαϊκισμός και αρνητισμός απέναντι στον κακώς νοούμενο υπερπατριωτισμό των «ελληναράδων».
Τον λόγο αυτόν τον εκφράζουν, αρθρογραφούντες, «συνεντευξιαζόμενοι» ή καθ' οιονδήποτε τρόπο παρεμβαίνοντες μέσα από τις χαραμάδες που αφήνουν τα ελάχιστα μη πλήρως υποταγμένα στη λαϊκιστική λογική ΜΜΕ, συγγραφείς, διανοητές και πανεπιστημιακοί (π.χ. Τσούκαλης, Αλιβιζάτος, Δοξιάδης, Βουρλούμης, Χατζημπίρος, Παγουλάτος, Ροζάκης, Καλύβας, Σταθόπουλος, Μαραντζίδης κ.λπ.), δημοσιογράφοι μη «ενσωματωμένοι» στο σύστημα και με άποψη που παράγει ισχυρό ιδεολογικό αποτύπωμα, όπως μεταξύ άλλων ο Π. Μανδραβέλης, καθώς και ελάχιστοι πολιτικοί, οι έγκαιρες επισημάνσεις και παρεμβάσεις των οποίων τους διεφύλαξαν, σε κάποιον βαθμό, από την απαξίωση και το γενικό ανάθεμα που επέπεσε στον «κλάδο» (π.χ. Τ. Γιαννίτσης, Αλ. Παπαδόπουλος κ.λπ.). Ο λόγος όλων αυτών - όχι πάντα απόλυτα ταυτόσημος, πάντα όμως ευρισκόμενος περίπου στον ιδεολογικό αντίποδα εκείνου που παράγουν οι διάφοροι Καμμένοι, Ψωμιάδηδες και λοιποί «ελληνόψυχοι λαοπροστάτες» - παρέχει κάποια ελπίδα και προοπτική σε εκείνα κυρίως τα μεσοανώτερα μορφωτικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας που κορέστηκαν πια από τις απλουστεύσεις, τις απλοϊκές «λύσεις», τις αδάπανες υποσχέσεις και τις συνωμοσιολογικές ερμηνείες των εξελίξεων. Καθώς και, ευρύτερα, σε εκείνους τους συμπατριώτες μας που εκ λογικής ή εξ ενστίκτου αντιλαμβάνονται γενικότερα κάθε «κατάλογο δικαιωμάτων» εντός της όποιας κοινότητας ανθρώπων ή λαών ως απλό υστερόγραφο σ' έναν κατάλογο υποχρεώσεων, υποχρεώσεων τηρούμενων και εξυπηρετούμενων.

Τελευταία, όμως, υπάρχει μια διαφοροποίηση στις στοχεύσεις των κατ' αυτόν τον τρόπο σκεπτόμενων. Ορισμένοι εξ αυτών, διαπιστώνοντες την αναζήτηση, την προσδοκία και τη διαθεσιμότητα σημαντικών τμημάτων της ελληνικής κοινωνίας, φαίνεται πως δεν απαρνούνται το ενδεχόμενο μιας ευθείας πολιτικής παρέμβασης - ίσως μάλιστα και να έλκονται από την προοπτική της. Εδώ ακριβώς, όμως, είναι που αρχίζουν τα δύσκολα.

Πράγματι, ένα τέτοιο εγχείρημα θα μπορούσε να ξεκινήσει είτε από τη «βάση» είτε από την «κορυφή». Κάθε πρωτοβουλία, όμως, μια τέτοιας «βάσης» προσκρούει στον διαχρονικό κανόνα που λέει: «δυστυχώς η βλακεία αθροίζεται, η ευφυΐα όχι». Κατά πάσα πιθανότητα, μια προσπάθεια «ανορθωτών» διανοουμένων να παρέμβουν εξυγιαντικά στο πολιτικό γίγνεσθαι του τόπου θα διαλυόταν λόγω διαφωνιών - ίσως και λόγω φιλοδοξιών ή υπερδιογκωμένων «εγώ» - πριν ακόμη συγκροτηθεί και αρχίσει την παρέμβασή της. Ενώ «κορυφή» επαρκώς αναγνωρίσιμη και γενικά αποδεκτή ώστε να είναι ικανή να αναλάβει, με κάποιες πιθανότητες επιτυχίας, μια τέτοια πολιτική πρωτοβουλία υπολείπεται στις ημέρες μας μόνο μια, αυτή του εν ενεργεία Πρωθυπουργού. Μόνο που ο κ. Παπαδήμος είναι εξαιρετικά απορροφημένος με την τιτάνια προσπάθεια να σώσει τον τόπο από την άμεση οικονομική καταστροφή, ώστε να μπορεί να ασχοληθεί και με τη θεμελίωση των βάσεων μιας σταθερής και μακροπρόθεσμης θεσμικοπολιτικής ανόρθωσής του.

Το συμπέρασμα συνάγεται αβίαστα και μάλλον δεν μπορεί να δικαιολογήσει ιδιαίτερη αισιοδοξία: εφεδρείες ικανές να σκέπτονται δεν λείπουν, ικανές όμως να δρομολογήσουν την ανόρθωση δεν φαίνονται να υπάρχουν. Οχι μόνο εντός του παρόντος φθαρμένου πολιτικού συστήματος, αλλά ούτε καν εκτός αυτού.

n Και ένα άσχετο υστερόγραφο: Θα αποτελούσε εκδήλωση εξαιρετικά διεστραμμένης σκέψης η καταγραφή της υποψίας πως η «παραληρηματική» επίθεση του Κ. Κουλούρη κατά του εκφραστή του «κράτους ανοχής» Χρ. Παπουτσή έγινε καθ' υπαγόρευση; Σε μια λογική του τύπου: «Κίμωνα σε ξελάσπωσα από το Αυτόφωρο, κάνε μου και εσύ μια επίθεση για να με καθαρίσεις από την υποψία της παρέμβασης»;

Ο Θανάσης Διαμαντόπουλος είναι καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου